Οι πραματευτάδες

 

Της Άλτα Φίλου – Πατσαντάρα

Ερχόντουσαν φορτωμένοι με ένα μπόγο στην πλάτη τους και τον απίθωναν στο καλντερίμι και φώναζαν τραγουδιστά να βγουν οι γυναίκες να δουν την πραμάτεια τους. Θυμάμαι  τα αλισβερίσια που είχαν οι γυναίκες μαζί τους γιατί  περνούσαν τα πρωινά κυρίως  από τις γειτονιές.  Οι περισσότερες βέβαια δεν είχαν χρήματα «επάνω τους», όπως δικαιολογιόντουσαν, αλλά από περιέργεια έβγαιναν όλες να ρίξουν μια ματιά, μόλις άκουγαν τη φωνή. Αυτό το ήξεραν οι πραματευτάδες, που είχαν ήδη φροντίσει να έχουν μαζί τους και έναν τενεκέ «πετρελαίου», όπως τον έλεγαν. Εκεί μάζευαν το λάδι, που δεχόντουσαν για την συναλλαγή, αντί για χρήματα. Ξακουστό το ελαιόλαδο της Αράχωβας από τότε, ότι δεν είχε πολλά οξέα, όπως άλλα λάδια. Το μοσχοπουλούσαν εκείνοι κατόπιν στα καμποχώρια που δεν είχαν ελιές και ερχόντουσαν έτσι στα ίσα τους. Ποτέ δεν κατάλαβα την αναλογία, πόσα δηλαδή «κατοστάρια» λάδι, το τσίγκινο δοχείο της εποχής για το μέτρημα, αναλογούσαν στα δύο «προσόψια», που είχε αγοράσει η νοικοκυρά, αλλά από τα ευχαριστημένα πρόσωπα και των δύο και του πραματευτή και της νοικοκυράς καταλάβαινες πως ήταν έντιμη η συναλλαγή!

1932 - ΑΝΑΒΑΙΝΟΝΤΑΣ ΓΙΑ ΣΚΙ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ ΤΑ ΧΡΙΣΤΟΥΓΕΝΝΑ

 

Του κ. ΚΛ. ΔΕΝΔΡΙΝΟΥ

Είναι πάντα ευχάριστο ν’ ανεβαίνει κανείς στο βουνό τη νύχτα σ’ οποιαδήποτε εποχή και με κάθε καιρό, κι’ ακόμα πιο ευχάριστη γίνεται η ανάβασής του όταν έχει καλή συντροφιά.

Τα περασμένα Χριστούγεννα τη νύχτα, ώρα 4 το πρωί, ξυπνήσαμε με τον κρότο του «κανονιού» που καλούσε τον κόσμο στις εκκλησιές για την μεγάλη γιορτή, εις ανάμνησιν της μέρας που γεννήθηκε ο Χριστός.

Από βραδύς μας είχανε φέρει εκεί, στην Αράχωβα, δυο μεγάλα αυτοκίνητα μαζί με όλους τους άλλους εκδρομείς του «Πανός», που είχε οργανώσει την ωραία αυτή τριήμερη εκδρομή και που πρόγραμμά της ήτανε η επίσκεψη των Δελφών, της Αράχωβας, του Οσίου Λουκά, της Λειβαδιάς, της Χαιρώνειας, του Ορχομενού, της Σκριπούς και της Θήβας.

Εκτός όμως από όλες αυτές τις ωραίες και ενδιαφέρουσες διαδρομές, τις οποίες – πλην των Δελφών – παρακολουθήσαμε και μείς, θα γινότανε από μια μικρότερη ομάδα ανάβασης στον Παρνασσό για σκι.

Αυτή την ανάβαση αρχίζουμε τώρα εμείς.

Σύντομα σύντομα, φορτωθήκαμε τα πιο απαραίτητα από τα «σύνεργά μας» και βιαστικά ανηφορίζουμε για το βουνό.

Παρ’ όλον που το βουνό μας ήτανε γνωστό από άλλες αναβάσεις μας σ’ αυτό, ωστόσο, δεχτήκαμε την συντροφιά του Αραχωβίτη Ασημάκη Δασαργύρη – ενός νέου έως 20 ετών – που μαζί με τον φίλο μας τον Θ. Πολίτη, προσφέρθηκαν ευγενικά να μας συνοδέψουν μέχρις σ’ ένα σημείο, την κάτω Πρόντουλη.

Τα Κουκουριώτικα(VI)

Σκηνές από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 

έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60  

12. Ο γερο Λ’κάς της γειτονιάς, ο Λ’κας ο Σιτζάκ απ’ τη Δεσφίνα και οι.... σεισμοί της Κεφαλονιάς.

 Ως γνωστόν, τη δεκαετία του ΄50 τα πράγματα ήσαν πολύ δύσκολα για  όλους, γιατί  η πατρίδα μας μόλις είχε βγει από την τρομερή δίνη του Εμφυλίου Πολέμου. Στα χωριά ήταν παντού φανερή η στέρηση. Ο κόσμος προσπαθούσε να μαζέψει τα κομμάτια του. Υπήρχαν πολλά σπίτια καμένα από τους Γερμανούς και  Ιταλούς, αλλά και από τις εκατέρωθεν αντίπαλες πλευρές του Εμφυλίου.

Η ανέχεια ήταν ορατή κι αντιληπτή ακόμα κι από τα μικρά παιδιά. Έτσι, υπήρχαν αρκετοί ξένοι, που έφταναν στην Αράχοβα κατά περιόδους από άλλα χωριά και ζητούσαν βοήθεια. Βεβαίως, δεν έλειπαν ποτέ και οι γύφτοι. Δυο, όμως, μορφές ζητιάνου ήσαν εμβληματικές και μου έχουν μείνει ανεξίτηλες στη μνήμη μου.

Η μια, ο γέροΛ’κας  με τη καμιζόλα του, τα τσαρούχια του, την άσπρη γενειάδα του  και την ιδιότυπη κούπα του, σαν παλάσκα^. ήταν ζητιάνος του… κρασιού!

“Η αμηχανία της νοσταλγίας μου”

 

ΕΝΑ ΟΜΟΡΦΟ ΑΡΘΡΟ ΓΙΑ ΕΚΔΟΣΗ ΒΙΒΛΙΟΥ ΣΤΟ ΜΑΡΤΥΡΙΚΟ ΔΙΣΤΟΜΟ 

Νοσταλγικές αναμνήσεις, ένα ταξίδι στο χρόνο, στην περίοδο μετά την απελευθέρωση και τον εμφύλιο, στο ιστορικό Δίστομο, με έντονα βιωματικά στοιχεία, περιέχονται στο βιβλίο του Πέτρου Μπασδέκη “Η αμηχανία της νοσταλγίας μου”.

