Σκόρπιες γνώσεις ναι, σκόρπια λόγια όχι.

[11^ο ]

Επιμέλεια : Στάθης Ασημάκης

Σοφία από την Ανατολή

· Σοφά λόγια από το ‘‘Τάο Τε Τσίνγκ’’ του  μεγάλου σοφού της Ανατολής Λάο Τσε :

Ό,τι έχει όνομα δεν είναι παντοτινό.

Ό,τι είναι παντοτινό δεν έχει όνομα.

Λυτρωμένος από την επιθυμία

συναισθάνεσαι  το μυστήριο.

Υποταγμένος στην επιθυμία

βλέπεις μόνο τα φαινόμενα.

Παραδέξου την ομορφιά και θ’ αντικρίσεις την ασχήμια.

Παραδέξου το καλό και θ’ αντικρίσεις το κακό.

Η δυσκολία στηρίζεται στην ευκολία,

η διάρκεια καθορίζεται από το εφήμερο.

Ο Σοφός, όταν διδάσκει δεν μιλά.

Τα πράγματα εμφανίζονται γύρω του

κι αυτός τ’ αφήνει να περνάνε.

Έχει, αλλά δεν κατέχει.

Εργάζεται, αλλά τίποτα δεν προσδοκά.

Κι όταν τελειώσει ό,τι κάνει, το ξεχνά.

Το σπιτικό σου φτιάξ’ το χαμηλά,

Το στοχασμό σου κράτα τον απλό.

Στη σύγκρουση να  ’σαι δίκαιος, μεγαλόψυχος.

Αν κυβερνάς μην προσπαθείς να εξουσιάσεις.

Στη δουλειά κάνε ό,τι σ’ ευχαριστεί.

Στην οικογένειά σου να είσαι πάντα εκεί.

Αν σου αρκεί να’ σαι απλά ο εαυτός σου

και δεν συγκρίνεσαι ή παραβγαίνεις με τους άλλους,

καθένας θα σε σεβαστεί.

Τριάντα ακτίνες δένονται στο κέντρο,

μα η ρόδα γυρίζει στο κενό.

Η λάσπη ψήνεται και γίνεται κανάτι,

μα το νερό σταλάζει στο κενό.

Παράθυρα και πόρτες ανοίγουμε στο σπίτι,

μα ό,τι κατοικούμε, είναι το κενό.

Το κέρδος έρχεται από κείνο που υπάρχει,

ενώ η χρησιμότητα απ’ ό,τι δεν υπάρχει.

Τα χρώματα τυφλώνουνε τα μάτια.

Οι νότες κουφαίνουνε τ’ αυτιά.

Τα καρυκεύματα μουδιάζουνε τη γλώσσα.

Οι σκέψεις τρελαίνουνε το νου.

Οι επιθυμίες μαραίνουν την καρδιά. 

Οι παλιοί δάσκαλοι ήταν:

Προσεχτικοί σαν να διασχίζανε χείμαρρο.

Διστακτικοί σαν να υποδέχονταν καινούριο γείτονα.

Ευγενικοί σαν επισκέπτες.

Μαλακοί σαν πάγος έτοιμος να λιώσει.

Ανεπιτήδευτοι σαν κούτσουρο.

Ανυπεράσπιστοι σαν κοιλάδα.

Αξεδιάλυτοι σαν λασπόνερα.

Το πλάτεμα του νου

σε φέρνει στη συμπόνια.

Η συμπόνια σε φέρνει στην ανιδιοτέλεια,

η ανιδιοτέλεια στα ουράνια,

τα ουράνια στο Θεό.

Όταν ο Σοφός τελειώνει το έργο του

χωρίς τυμπανοκρουσίες

οι άνθρωποι λένε: «Για δες    

τι καλά που τα καταφέραμε!». δυσκολία Η  

Αν αποζητάς την τελειότητα,

παραδόσου στην ατέλεια.

Αν θες να ισιώσεις, κύρτωσε.

Αν ψάχνεις την πληρότητα, άδειασε.

Αν θες να ξαναγεννηθείς,

αφέσου να πεθάνεις.

