Του Γεωργίου Οικονόμου
Το φθινόπωρο είναι ίσως η πιο
μυστηριώδης και ιδιόμορφη εποχή του χρόνου. Είναι μια περίοδος μελαγχολική,
επειδή πλησιάζει ο χειμώνας, καθώς η φύση ολόκληρη, κουρασμένη απ’ την ένταση
του καλοκαιριού και της άνοιξης, αρχίζει να καταρρέει, να σωριάζεται κατάχαμα
σαν αρχίσουν τα φύλλα να πέφτουν και τα μαύρα σύγνεφα να σκοτεινιάζουν τη φύση.
Απ' την άλλη όμως δίνει τόσες ομορφιές με διαφορετικό εντελώς
χαρακτήρα. Με τα γλυκά σταφύλια του, τα ξινά και τα μήλα του - που γεμίζει όλη
η φύση - τους τρύγους και τις γιορτές του σταφυλιού… Μια εποχή που μας δίνει
και αισιοδοξία για τη συγκομιδή, που θα βοηθήσει σε ένα εύκολο ξεχειμώνιασμα. Ο
καιρός πότε θυμίζει καλοκαίρι και πότε τον επερχόμενο χειμώνα.
Συμβαίνει λοιπόν κατά το μήνα
Οκτώβριο, λίγες μέρες πριν τη γιορτή του Αγίου Δημητρίου η θερμοκρασία να ανεβαίνει
σε υψηλά επίπεδα για την εποχή,
θυμίζοντάς μας μοτίβο καλοκαιρινής εποχής.
«Kατά τον Οκτώβριο, ενίοτε κατά την εορτήν του Αγίου Δημητρίου επέρχεται
συνήθως ως τελευταία αναλαμπή του καλοκαιριού αύξηση της θερμοκρασίας και
ελάττωση της βαρομετρικής πίεσης. Τούτο είναι το μικρό καλοκαιράκι» αναφέρει
χαρακτηριστικά ο Νικόλαος Πολίτης*.
Αυτό συμβαίνει, μετεωρολογικά, γιατί εγκαθίστανται
υψηλές πιέσεις (αντικυκλωνικές συνθήκες) στη χώρα μας που εμποδίζουν τη
διέλευση συστημάτων κακοκαιρίας (χαμηλών) στη ΝΑ Μεσόγειο, με αποτέλεσμα την
επικράτηση της καλοκαιρίας.
Η ονομασία «τ' Αγιού Δημητρι(γι)ού το(υ)
γαϊδουρουκαλόκαιρο(υ)» αναφέρεται έτσι, διότι η γιορτή του Αγίου Δημητρίου από
τους πρώτους αιώνες του χριστιανισμού ήταν ορόσημο για τις γεωργικές και
κτηνοτροφικές εργασίες. Οι αραχωβίτες τσοπάνηδες κατέβαζαν τα κοπάδια των ζώων τους απ’ τον
Παρνασσό στα χειμαδιά κάτω απ’ την Αράχωβα, όπου το κρύο ήταν πιο υποφερτό, ενώ
οι γεωργοί έσπερναν τα χωράφια τους στο Λιβάδι με σιτάρια, φακές και βρώμη και
παρακαλούσαν το Θεό, κάνοντας ενίοτε και λιτανείες, για να φέρει τα πολυπόθητα
πρωτοβρόχια.
Λέγεται όμως και «γαϊδουροκαλόκαιρο»,
που μας παραπέμπει στο συμπαθές τετράποδο, το γάιδαρο, κάτι που σαφώς δεν είναι
ευχάριστο, επειδή είναι αφόρητη η ζέστη καθώς φορούμε ήδη τα χειμωνιάτικα
ρούχα, ενώ η απότομη αύξηση της θερμοκρασίας, εν μέσω φθινοπώρου, επιφέρει
προβλήματα υγείας σε αρκετούς ανθρώπους.
«Άι Δημητράκη μικρό καλοκαιράκι»
Μας θυμίζει επίσης ένα καλοκαίρι
εφτάψυχο που αρνείται με πείσμα να μας εγκαταλείψει και που έχει πλέον τη
δύναμη να παρατείνεται αρκετές ημέρες μέσα στο Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο,
ύστερα από μια πολύμηνη, θερμή, καλοκαιρινή περίοδο που μας έχει εξαντλήσει
σωματικά.
Ωστόσο η καλοκαιρία στα μέσα ή προς
τα τέλη Οκτωβρίου έρχεται μετά από τα πρώτα κρύα του φθινοπώρου και είναι
ευχάριστη. Είναι η τελευταία αναλαμπή του καλοκαιριού, ένα τελευταίο ξανάνιωμα,
το δώρο της φύσης για τις τελευταίες προετοιμασίες των ανθρώπων πριν το
οριστικό διάβα του χειμώνα!
Καλό χειμώνα!
*Ν. Πολίτης «Παροιμίαι, Α’ τόμος