 Με ένα ενδιαφέρον άρθρο ο Νίκος Τζάθας, καταθέτει την άποψη του για το βιβλίο και εκφράζει τα συναισθήματα που του προκάλεσε, ανασύροντας μνήμες από τα παιδικά του χρόνια στο Δίστομο.

 Διαβάστε το άρθρο του κ. Τζάθα: 

 Από τις πρώτες κιόλας σελίδες του βιβλίου ‘Η αμηχανία της νοσταλγίας μου’ του φίλου και συμμαθητή Πέτρου Μπασδέκη, αισθάνθηκα την ίδια συγκίνηση όπως όταν πρωτοείδα το φιλμ ‘Σινεμά ο Παράδεισος’. Θυμήθηκα και νοστάλγησα τα εφηβικά μας χρόνια, του σινέ ΑΣΤΡΟΝ και μετά ΔΙΑΝΑ στο Δίστομο, όταν ανακαλύπταμε τον πλούτο της 7ης τέχνης, βοηθώντας πότε-πότε τον Πέτρο, μέσα στην καμπίνα προβολής, με τις μπομπίνες, τις μονταζιέρες, τις αρουλέζες και προσέχοντας να μην κολλήσουν τα ‘καρβουνάκια’.

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΔΙΑΚΟΣ

 

Με την ευκαιρία των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση.

Το ηρωικό και μαρτυρικό τέλος το μεγάλου ρουμελιώτη αγωνιστή και οπλαρχηγού Αθανάσιου Διάκου.

(απόσπασμα από τη χειρόγραφη ιστορία της οικογένειας Τράκα [Τάκη Λάππα, ανάτυπο από τον 23^ο τόμο του Δελτίου της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος.])

Για να γνωρίζουμε και να μη ξεχνούμε ποτέ ως Έλληνες, το πώς κερδίσαμε την ελευθερία μας.

«[…]. Την 22 Απριλίου οι μνησθέντες πασάδες διήρεσαν εις δυο τον στρατόν των, και ο Ομέρ Βρυώνης με τας πλείστας δυνάμεις κατηυθύνθη κατά των φρουρών της Φραντζής και Γοργοποτάμου (Δύρου), το δε έτερον σώμα υπό τον Μεχμέτ Κιοσέ πασάν κατά της Αλαμάνας.

Αι απειροπληθείς ορδαί του Ομέρ Βρυώνη εν τη εμφανίσει των ηνάγκασαν τους φρουρούς Φραντζής και Γοργοποτάμου (Δύρου) Έλληνας να ζητήσωσιν οχυρωτέρας θέσεις προς τας ακρώρειας της Οίτης […] αι δε υπό του Κιοσέ Μεχμέτ πασά εχθρικαί δυνάμεις επεχείρησαν τας κατά της Αλαμάνας εφόδους των και βοηθηθέντες και από τους παρά του Ομέρ Βρυώνη σταλέντας και καταλαβόντες τα νώτα της Αλαμάνας εξεπόρθησαν αυτήν, πεσόντων ηρωικώς των εν αυτή φρουρούντων Ελλήνων. […].

Οι περί την Χαλκωμάταν Έλληνες φρουροί καταπληχθέντες εις την εμφάνισιν των εχθρών ετράπησαν προς τας κορυφάς της Οίτης, αιχμαλωτισάντων των Τούρκων ου μακράν της εν Χαλκωμάτα πηγής επί υψιπέδου τινος τον, με τον Πανουριά, τότε όντα αρχιερέα των Σαλώνων Ησαΐαν, ενώ ίππευε, ούτινος την αγίαν κεφαλήν απέκοψαν οι Αγαρηνοί ως και του αδελφού του Παπαϊωάννου αιχμαλωτισθέντος.[…].

1886: Γάμος Αραχωβίτισσας με Διστομίτη.

 

- Τὴν Κυριακήν 24 Αὐγούστου ἐτελέσθησαν ἐν Ἀραχώβῃ μετά πολλῆς λαμπρότητος τῶν ὡραίων ἐθίμων τῆς χώρας οἱ γάμοι τῆς μόλις δεκαεξαέτιδος εὐμόρφου καὶ καλῆς ἠγμένης ἐν παιδείᾳ δεσποινίδος Εὐφροσύνης, κόρης τοῦ ἀπό τριακονταετίας  διακεκριμένου σχολάρχου ἐν Λεβαδείᾳ καὶ νῦν ἐκ τῶν  προὐχόντων ἐν τῇ πατρίδι του Ἀραχώβῃ κ.  Ἰωάννου Φράγκου, μετὰ τοῦ ἐκ Διστόμου ἀρίστου νέου ἐκ τῶν εὐπορωτάτων τοῦ χωρίου καὶ ἰατροῦ ἐκ τοῦ  ἐθνικοῦ ἡμῶν Πανεπιστημίου κ. Δημοσθένους Ἰωάννου  Λούκα. 

Πρὸ τεσσάρων ἡμερῶν ἐξετέθη ἐν τοῖς θαλάμοις ἅπασι τοῦ οἴκου τῆς νύμφης ἡ ἰδιαιτέρα χειροποίητος προίξ  αὐτῆς, ἐξ ὅλων τῶν χρησίμων τῷ  βίῳ καὶ τῶν  πολυτελῶν ὑφασμάτων, ταπήτων, ἐνδυμάτων παντοίων, κεντητῶν,  πλεκτῶν,  χρυσοϋφάντων, τῶν  πλείστων κατασκευασθέντων ἐν τῇ χώρᾳ, τινῶν δὲ καὶ ἰδίᾳ χειρί ποικιλθέντων ἀπό ἐτῶν ὑπό τῆς νύμφης καὶ ἄλλων περιγιγνομένων ἤδη αὐτῇ ἀθίκτων  ἐξ ὅσων εἶχε λάβει ἡ μήτηρ  της προῖκα τῷ  καιρῷ  τοῦ γάμου της καὶ διασώσει διά τὴν πρώτην νέαν ἀπόγονόν της.   

1935: Εις την γραφικήν Αράχωβαν και τον υπερήφανον Παρνασσόν.

 

Πως ημπορείτε να παραθερίσετε. – Η  εξυπηρέτησις των παραθεριστών.