Αν θέλεις να ’χεις καθετί,

παράτησέ τα όλα.  

Ο σωστός ταξιδιώτης δεν καταστρώνει σχέδια.

Οι σωστές κουβέντες δεν αφήνουν  υπονοούμενα.

Οι σωστοί λογαριασμοί δεν χρειάζονται μολύβια.

Οι σωστές πόρτες δεν έχουν κλειδωνιές

κι ωστόσο δεν παραβιάζονται.

Οι σωστοί κόμποι δεν έχουνε σκοινιά

κι ωστόσο δεν ξεδένονται.

Ο κόσμος δημιουργήθηκε απ’ το χάος,

όπως τα εργαλεία απ’ το κούτσουρο.

Ο Σοφός ξέρει τα εργαλεία,

μένει όμως κοντά στο κούτσουρο.

Έτσι μπορεί να μαστορεύει καθετί.  

Στην καλοτυχία τα πρωτεία δίνονται

στην αριστερή πλευρά.

Στις συμφορές, στη δεξιά.

Ο αρχιστράτηγος στέκεται αριστερά,

Ο στρατηγός στα δεξιά.

Μόλις το όλο καταμεριστεί,

τα μέρη αναζητούν το όνομά τους.

Μα υπάρχουν κιόλας αρκετές ονομασίες,

 πρέπει κανείς να ξέρει πού να σταματήσει.

Και όταν ξέρει που να σταματήσει,

γλιτώνει απ’ τα βάσανά του.

Το να κατανοείς τους άλλους είναι ευφυΐα.

Το να κατανοείς τον εαυτό σου είναι σοφία.

Με τη δύναμη υποτάσσονται οι άλλοι.

Με τη θέληση ο εαυτός.

Αν ξέρεις πόσα σου αρκούν, αυτό το λέω πλούτο.

Ό,τι χαλαρώνει έχει πρώτα τεντωθεί.

Ό,τι μαραίνεται έχει πρώτ’ ανθίσει.

Ό,τι νικιέται έχει πρώτα θριαμβεύσει.

Για να πάρεις,  χρειάζεται να δώσεις,

Τέτοια είναι η φύση των πραγμάτων.

Το μαλακό και το αδύναμο δαμάζουν

το άκαμπτο και το δυνατό.

Ο καλός οδηγείται απ’ την καρδιά του

και πετυχαίνει αρκετά.

Ο δίκαιος οδηγείται απ’ τον οίκτο

κι αφήνει κάμποσα πράγματα στη μέση.

Ο ηθικολόγος οδηγείται απ’ το χρέος

κι όταν κανείς τον αγνοήσει,

ανασκουμπώνεται και βρίσκει καταφύγιο στη βία.

Όταν η καλοσύνη λησμονιέται, έρχεται στο προσκήνιο η ανιδιοτέλεια.

Όταν η ανιδιοτέλεια λησμονιέται, φανερώνεται η δικαιοσύνη.

Όταν η δικαιοσύνη λησμονιέται, προβαίνει η ηθική.

Όταν  η ηθική λησμονιέται, παρουσιάζεται η τελετουργία.

Η τελετουργία είναι  το κέλυφος τη αφοσίωσης και της πίστης,

η αρχή κάθε σύγχυσης. 

Μάθε πόσο σου είναι αρκετό.

Μην καταχράσαι τίποτα.

Να ξέρεις πότε ακριβώς να σταματάς.

Κανένα να μη βλάψεις.

Το αληθινά ακέραιο  μοιάζει μισερό.

Το αληθινά γεμάτο μοιάζει αδειανό.

Η μεγάλη ισιάδα μοιάζει καμπυλότητα.

Η μεγάλη δεξιοτεχνία μοιάζει αδεξιότητα.

Η μεγάλη ευφράδεια μοιάζει βουβαμάρα.

Μίλα ακατάπαυστα  κι ανόητα,

πιάσε αναρίθμητες δουλειές

και στη ζωή σου δεν θα βρεις την ευτυχία.

Η γνώση της αρμονίας λέγεται διάρκεια,

Η γνώση της διάρκειας λέγεται φώτιση.

