ΜΕΡΟΣ Γ’
Κατόπιν ανηφόρου 20 λεπτών της ώρας
ανήλθομεν πρώτον εις το Στάδιον, ένθα εξετελούντο οι περίφημοι Πυθικοί αγώνες.
Το Στάδιον τούτο ομοιάζει πολύ με το σημερινόν των Αθηνών, επισκευασθέν υπό των
Ρωμαίων, η δε δεξιά αυτού πλευρά, η στηριζομένη επί των κλιτύων του λόφου,
διατηρείται τελείως. Η αριστερά έχει καταπέση. Οι αποτελούντες τα ειδώλια λίθοι
είναι ογκωδέστατοι, απεικόπησαν δε εκ της βραχώδους αγκάλης του υπερκειμένου
Παρνασσού.
Εις το Στάδιον αυτό έδρεψαν τας
δάφνας των πάντες οι υπό του Πινδάρου εξυμνησθέντες Πυθιονίκαι.
***
Ολίγον κάτωθεν και αριστερόθεν εκτείνεται
το θέατρον, κάλλιστα ωσαύτως διατηρούμενον, κατά τον τύπον του θεάτρου του
Βάκχου και της Επιδαύρου. Παρά δε το θέατρον τούτο σώζονται ακόμη τα ίχνη
κλίμακος, συνδεούσης αυτό με τον Ναόν του Απόλλωνος.
Και τώρα πατούμεν επί των θεμελίων
του περίφημου Ναού.
Ο κ. Κοντολέων μας οδηγεί εις μιαν
πλευράν εντός του σηκού, παρουσιάζουσαν βάθος περί τα τέσσαρα μέτρα.
-Εδώ είναι, λέγει, η περίφημος
κατακόμβη της Πυθίας, από την οποίαν εξήλθον τόσοι χρησμοί, και προς την οποίαν
συνεκεντρούντο πάντοτε αι ελπίδες του Ελληνισμού κατά τας δεινάς αυτού
περιστάσεις!
***
Η απότομος αυτή αποκάλυψις μου
προκαλεί φρικιάσεις και ρίγη. Ευρίσκομαι λοιπόν εις το στόμιον του μυστηριώδους
εκείνου άντρου, από του οποίου ανεπέμφθησαν τα αινιγματώδη εκείνα ρήματα του
Λοξίου Απόλλωνος, διά των οποίων απεφασίζετο η τύχη του αρχαίου Ελληνικού
κόσμου.
Δια τον σημερινόν επισκέπτην παρήλθε
πλέον η εποχή εκείνη. Αλλά το μυστήριον που επέβαλλον τότε οι λοξοί της Πυθίας
λόγοι, το επιβάλλει σήμερον η ερημία και η σιγή. Εις το στόμιον της κατακόμβης
φύονται εδώ και εκεί μικρά τινα χόρτα μόνον, επί των οποίων απαστράπτει η
παγερά δρόσος υπό τας ακτίνας του άνωθεν διερχομένου Φοίβου, υπενθυμίζουσα τα
δάκρυα, που εχύθησαν κατά καιρούς από τον κινδυνεύοντα εκ των βαρβάρων
επιδρομών λαόν!
Η θέα του τόπου τούτου διά τον Έλληνα
προκαλεί τας συγκινήσεις εκείνας τας οποίας υφίσταται ο χριστιανός, ανερχόμενος
επί λόφου του γολγοθά!
***
Μετά το τετράγωνον του Ναού άρχεται η
σειρά των αναθημάτων και των θησαυρών. Η στήλη του Προυσία, βασιλέως της
Βυθηνίας, υψούται υπεράνω πασών. Περαιτέρω στήλη στρογγύλη, ανάθημα του
Ιέρωνος, εις ανάμνησιν της εν Ιμέρα μάχης. Κατόπιν η στήλη των Πλαταιών, της
οποίας τον χρυσούν τρίποδα μετέφερεν ο Μέγας Κωνσταντίνος εις την παρά τον
Βόσπορον βασιλεύουσαν, τον παρέλαβον δε κατόπιν οι Τούρκοι και τον μετέβαλον…
εις τετράποδα!
Από του σημείου τούτου άρχεται η Ιερά
Οδός, πλακόστρωτος και επικλινής, εκατέρωθεν της οποίας είχον τοποθετηθεί τα
πολύτιμα αναθέματα των πόλεων, οι καλούμενοι θησαυροί, περαιτέρω μια άμορφος
πέτρα, ονομαζομένη «Πέτρα της Σιβίλλης».
Και προκύπτει πρώτον, ανυψωθέν με
πολλάς επιδιορθώσεις, τετράγωνον περίπτερον, ο περίφημος θησαυρός των Αθηναίων,
περισυλλεγείς τη αρωγή του σημερινού Δήμου των Αθηναίων.
Περαιτέρω ο θησαυρός των Θηβαίων, των
Κνιδίων, των Συκιωνίων, των Αργείων. Ο θησαυρός προς ανάμνησιν της εν Αιγός
ποταμοίς μάχης, ο οποίος περιείχεν αγάλματα χρυσά.
Τίποτε πλέον δεν σώζεται απ’ αυτά,
ειμή λίθοι αποτεθειμένοι εκ των ενόντων ο εις επί του άλλου.
***
Αλλά το μέρος εκείνο, που προκαλεί
ωσαύτως φρικιάσεις εις την ψυχήν, είναι η περίφημος πηγή της Κασταλίας, της
οποίας τα κρυστάλλινα νερά ρέουν ακόμη άφθονα διά μέσου των βράχων του ιερού
όρους.
Ποιος από τους Έλληνας αγνοεί ότι εις
τα ύδατα εκείνα ελούετο η Πυθία, πριν κατέλθη εις το χρησμοδοτικόν άντρον της,
και εις τα ύδατα εκείνα ελούοντο προσέτι οι ποιηταί, δεχόμενοι την υψηλήν
έμπνευσιν του Θεού του φωτός και των Μουσών ηγέτου.
Σήμερον η Κασταλία πηγή έχει
εγκαταλειφθεί εις την διάθεσιν του τυχόντος. Ουδείς εσκέφθη να την φρουρήσει με
κιγκλιδώματα. Ότε επλησίασα εις το βάθος της, τρείς ή τέσσαρες χωρικαί
εβεβήλουν τα ιερά νάματά της με τα άπλυτά των, ένας γάιδαρος δε ερρόφα εξ αυτής
σκεπτικός και σύννους, ακριβώς εκεί, ένθα βεβαίως ο γηραιός πατήρ Πίνδαρος
έτεινε άλλοτε μετά σεβασμού την χείρα και έλουε την πολιάν κόμην του!
Η σύγχρονος ποίησις και η σημερινή των Ελλήνων πολιτεία, αντιπροσωπεύετο
δεόντως παρά τα ιερά ρείθρα της Κασταλίας πηγής!...
(Συνεχίζεται)
Ο ΠΕΡΑΣΤΙΚΟΣ