8 Ιουλίου 1935. – Θέλετε νὰ παραθερίσετε πραγματικά; Νὰ γλυτώσετε ἀπὸ τὴν ζέστη καὶ τὴ σκόνη καὶ ὅλα τὰ ἄλλα… ἀγαθὰ τῆς καλοκαιρινῆς πρωτευούσης; Θέλετε νὰ ἀναπνεύσετε ἐλεύθερα τὸν καθαρώτερο καὶ δροσερώτερο ἀέρα; Νὰ ξεκουραστῇτε, νὰ συνέλθετε, νὰ ἀνανεωθῇτε; Δὲν ἔχετε παρὰ νὰ πάρετε ἕνα πρωὶ τὸ τρένο ἤ τὸ αὐτοκίνητο καὶ νὰ τραβήξετε κατ’ εὐθεῖαν διὰ τὴν Ἀράχωβα. Τὸ ταξίδι δὲν εἶναι οὔτε κουραστικὸ, οὔτε πολυέξοδο. Δὲν διαρκεῖ παρὰ πέντε ὧρες καὶ δὲν στοιχίζει περισσότερο ἀπὸ 150 δραχμάς.

Ὅσοι δὲν ἔχουν ἀκόμη ἐπιχειρήσει τὸ ταξιδάκι αὐτὸ ἕως τὴν Ἀράχωβα, μόνον αὐτοὶ μποροῦν νὰ μὴ συγκινηθοῦν εἰς τὸ ἄκουσμα καὶ μόνον τῆς Ἀράχωβας, τοῦ προνομιούχου αὐτοῦ ἀπὸ τὴν φύσι τόπου. Ἀράχωβα ἴσον Παρνασσὸς. Δηλαδὴ γοητεία. Καὶ ἡ γοητεία αὐτὴ, ἡ ἀληθινὰ ἀπερίγραπτος, ἀρχίζει ἀπὸ τὴν Λεβάδειαν, εἰς τὴν ὁποίαν ὁ ταξιδιώτης φθάνει τέσσαρας  περίπου ὥρας μετὰ τὴν ἀναχώρησίν του ἀπὸ τὰς Ἀθήνας.

Εὑρίσκεται δηλαδὴ εἰς τὴν Λεβάδειαν εἰς τὰς 11 και 15’ τὸ πρωὶ εἰς τὴν πλατεῖαν τῆς πόλεως - ἡ μετάβασις εἰς τὴν ὁποίαν ἀπὸ τοῦ σιδηροδρομικοῦ σταθμοῦ γίνεται δι’ αὐτοκινήτων μὲ τὸ ἴδιο εἰσιτήριο τοῦ τρένου - ὑπάρχουν ἄλλα αὐτοκίνητα, τὰ ὁποῖα ἀντὶ 50 δρχ. κάτ’ ἄτομον ἐκτελοῦν εἰς διάστημα δυό περίπου ὡρῶν τὴν συγκοινωνία μὲ τὴν Ἀράχωβα.

ΤΟ ΔΙΣΤΟΜΟ ΣΤΙΣ ΦΛΟΓΕΣ

 

Και ξέσπασ’ η λύσσα μιας ορδής, 

τσακάλια φτάνουν μανιασμένα, 

βαρειά τα μαύρα βήματά τους 

στενάζει ο τόπος, χαρολαλεί φοβέρα, 

τραντάζει η γης στο πέρασμά τους.

Έθνη ζητάνε για να σβύσουν 

και πολιτείες δώθε, κείθε να σκορπίσουν!

………………………………………………………….

οι Ούνοι κατά δω το δρόμο πήραν!

1933:Ανάβασις στη Λιάκουρα με σκαρπίνια…

 

Μια ωραία περιπέτεια

Καταλαμβάνομεν θέσιν εις το αυτοκίνητον το εκτελούν την συγκοινωνίαν Λεβαδείας – Αραχώβης (δρ. 50 έκαστος). Διερχόμεθα τον Καρακόλιθον (14 χιλ.) γραφικήν τοποθεσία πλατανοσκεπή με κρυσταλένια πηγή, ανερχόμεθα από τη Στενή (22 χιλ.) τον νέον δρόμον προς την Αράχωβαν αφίνοντες το Δίστομον και σταθμεύωμεν ολίγον εις το Ζεμενό, άλλην γραφικήν τοποθεσίαν με ολόδροσο πηγή μεταξύ Παρνασσού και Ξεροβουνίου. Εκκινούμεν εκείθεν και την 4 μ.μ. ευρισκόμεθα εις την Αράχωβαν.. Καθιστώμεν γνωστόν τον σκοπόν εις δύο άλλους εν Αραχώβη συναδέλφους μου, τους κ.κ. Στάθην Τράγον και Ευθύμιον Δάλκαν οίτινες και δέχονται να μας συνοδεύσουν, καθώς και ο παλαιός μου μαθητής κ. Μπακάλης.

ΟΤΑΝ Ο ΒΑΣΙΛΙΑΣ ΟΘΩΝ ΑΝΕΒΗΚΕ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ

 

Του ΤΑΚΗ ΛΑΠΠΑ

Περιοδεύοντας το Σεπτέμβρη του 1834 ο Βασιλιάς Όθων στην Ανατολική Ελλάδα για να γνωρίση από κοντά τη Ρούμελη που τόσο ηρωϊκά είχε δράσει στους χρόνους του Αγώνα και περνώντας από τη Κάζα – Θήβα – Ζαγαρά έφθασε στις 17 το βράδυ στη Λειβαδιά.

Κι’ εδώ όπως και στ’ άλλα μέρη έγινε δεκτός από τους Λειβαδίτες με μεγάλο ενθουσιασμό, που τον υποδέχονταν ελεύθεροι στη σκλάβα ως τα χθες πατρίδα τους. «Η υποδοχή – γράφει η εφημερίς «Σωτήρ» - την οποίαν η Α.Μ. έλαβε δεν ήτο από τας προμελετημένας τας οποίας υπαγορεύουν τα προγράμματα και εκτελούν οι λαοί πολλάκις χωρίς όρεξιν. Ήσαν ζήτω ειλικρινή, φωναί και ευφημίαι εκ βάθους καρδίας».

Την άλλη ημέρα αντικρύζοντας από τη Λειβαδιά ο Βασιλιάς τον Παρνασσό που κατά το Βύρωνα «μ’ όλη τη πομπή του βουνήσιου μεγαλείου του, υψώνει ως τον ουρανό της χιονοσκέπαστες κορυφές του», τόσο του άρεσε το βουνό αυτό που εξεδήλωσε την επιθυμία ν’ ανέβει στην κορυφή του πεζός.