Όσοι ξέρουν δε μιλούν,

όσοι μιλούν δεν ξέρουν.

Ο Σοφός είναι οξύς, αλλά δεν κόβει.

Κρίνει, αλλά δεν κατακρίνει.

Ισιώνει, αλλά δεν τσιτώνει.

Φωτίζει, αλλά δεν τυφλώνει.

Να κυβερνάς μια Χώρα,

Είναι σαν να ρίχνεις στο τηγάνι ένα ψαράκι.

Αν ολοένα το σκαλίζεις, το χαλάς.

Τα όμορφα λόγια εξαγοράζουν αξιώματα,

Οι θαρρετές πράξεις κερδίζουνε  το σεβασμό.

Τα δύσκολα πράγματα τα πετυχαίνεις μέσ’ από τα εύκολα.

Οι πιο μεγάλες πράξεις γίνονται μέσ’  απ’ τις μικρές.

Ένα δέντρο μεγάλο όσο η ανθρώπινη αγκαλιά,

ξεμυτίζει από ένα φύτρο τοσοδά.

Ένα τετράψηλο κτίριο αρχίζει με μια χούφτα λάσπη.

Ένα ταξίδι χιλίων μιλίων ξεκινάει μ’ ένα βήμα.

Κάθε ποτάμι χύνεται στη θάλασσα,

γιατί αυτή βρίσκεται πιο χαμηλά από εκείνο.

Η ταπεινότητα είναι που της δίνει τη δύναμή της.

Αν θες να κυβερνήσεις τους ανθρώπους,

πρέπει να βάλεις τον εαυτό σου πιο χαμηλά απ’ αυτούς. 

Αν θες να οδηγήσεις τους ανθρώπους,

Πρέπει να μάθεις πρώτα να τους ακολουθείς.

Στις μέρες μας οι άνθρωποι αρνούνται τη συμπόνια,

μα θέλουν να ’ ναι θαρραλέοι.

Αρνούνται την ολιγάρκεια,

μα θέλουν  να ’ ναι γενναιόδωροι.

Αρνούνται την ταπεινότητα,

Μα θέλουν πάντα να ’ ναι πρώτοι.

Αληθινή γνώση είναι η άγνοια.

Το να πιστεύεις ότι ξέρεις, είναι αρρώστια.

Πρώτα καταλαβαίνεις πως είσαι άρρωστος

κι ύστερα ψάχνεις τη γιατρειά.

Το δίχτυ τ’ ουρανού είναι απέραντο.

Παρότι πλέξη χαλαρή,

τίποτε δεν του ξεγλιστράει.

Αν καταλάβεις ότι όλα τα πράγματα αλλάζουν,

δεν θα υπάρχει τίποτε για να θελήσεις να πιαστείς.

Αν δεν φοβάσαι να πεθάνεις,

Δεν θα υπάρχει τίποτε που να μην το κατορθώσεις. 

Όποιος έχει Τε (αρετή) ξεπληρώνει το χρέος του,

όποιος δεν έχει Τε (αρετή),  ζητάει και τα ρέστα.

***

· Ο Κουμφούκιος έχει πει:

α) «Αν διαλέξεις μια δουλειά που αγαπάς, δεν θα χρειαστεί να εργαστείς ούτε μια μέρα στη ζωή σου». 

β)«Φίλε, όσο καλλιεργείς την προσωπική σου ανταγωνιστικότητα, δεν θα χρειαστείς να ψάξεις για δουλειά ούτε μια μέρα στη ζωή σου».

γ) «Να μην έχεις φίλους που δεν είναι ίσοι σου».

Ένας Κινέζος ρώτησε κάποτε τον Κομφούκιο ποιος είναι ο τέλειος άνθρωπος, και  εκείνος απάντησε: « Όποιος μπορεί να πραγματώσει τις πέντε αρετές, είναι τέλειος άνθρωπος. Σεβασμός, γενναιοδωρία, ειλικρίνεια, εξυπνάδα, ευσπλαχνία. Σεβαστικός: δεν ταπεινώνεσαι, γενναιόδωρος: κερδίζεις το πλήθος, ειλικρινής: σ’ εμπιστεύονται οι άνθρωποι, έξυπνος: επιτυγχάνεις πολλά, ευσπλαχνικός: αρκεί αυτό για να  ’χεις στην υπηρεσία σου άλλους ».