ΛΟΥΚΑΣ Ν. ΣΙΔΗΡΑΣ – Ο ΑΡΑΧΩΒΙΤΗΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΩΝ

 

Το 1859 γεννιέται στην Αράχωβα ο Λουκάς Νικ. Σιδηράς. Ο άνθρωπος αυτός  ξεκινώντας από τηλεγραφητής έφτασε στις αρχές του 20ου αιώνα να γίνει υποδιευθυντής και διευθυντής του Ταχυδρομείου Αθηνών και λίγο αργότερα διευθυντής των Τ.Τ.Τ. (Ταχυδρομεία – Τηλέγραφοι – Τηλέφωνα).

Το όνομά του το συναντάμε για πρώτη φορά το Δεκέμβριο του 1890 σε είδηση που αφορά τη κηδεία του μεγάλου Αραχωβίτη Ιατρού – καθηγητή της Ανατομίας του Πανεπιστημίου Αθηνών Λουκά Παπαϊωάννου, όπου “κατεθέτει στέφανον εκ μέρους των εν Αθήναις παρεπιδημούντων Αραχωβιτών”.

Τον Σεπτέμβριο του 1894 αρραβωνιάζεται την Αγγελική Κομνά και τον Απρίλιο του 1895 διαβάζουμε στον Αθηναϊκό τύπο την αναγγελία των γάμων των: 

«Ετελέσθησαν οι γάμοι του κ. Λουκά Σιδηρά μετά της κεκοσμημένης πολλοίς  προτερήμασι δεσποινίδος Αγγελικής Κομνά, οις ευχόμεθα τον βίον όλβιον και ανέφελον. Παράνυμφος ην ο βουλευτής Λεβαδείας κ. Ι. Γεωργαντάς.» 

1936-ΠΑΣΧΑ ΣΤΗΝ ΑΡΑΧΩΒΑ ΤΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ

 

ΕΘΙΜΑ – ΤΟ ΨΗΣΙΜΟ ΤΩΝ ΑΡΝΙΩΝ – Η ΗΜΕΡΑ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ.

Το Πάσχα της Αράχωβας είνε κάτι απερίγραπτο, κι’ ανώτερο από κάθε ευφάνταστη περιγραφή, κι’ υψηλότερο από κάθε χαρά και δυνατώτερο από κάθε αίσθημα.

Πάσχα στην Αράχωβα, είνε ένα ανείπωτο γλέντι, που μια φορά αν το δοκιμάσεις, μένει μεσ’ στην ψυχή σου ακέρηο πάντα, σαν ένα μάγο ονειροπόλημα, που θα γιομίζη την ψυχή σου θαυμασμό κι’ ευχαρίστηση.

Σαν σήμερα, όπου κι’ αν ρίξης τη ματιά σου, μεσ’ στην Αράχωβα, διακρίνεις απλωμένη ολοζώντανη τη χαρά. Ολόγυρά της οργιάζει ένα απλό ελληνικό αίσθημα γλεντιού, που γλυστράει στην απέραντη μυροβόλο κνίσσα.

Κάθε ενέργεια και κάθε εκδήλωσις της ζωής, σήμερα, στην Αράχωβα, είνε απόκοσμο τόσο, που να μην μπορεί να το συλλάβη η φαντασία, ή να το απεικονίση ο λογισμός.

1930: ΠΑΣΧΑ ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΟΣΙΟΥ ΛΟΥΚΑ

 

Πάνω από τέσσερες μέρες αργίας, η Πασχαλιάτικες παύσεις. Μεις οι συνειθισμένοι να ζούμε κάθε ελεύθερη στιγμή στον καθαρό αέρα, στο ύπαιθρο, όσο μπορούμε κοντήτερα στην αγνή φύση, που θα τις περάσουμε αυτές τις μέρες;

Τα εκδρομικά σωματεία πηγαίνουν σε μακρυνές και ακριβές για μας εκδρομές. Μ’ αφού, απ’ ανώτερη βία, δε μπορούμε ένα απ’ αυτά ν’ ακολουθήσουμε, παίρνουμε το φτωχικό βαλάντιό μας, τη πλούσια σε συναισθήματα καρδιά μας, τα δοκιμασμένα πόδια μας, και ξεκινάμε για ένα λαμπρό προσκύνημα. Στους Δελφούς θα σταματήσουμε άφωνοι μπρος στο δημιουργικό κι’ ακαταγώνιστο Ελληνικό Πνεύμα, στο παμπάλαιο μοναστήρι του Οσίου Λουκά θα ριγήσουμε από μυστικόπαθες ψαλμωδίες ασκητικών καλογήρων, θα δούμε αδελφωμένες στον Ορχομενό και στη Σκριπού την αρχαία Ελλάδα με το Βυζάντιο και θα νοιώσουμε ενθουσιασμό κι’ εθνική υπερηφάνεια στη λεβεντογεννήτρα Αράχωβα και στη ξακουστή Λεβαδειά. Θα κάνουμε ένα πνευματικό λουτρό ψυχικής κάθαρσης στης ιστορίας τα πλούσια νερά, απ’ τον καιρό της Δελφικής Πυθίας ως των αρματωλών και των κλεφτών τη θρυλική εποποιΐα…

Τα Κουκουριώτικα(VI)

Σκηνές από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 
έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60  

(ΙΙ) Ο Μάρκος του μπαρμπα Ανδρέα

Εκείνο το καλοκαιρινό πρωινό, οι νεαροί υλοτόμοι του Κούκουρα - ανάμεσά τους και ο αδελφός μου, ο Λουκάς -  που πήγαιναν από τα βαθιά χαράματα στο απέναντι Ξεροβούνι, για να κόψουν ξύλα για το χειμώνα, είχαν αργήσει περισσότερο από το αναμενόμενο και είχε αρχίσει μεγάλη ανησυχία στη γειτονιά. 

Συνήθως, η παρέα αυτή ξεκινούσε γύρω στις δυόμιση τη νύχτα από το χωριό και μέχρι τις έντεκα η ώρα πριν το μεσημέρι είχε επιστρέψει με τα μουλάρια φορτωμένα καυσόξυλα.

Τη συγκεκριμένη όμως μέρα, πέρασε το μεσημέρι και μετά εμφανίστηκαν: ο Λουκάς, ο Γιώργος και ο Αλέκος με τα ζώα τους, και μάλιστα φορτωμένα, όχι μόνο με ξύλα, αλλά και με το σαμάρι και τις τριχιές άλλου ζώου. Ο Νίκος κι ο αδελφός του, ο  Αριστείδης, είχαν μείνει  πίσω  με το μουλάρι τους, το Μάρκο. 