***

· Μια κινέζικη παροιμία λέει:

«Μπορείς να αγοράσεις:

Ένα σπίτι, αλλά όχι την εστία.

Ένα κρεβάτι, αλλά όχι τον ύπνο.

Ένα ρολόι, αλλά όχι το χρόνο.

Ένα βιβλίο, αλλά όχι τη γνώση.

Μία θέση, αλλά όχι το σεβασμό.

Το γιατρό, αλλά όχι την υγεία.

Την ψυχή, αλλά όχι τη ζωή.

Το σεξ, αλλά όχι την αγάπη.»

***

·  Ο Μαχάτμα Γκάντι είχε πει:

«Τα επτά που δεν πρέπει να έχεις στη ζωή σου:

Πλούτο, χωρίς μόχθο.

Πολιτική, χωρίς αρχές.

Απόλαυση, χωρίς συναίσθημα.

Γνώση, χωρίς χαρακτήρα.

Εμπόριο , χωρίς ήθος.

Επιστήμη, χωρίς ανθρωπιά.

Λατρεία, χωρίς θυσία.» 

και

«Πρώτα σε αγνοούν, μετά σε κοροϊδεύουν, μετά σε πολεμούν, μετά τους νικάς.»

***

· Το Οκταπλό Μονοπάτι του Βούδα αναφέρεται στο:

1. σωστό βλέμμα,

2. σωστό στόχο,

3. σωστή ομιλία,

4. σωστή δράση,

5. σωστό τρόπο ζωής,

6. σωστή προσπάθεια,

7. σωστό στοχασμό,

8. σωστή θεώρηση των πραγμάτων. 

***

·  Ο κώδικας τιμής των Σαμουράι γνωστός ως κώδικας BUSHIDO (BU-SHI = Πολεμιστές (Ιππότες), DO = δρόμος) που μεταδιδόταν προφορικά και εκτελείτο στην πράξη πολύ αυστηρά, λέει:

Δεν έχω γονείς. Ο ουρανός και η Γη είναι οι γονείς  μου.

Δεν έχω δύναμη. Η τιμή είναι η δύναμή μου.

Δεν έχω μέσα. Η πειθαρχία είναι οι τρόποι μου.

Δεν έχω μαγική δύναμη. Η εσωτερική δύναμη είναι η μαγεία μου.

Δεν έχω ζωή ούτε θάνατο. Το αιώνιο είναι η ζωή και ο θάνατος.

Δεν έχω σώμα. Η ανδρεία είναι το σώμα μου.

Δεν έχω μάτια. Η αστραπή είναι τα μάτια μου.

Δεν έχω αυτιά. Η ευαισθησία είναι τα αυτιά μου.

Δεν έχω μέλη. Η γρηγοράδα είναι τα άκρα μου.

Δεν έχω σκοπούς. Η ευκαιρία είναι οι σκοποί μου. 

Δεν έχω θαύματα. Το πεπρωμένο είναι το θαύμα μου.

Δεν έχω αρχές. Η προσαρμοστικότητα σε όλες τις καταστάσεις είναι η αρχή μου.

Δεν έχω φίλους. Ο νους  είναι ο φίλος μου.

Δεν έχω εχθρούς.  Η αφροσύνη είναι ο εχθρός μου.

Δεν έχω πανοπλία. Η βούληση και η δικαιοσύνη είναι η πανοπλία μου.

Δεν έχω κάστρα. Το ατάραχο πνεύμα είναι το κάστρο μου.

Δεν έχω σπαθί. Το όνειρο του πνεύματός  μου είναι το σπαθί μου.

***

·  Σύμφωνα με το στίχο του μεγάλου Ινδού ποιητή Ραμπιτρανάθ Ταγκόρ : «Είδα στον ύπνο μου ότι η ζωή είναι χαρά, ξύπνησα και είδα ότι είναι  χρέος. Αγωνίστηκα  και είδα ότι το χρέος είναι χαρά».