1821 Η αυτόγραφος επιστολή τοῦ Διάκου στους Αραχωβίτες

Ἐθνικά κειμήλια

Μία αυτόγραφος επιστολή τοῦ Διάκου

Αγνωστες σελίδες  από την νέα ιστορία μας

Του Νικ. Σ. Γκινόπουλου

Ἕνα ἀπό τὰ  ἐθνικώτερα κειμήλια - κειμήλια  πού ἀποπνέουν τὸ  εὐγενικό καὶ ὑπεράϋλο ἄρωμα ἑνός ἄλλου κόσμου καὶ ζωντανεύουν μορφές ἡρωϊκές πού τὶς ἐνέπνεαν καὶ τὶς ἐθέρμαιναν κἄποια ὑπέρτερα καὶ θερμουργά ἰδανικά - τὰ  ἰδανικά τῆς πίστεως  καὶ τῆς πατρίδος - εἶναι καὶ μία αὐτόγραφος ἐπιστολή τοῦ ἐπικοῦ καὶ παρθενικοῦ ἥρωος, πού ἐδόξασε τὴν Ἀλαμάνα - ἐπιστολή, ποὺ μέσα σ’ ἄλλα βρῆκα στὴν ἱστορική μονή τῆς  Βαρνάκοβας σὲ μια λαογραφική μου περιοδεία. Ἡ ἐπιστολή αὐτή γράφτηκε στὴν ἑξῆς περίστασι. Ὁ Διάκος - δοξασμένο γέννημα καὶ θρέμμα  καὶ καύχημα τῆς  Ἀρτοτίνας, ὅπως σὲ ἄλλο ἱστορικό μας σημείωμα θ’ ἀποδείξουμε  - ὅταν  πέταξε για τὸ γνωστό λόγο τὸ  ράσο καὶ ἀπεφάσισε νὰ γίνῃ  ἀπό στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ στρατιώτης τῆς πατρίδος κατετάχθη στὸ σῶμα τοῦ περιφήμου κατά τὴν ἐποχήν ἐκείνην ὁπλαρχηγοῦ καὶ συμπολίτη του Σκαλτσοδήμου κι ἀπό τὸ  Σκαλτσοδῆμο ὁ θρυλικός   ἥρως πῆρε τὰ πρῶτα διδάγματα τῆς τόλμης καὶ τῆς αὐτοθυσίας. γι’ αυτό μ’ ὅλες τὶς κατόπιν παρεξηγήσεις πού ἔφεραν τὸ χωρισμό τους, ὁ Διάκος ἔτρεφε τὸ  βαθύτερο πρὸς τὸν ἀρχηγό του σεβασμό καὶ τὴν μεγαλύτερη   στὴν ἀνδρεία καὶ τὴν φιλοπατρία ἐκτίμησι. Ἀλλ’ ἐνῷ ὁ Σκαλτσοδῆμος τὸν πῆρε κατ’ ἀρχάς «γιά τὸ ἀσκί»  - μιά  δουλειά ὑπηρετική - ὁ Διάκος ἔδειξε σὲ λίγο ὅτι ἦταν γεννημένος γιὰ μεγαλύτερα. Γιατί διακρίθηκε ὄχι μονάχα γιά τὴν σύνεσι, τὴν  τόλμη καὶ τὴν  ἀνδρεία του, ἀλλά καὶ γιά τὴν ψυχική του εὐγένεια. Ἔτσι ὁ Διάκος ἔγινε πρωτοπαλλήκαρό του. κι ὅταν ἔλειπε ὁ ἀρχηγός, ὁ Διάκος τὸν ἀναπλήρωνε. Ἀργότερα, ὅταν ἐχωρίσθηκε ἀπό τὸν  ἀρχηγό του - γιά τοὺς λόγους πού σ’ ἄλλο ἱστορικό μας σημείωμα θ’ αναφέρωμε - ἐπῆγε στὸν Ἀλῆ πασᾶ, και κατετάχθη στὸ σῶμα τῶν σωματοφυλάκων τοῦ τυράννου - τοὺς τσοχανταραίους. ἐκεῖ γνωρίστηκε μὲ πολλούς ὁπλαρχηγούς πού εἶχαν συναχθῇ στὴν Αὐλήν τοῦ Ἀλῆ  κι ἔγινε φίλος καὶ ἀδελφοποιτός τοῦ ἥρωος τῆς Γραβιᾶς Ἀνδρίτσου. Ὅταν δὲ κατά τὸ  1816 ὁ Ἀνδρίτσος διωρίσθηκε ἁρματωλός τῆς Λιβαδειᾶς ἐπῆρε μαζί του καὶ τὸ Διάκο γιά ἀξιωματικό του - Μπουλούκμπαση. Κι ὕστερα σὰν κηρύχθηκε ἀπό τὸ  Σουλτάνο ὁ πόλεμος ἐναντίον τοῦ Ἀλῆ πασᾶ, ὁ Ὁδυσσέας ἀναγκάσθηκε νὰ φύγῃ ἀπό τὴν Λιβαδειά γιατ’ εἶχε  χαρακτηρισθῇ ὡς ὀπαδός τοῦ τυράννου, τότε ὁ Διάκος ἀνακηρύχθηκε ἀπό τα παληκάρια τοῦ Ἀνδρίτσου καὶ ἀπό τοὺς προκρίτους τοῦ τόπου ὁπλαρχηγός τῆς Λιβαδειᾶς (26 Ὀκτωβρίου 1820) - ἐκλογή πού ἀναγνώρισε γιά τὸν τύπο κατόπιν καὶ ἡ τουρκική ἀρχή. Γι’ αὐτό στὶς παραμονές τῆς  Ἐπαναστάσεως ὁ Ἀρτοτιναῖος Διάκος βρέθηκε ἁρματωλός τῆς  Λιβαδειᾶς. 

1923: ΜΙΑ ΩΡΑΙΑ ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ

 

Μια ωραία ανακοίνωση του Αστυνομικού Σταθμού Αγίου Βλασίου, τον Μάρτιο του 1923, που την υπογράφει ο Διοικητής του Σταθμού τότε ανθυπασπιστής Χ. Μαδιάς, θα διαβάσετε σήμερα και που την παρουσιάζω για πρώτη φορά και ανήκει στην συλλογή μου. Τέτοιες επιστολές-αναφορές-ανακοινώσεις, έχουν δημοσιευθεί κατά καιρούς από διάφορες περιοχές της Ελλάδας. Πατήστε λοιπόν επάνω στην φωτογραφία να την διαβάσετε και θα καταλάβετε τον λόγο που την έβαλα αυτούσια και δεν την καθαροέγραψα,

ΑΡΑΧΩΒΑ 1927

 

Η εκκλησία του Αγίου Γεωργίου στην Αράχωβα της Βοιωτίας και τα σπίτια γύρω από αυτήν στην ανατολική πλευρά της, σε εξώφυλλο περιοδικού με τον τίτλο «Νέα από την Ελλάδα» τον Ιούνιο του 1931. Η έκδοσή του περιοδικού γινόταν  για την ομογένεια των Ελλήνων της Αμερικής, από το τυπογραφείο της «ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ». Η φωτογραφία είναι τραβηγμένη το 1927 από τη φωτογράφο Νέλλη Σουγιουλτζόγλου (Nelly’s) κατά την διάρκεια των πρώτων Δελφικών Εορτών.