***

· Από το βιβλίο «Η Τέχνη του Πολέμου» του SUN ZU:

«Όλος ο πόλεμος στηρίζεται στην εξαπάτηση. Επομένως, όταν είμαστε σε θέση να επιτεθούμε, πρέπει να φαινόμαστε αδύναμοι. Όταν χρησιμοποιούμε τις δυνάμεις μας πρέπει να φαινόμαστε ότι αδρανούμε. Όταν βρισκόμαστε κοντά, πρέπει να κάνουμε τον εχθρό να πιστεύει ότι είμαστε μακριά. Όταν είμαστε μακριά, πρέπει να τον κάνουμε να πιστεύει ότι βρισκόμαστε κοντά.»

«Εάν γνωρίζεις τον εχθρό και το εαυτό σου, δεν έχεις ανάγκη να φοβάσαι το αποτέλεσμα (ακόμα και) εκατό μαχών. Εάν γνωρίζεις τον εαυτό σου, αλλά όχι τον εχθρό, για κάθε νίκη που κερδίζεις θα έχεις και μια ήττα. Εάν δεν γνωρίζεις τον εαυτό σου, ούτε τον εχθρό, θα νικηθείς σε κάθε μάχη.»

«Στο πεδίο της μάχης, με τη φυσική φωνή η λέξη δεν ακούγεται αρκετά μακριά. Για αυτό καθιερώθηκε η χρησιμοποίηση συνθηματικών με γκονγκ και με τύμπανα. Ούτε είναι δυνατό να φαίνονται αρκετά καθαρά τα αντικείμενα με κανονικό μέγεθος. Γι αυτό καθιερώθηκε η χρησιμοποίηση των λαβάρων και των σημαιών.»

«Μη φράζετε το δρόμο σ’ ένα στρατό που επιστρέφει στη χώρα του. Όταν περικυκλώνετε ένα στράτευμα, αφήστε ελεύθερη μια διέξοδο. Μην πιέζετε πολύ ένα απελπισμένο εχθρό.»

«Η τέχνη του πολέμου μας διδάσκει να μην στηριζόμαστε στην πιθανότητα ότι ο εχθρός δεν θα  ’ρθει, αλλά στην ετοιμότητά μας να τον υποδεχτούμε  όπως πρέπει. Όχι στην ευνοϊκή υπόθεση ότι δεν θα επιτεθεί, αλλά μάλλον στο γεγονός ότι έχουμε κάνει τη θέση μας απρόσβλητη.»

«Αυτός που δεν σκέπτεται από πριν, αλλά υποτιμάει τον αντίπαλό του, είναι βέβαιο ότι θα συλληφθεί από αυτόν.»

«Αν οι στρατιώτες τιμωρηθούν πριν εξοικειωθούν κοντά σας, δεν πρόκειται να εξελιχθούν σε υπάκουους και αν δεν είναι υπάκουοι, θα είναι πρακτικά άχρηστοι. Εάν δεν επιβάλλονται ποινές στους στρατιώτες, αφού έχουν εξοικειωθεί κοντά σας, θα είναι και πάλι άχρηστοι.»

***

· Σε ερώτηση προς το Δαλάι Λάμα, «Τι σας προκαλεί τη μεγαλύτερη έκπληξη στην ανθρωπότητα» αυτός απάντησε : «Ο άνθρωπος, γιατί θυσιάζει την υγεία του για να βγάλει (πολλά) λεφτά. Ύστερα θυσιάζει τα χρήματά του, για να ανακτήσει την υγεία του. Και τότε είναι τόσο ανήσυχος για το μέλλον του, ώστε δεν απολαμβάνει το παρόν και ως αποτέλεσμα αυτός δεν ζει ούτε στο παρόν, ούτε στο μέλλον. Και ζει σαν να μην πρόκειται ποτέ να πεθάνει και πεθαίνει χωρίς να έχει ζήσει ποτέ στην πραγματικότητα.»