1872: ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟΝ ΟΣΙΟ ΛΟΥΚΑ-ΔΙΣΤΟΜΟ-ΑΡΑΧΩΒΑ-ΔΕΛΦΟΥΣ

Η μεταξύ του χωρίου Κυριάκιον και της Μονής του Οσιου Λουκά απόστασις είναι ώρας και ημισείας. Διερχόμεθα ωραία και τερπνά τοπία και αφικνούμεθα εις την Μονήν σώοι και αβλαβείς περί ώραν 3 μ.μ. Οι μοναχοί σχεδόν άπαντες ευρίσκοντο εντός της ευρυχώρου και περικαλούς μονής και από διαφόρων μερών του οικοδομήματος εβλέπομεν γυναίκας εξερχομένας, αίτινες ευρίσκοντο εν τη Μονή αι μεν χάριν του Ναού, αι δε όπως κομίσουν εις τους μοναχούς η λάβωσι παρ' αυτών λευκά ενδύματα προς πλύσιν. Είναι δε περίεργος η επικοινωνία αύτη η αδιάπαυστος των μοναχών μετά των κατοίκων του εγγύτατα τη Μονή ευρισκομένου χωρίου Στείρι, ως και των Στειριωτών μετά του ευαγούς οίκου. Λέγουσιν οι μοναχοί, δια να παραστήσουν την βραχυτάτην απόστασιν του Μοναστηρίου από του χωρίου Στείρι. «Τι Στείρι, τι μοναστήρι;» Και όχι δυσκόλως δυνάμεθα ν ' ανακαλύψωμεν ότι οι Στειριώται ευρίσκονται μετά της Μονής εις αδιάλειπτον επικοινωνίαν και αμοιβαίως.

«Διολέτα-Παναγιώταινα-Καλύβαινα»!

 

Της Άλτα Φίλου – Πατσαντάρα 

Διαβάζοντας στα «Κουκουριώτικα» του συμπατριώτη μου Στάθη Ασημάκη για την Κατσ΄λουΠαγώνα την θυμήθηκα ευθύς κι εγώ γιατί ήταν μέρος και της δικής μου γειτονιάς, της Κουμούλας. Ο αδελφός της ο Κατσ΄λουΠαναγιώτης είχε το σπίτι του απέναντι από το δικό μας και κάθε που γιόρταζε, στις 21 Νοεμβρίου, της Παναγίας, ερχόταν η αδελφή του, η Κατσ΄λουΠαγώνα, για επίσκεψη. Διάλεγε βέβαια πάντα την πιο ακατάλληλη ώρα: είτε αχάραγα το πρωί, είτε το μεσημέρι που όλοι οι γείτονες έπαιρναν τον υπνάκο τους. Εμείς τα παιδιά, που τον μεσημεριανό ύπνο τότε τον είχαμε τιμωρία, κάτι τέτοια περιμέναμε για να πεταχτούμε έξω στο δρόμο. Έτσι κι εκείνο το μεσημέρι που την άκουσα να φωνάζει με τις ώρες για να της ανοίξουν την αυλόπορτα, να μπει στο σπίτι και να πει τα χρόνια πολλά στον αδελφό της. Πετάχτηκα έξω και την είδα να τρέχει αλαφιασμένη μια στην αυλόπορτα και μια στο μικρό παραθυράκι, στην πίσω μεριά του σπιτιού που ήταν ακριβώς στην απέναντι πλευρά του δρόμου από το σπίτι μας. Μου ήταν συμπαθής ως φυσιογνωμία, θυμάμαι το λιπόσαρκο πρόσωπό της, κάτω από το μαύρο τσεμπέρι της και το σβέλτο περπάτημά της. Ήταν η παιδική περιέργεια που με έκανε να την παρακολουθώ εκείνο το απομεσήμερο.

«Διολέτα-Παναγιώταινα-Καλύβαινα, όρα Διολέτα-Παναγιώταινα-Καλύβαινα»!

Τα Κουκουριώτικα(VI)

Σκηνές από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 

έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60  

(Ι) H Κατσ’λου Παγώνα

Inmemoriam

Μικρός, όταν δεν είχα εξοικειωθεί καλά με το δρόμο, έβγαινα στην εξώπορτα και καθόμουν στη σκάλα μας, παρακολουθώντας τα μεγαλύτερα παιδιά που έπαιζαν εκεί γύρω.

Κάποια μέρα, είδα να ξεπροβάλλει, από τα ανατολικά, ένα γαϊδουράκι φορτωμένο με κλαριά και πίσω του να το συνοδεύει μια ηλικιωμένη, κοντή, αδύνατη και φτωχοντυμένη γριούλα. Tα παιδιά της γειτονιάς, αμέσως μόλις την αντιλήφτηκαν, σταμάτησαν το παιχνίδι τους, την περικύκλωσαν κι άρχισαν να φωνάζουν εν χορώ: “Κατσ’λουΠαγώνα-Κατσ’λουΠαγώνα”.

Η γριούλα αυτή έκανε μια με το χέρι της να σπάσει  τον παιδικό κλοιό και σαλάγησε το ζώο της, προσπαθώντας να απομακρυνθεί, όσο γινόταν πιο γρήγορα, από το ενοχλητικό παιδικό λεφούσι.

Αυτό το επεισόδιο το είδα να παίζεται μπροστά στα μάτια μου κι άλλες φορές. Όταν ήρθε η σειρά να πάρει η παιδική παρέα μου την κυρίαρχη θέση στο δρόμο της γειτονιάς, δασκαλεμένοι από τους προηγούμενους, μόλις βλέπαμε την ταλαίπωρη Παγώνα, συνεχίζαμε την παράδοση της κοροϊδίας. Έτσι και η παιδική μου παρέα ασκούσε επάνω στη δυστυχισμένη αυτή γυναίκα, αυτό που σήμερα ονομάζεται bullying. Μια πράξη με μοντέρνο μεν όνομα, αλλά τόσο παλιά, όσο και ο άνθρωπος.   

Ωραίο έργο Ελληνικό ....

 

Χρίστος Ε. Μαυρόπουλος

Αναγαλλιάζει  η  ψυχή  μου  όταν  θυμάμαι  κι  ανιστορώ, του  τόπου  μου  σκηνές  και  ιστορήματα!

Ξέρω  βέβαια  πως  τώρα  που  η  επιστήμη  μετασχηματίστηκε  σε  τεχνολογία, κι  ο  κόσμος  έγινε  μια  γειτονιά, κάποια  γραφτά, ίσως  σαν  τα  δικά  μου, δεν  έχουνε  πέραση  καμιά!

Όμως  αφήστε  με  να  πάω  πίσω.

Πίσω  στα  σπίτια  τα  παλιά, στις  κοντυλοσερμένες  στράτες, στις  φωτεινές  μας  τις  αυλές, στις  φτωχικές  μας  εκκλησιές, στα  μαυρισμένα  των  σπιτιών  φουρναριά, στα  όνειρά  μας  που  είσαντε  όσο  το  μπόϊ  μας  φτωχά, σ' ανηφοριές-κατηφοριές, και  στις  πολλές  τις  βρύσες  που  τραγουδούσαν  τα  νερά, ίσαμε  τη  μικρή  μας  αγορά.

Μια  απλωσιά, μια  αγκαλιά  κι  αυτή.

Και  τρόγυρα  τα  μαγερειά, οι  καφενέδες  με  τραπεζάκια  όξω, το  πραχτορείο, και  μπαρμπέρικο, η  νιόφταχτη, η  πέτρινη  του  ΤΟΜΑΡΑ  η  βρύση, κι  ανασαιμιές  ανθρώπων, που  μοσκοβόλιζαν  τ' αλισβερίσια, και  τα  κεσάτια  του  χωριού  μας.

Μια βόλτα στους Δελφούς το 1907.

Δ Ε Λ Φ Ο Ι

Τό Χρυσό. — Τό Καστρί.— Το «Δελφικόν Μουσείον».— Στάδιον, θέατρον, ναοί, θησαυροί . . .

Αφού ήρθα έως την Άμφισσα δεν ημπορούσα να μην πάω και εις τους Δελφούς, να προσκυνήσω το Θεό του Φωτός και να ιδώ τα τόσα αριστουργήματα της Αρχαίας Τέχνης. Έπειτα τρεις ώρες δρόμος είν' όλο το ταξείδι.

Μια μέρα λοιπόν επήγα με την άμαξα έως το Χρυσό κι' απόκει πάνου στους Δελφούς με τα ποδάρια.

Τό Χρυσό είν' ένα αρκετά μεγάλο χωριό,—1,500 κάτοικοι απάνου κάτου, — νέα πρωτεύουσα του δήμου Κρίσσης. Από την Αρχαία Κρίσσα μάλιστα γράφουνε και το χωριό Χρισσό, αν και σήμερα είνε πιο φυσικό να γράφουμε : Χρυσό. Ο κόσμος όμως εκεί, κατά τη συνήθεια πού 'χανε στη Ρούμελη να τρώνε τα φωνήεντα λέει :

Χρσό, Χσό, Κσό ή Ξό ! . . .

Το Χρυσό είν' ομορφούτσικο χωριό, σε ομορφούτσικη θέση χτισμένο και αρκετά πολιτισμένο.

Από το Χρυσό ετράβηξα το μονοπάτι-μονοπάτι τον ανήφορο, για να πάω στο Καστρί, τους αρχαίους Δελφούς, μοναχός μου, γιατί οδηγός ήτανε περιττός, αφού το Καστρί φαίνεται από το Χρυσό, απάνου' κει ψηλά. Και καθώς λέει η παροιμία — «Χωριό που φαίνεται κουλαούζο δε θέλει».

Το Καστρί είνε ένα χωριό ολοκαίνουργο. Όλα του τα σπίτια είνε καινούργια. Περίεργο κ' όμορφο !... Τα σπίτια του εχτιστήκανε εδώ καί 10 —15 χρόνια. Πριν το χωριό ήτανε λίγο μακρύτερα δύο λεφτά της ώρας μακρυά, εκεί πού 'ναι τ ' αρχαία.

Η γαλλική κυβέρνησις έκαμε συμφωνίες κι' αγόρασε όλο το χωριό για 470,000 δρ. — τις 70,000 έβαλε η Έλληνική κυβέρνησις — και κατόπι εκάμανε σ' εκείνο το μέρος ανασκαφές και βρήκανε όλα κείνα τα αριστουργήματα που προσκυνάει σήμερα όλος ο πολιτισμένος κόσμος.

ΟΙ ΕΛΑΙΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΚΑΙ Ο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΑΡΑΧΩΒΑΣ ΤΟ 1939.

Ο Πρόεδρος του Συνεταιρισμού Ν. Καπάκας με το συμβούλιο και τα μέλη του σε αναμνηστική φωτογράφηση στο βράχο του ωρολογίου στην Αράχοβα μετά από γενική συνέλευση το 1937.

ΣΤΗΝ ΑΡΑΧΩΒΑ

ΟΙ ΕΛΑΙΟΠΑΡΑΓΩΓΟΙ ΚΑΙ Ο ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΣ ΤΩΝ

Το νέο, συγχρονισμένο Ελαιουργείο, που ίδρυσε πέρυσι ο Συνεταιρισμός και τ’αποτελέσματα για τους παραγωγούς.

ΑΡΑΧΩΒΑ, Ιούνιος. (Του ανταποκριτού μας). – Η εξέλιξη της συνεταιριστικής ιδεολογίας στην Αράχωβαν Λεβαδείας κατά την τελευταίαν διετίαν εσημείωσε αλματώδη πρόοδον. Ο Συνεταιρισμός μας, ένας εκ των παλαιοτάτων, ιδρυθείς το 1920, υπήρξε μέχρι του 1936 σχεδόν, ως οι πλείστοι, αφανής, διά την έλλειψιν συνεταιριστικής συνειδήσεως.

Από του 1936 όμως, ανασυσταθείς και αναδιοργανωθείς, ο συνεταιρισμός μας ανήλθεν εντός ελαχίστου χρονικού διαστήματος εις ζηλευτήν θέσιν. Περιέλαβε εις τους κόλπους του περί τους 500 και πλέον αγρότας, απολύτρωσε τούτους από τα δεσμά της εκμεταλλεύσεως, εχορήγησε και χορηγεί εις τους έχοντας ανάγκην παντός είδους δάνεια καλλιεργητικά, μεσοπρόθεσμα, φάρμακα, λιπάσματα και εν γένει ανακουφίζει τους πτωχούς αγρότας και απαλλάσει τούτους από τους όνυχας της τοκογλυφίας. Ο Συνεταιρισμός μας με την νοικοκυρεμένη του διοίκηση κατώρθωσε να αποκτήση μεγάλη πίστη εις την Αγροτικήν Τράπεζαν.

ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΑΧΩΒΑ ΤΟ 1890

 

Επί του Παρνασσού

     Ούτως ηρξάμεθα της αναβάσεως περί την 9 ½ εσπερινήν ώραν. Προηγείτο το ζώον γνωρίζον κάλλιστα την ατροπόν, εφ’ου είχομεν θέσει διάφορα σκεπάσματα, τροφάς και το ύδωρ διότι καθ’ οδόν εις εν μόνον μέρος υπάρχει τοιούτον, είπετο ο οδηγός κρατών φανόν, διότι άλλως δεν θα ηδυνάμεθα να βαδίζωμεν, και τελευταίως ηκολούθουν εγώ, κρατών ανά χείρας το πολύκροτον διά παν ενδεχόμενον. Μετά 1 ½ ώραν εφθάσαμεν διά πετρώδους οδού εις τινας καλύβας των γεωργών του Καστρίου. Οι κύνες ώρμησαν μανιώδεις, αλλ’ απεκρούσθησαν επίσης γενναίως, μετ’ ολίγον εισήλθομεν εις δάσος τι εξ αραιών ελατών, εξελθόντες δ’ αυτού διήλθομεν παρά τον λόφον του Κωρυκίου άντρου, όπερ θα επισκεφθώμεν κατά την κάθοδον, και μετά 3 εκ Δελφών ώρας εφθάσαμεν ολίγον μετά το μεσονύκτιον εις τα Καλύβια, θερινόν χωρίον εξ 20 περίπου οικίσκων και καλυβών, το υψηλότερον επί του Παρνασσού. Ενταύθα υπάρχει μικρά πεδιάς και προς καλλιέργειαν ταύτης ανέρχονται το θέρος εις Καλύβια χωρικοί τινες εξ Αραχώβης. Προ του χωριδίου τούτου παρά κατηρειπωμένον ναόν και υπό τινα ιτέαν υπάρχει φρέαρ, παρά το οποίον εμείναμεν περί το εν τέταρτον προς μικράν ανάπαυσιν. Εξακολουθούντες την πορείαν ημών, διήλθομεν την πεδιάδα και μετά 1 ½ ώραν, ηρξάμεθα της αναβάσεως των αποτόμων κορυφών του Παρνασσού, και κατ’ αρχάς μεν διηρχόμεθα αραιά τινα εξ ελατών δάση, αλλά μετά τινας ώρας δεν ανηρχόμεθα η πετρώδεις κορυφάς, ένθα ουδέ θάμνος φύεται.

1936: ΣΤΑ «ΚΟΥΔΟΥΝΑΔΙΚΑ» ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣ

 

Εν ώρα εργασίας σε κάποιο "κουδουνάδικο" της Άμφισσας.

     Εκεί κάπου στη Παρνασσίδα, μέσα στη κοιλάδα, που σχηματίζουν ο Παρνασσός και η Γκιώνα, βρίσκεται χωσμένη κάτω από τη Τοπόλια με τις κλωνόγυρτες εληές και αντίκρυ στην Σιγδίτσα, που έγινε γνωστή ως γεννέτειρα του περίφημου οικονομολόγου Αναργύρου Σιμοπούλου, η Άμφισσα. Τα Σάλωνα. 

 Έπαιξαν σπουδαίο ρόλο τα Σάλωνα στην Επανάστασι του 1821. 

Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά

και στο Χρυσό κριάρια

και στης Μαρίας την ποδιά,

σφάζονται παλληκάρια.

 Φημίζονται αλήθεια οι Σαλωνίτικες εληές για το μέγεθοςτους. Το «πρώτο πράμα», που δε το βλέπομε οι Αθηναίοι, είναι σαν δαμάσκηνο της Μαδαγασκάρης. Και σαρκώδες, εύχυμο μ’ ένα μικρό κουκούτσι.   

 Νόστιμο δέεε! Μέσα στα Σάλωνα μπορεί να έχη αυτή την εποχή τουλάχιστον 20 - 22 δραχμές η οκά.     Όλο σχεδόν αυτό το « πρώτο πράμα» βγαίνει στο εξωτερικό. Έξη έως επτά εκατομμύρια συνάλλαγμα εισάγει το χρόνο η Άμφισσα από εληές. 

 Σαν νάφαγα, μου φαίνεται, στον ύπνο μου Σαλωνίτικες εληές - πρώτο πράμα-που μου τις είχε στείλει πεσκέσι ο Δήμαρχος Αμφίσσης, ο Γιδόγιαννος. Ας είναι καλά ο άνθρωπος. 

Η Άμφισσα όμως έχει και κάποιο άλλο προϊόν. Έχει βιοτεχνία. Σπουδαία βιοτεχνία, από την οποίαν εισάγει άφθονο συνάλλαγμα κάθε χρόνο: Τά Κουδουνάδικα.

- - - ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ - - - Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΗΣ ΑΡΑΧOΒΑΣ

 

Ένα αναπάντεχο δώρο μού επιφύλασσε φεύγοντας ο παλιός χρόνος, για να μπω με το καλό στον καινούργιο. Ήταν ένα δώρο έρευνας, το οποίο μοιράζομαι τώρα μαζί σας. Ξεφυλλίζοντας, λοιπόν, με προσοχή περιοδικά του 19ου αιώνα, στην «ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ» του έτους 1884, διάβασα κάτω από μία προσωπογραφία, σε μορφή γκραβούρας, το όνομα ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ. 

Πολύ εύλογα θα απορήσουν κάποιοι, για το ποιός είναι αυτός;

Λοιπόν, ο Δημήτρης Ιωαννόπουλος, που στην Αράχοβα πέρασε ως Γιοβαννόπουλος, λόγω του καλλιγραφικού γιώτα (J) στην υπογραφή του,υπήρξε ο πρώτος δάσκαλος της Αράχοβας που διορίστηκε στο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο της, το 1831.

Για το διορισμό δασκάλου είχαν προνοήσει οι πρόκριτοι της Αράχοβας απευθύνοντας  επιστολή, το Δεκέμβριο του 1830, στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια, ζητώντας του να  στείλει δάσκαλο στο Σχολείο τους, που ήταν ένα από τα πρώτα σχολεία τα οποία συστάθηκαν στο νεοελληνικό κράτος.