ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΡΑΧΩΒΑ ΤΟ 1890

 

Επί του Παρνασσού

     Ούτως ηρξάμεθα της αναβάσεως περί την 9 ½ εσπερινήν ώραν. Προηγείτο το ζώον γνωρίζον κάλλιστα την ατροπόν, εφ’ου είχομεν θέσει διάφορα σκεπάσματα, τροφάς και το ύδωρ διότι καθ’ οδόν εις εν μόνον μέρος υπάρχει τοιούτον, είπετο ο οδηγός κρατών φανόν, διότι άλλως δεν θα ηδυνάμεθα να βαδίζωμεν, και τελευταίως ηκολούθουν εγώ, κρατών ανά χείρας το πολύκροτον διά παν ενδεχόμενον. Μετά 1 ½ ώραν εφθάσαμεν διά πετρώδους οδού εις τινας καλύβας των γεωργών του Καστρίου. Οι κύνες ώρμησαν μανιώδεις, αλλ’ απεκρούσθησαν επίσης γενναίως, μετ’ ολίγον εισήλθομεν εις δάσος τι εξ αραιών ελατών, εξελθόντες δ’ αυτού διήλθομεν παρά τον λόφον του Κωρυκίου άντρου, όπερ θα επισκεφθώμεν κατά την κάθοδον, και μετά 3 εκ Δελφών ώρας εφθάσαμεν ολίγον μετά το μεσονύκτιον εις τα Καλύβια, θερινόν χωρίον εξ 20 περίπου οικίσκων και καλυβών, το υψηλότερον επί του Παρνασσού. Ενταύθα υπάρχει μικρά πεδιάς και προς καλλιέργειαν ταύτης ανέρχονται το θέρος εις Καλύβια χωρικοί τινες εξ Αραχώβης. Προ του χωριδίου τούτου παρά κατηρειπωμένον ναόν και υπό τινα ιτέαν υπάρχει φρέαρ, παρά το οποίον εμείναμεν περί το εν τέταρτον προς μικράν ανάπαυσιν. Εξακολουθούντες την πορείαν ημών, διήλθομεν την πεδιάδα και μετά 1 ½ ώραν, ηρξάμεθα της αναβάσεως των αποτόμων κορυφών του Παρνασσού, και κατ’ αρχάς μεν διηρχόμεθα αραιά τινα εξ ελατών δάση, αλλά μετά τινας ώρας δεν ανηρχόμεθα η πετρώδεις κορυφάς, ένθα ουδέ θάμνος φύεται.

1936: ΣΤΑ «ΚΟΥΔΟΥΝΑΔΙΚΑ» ΤΗΣ ΑΜΦΙΣΣΑΣ

 

Εν ώρα εργασίας σε κάποιο "κουδουνάδικο" της Άμφισσας.

     Εκεί κάπου στη Παρνασσίδα, μέσα στη κοιλάδα, που σχηματίζουν ο Παρνασσός και η Γκιώνα, βρίσκεται χωσμένη κάτω από τη Τοπόλια με τις κλωνόγυρτες εληές και αντίκρυ στην Σιγδίτσα, που έγινε γνωστή ως γεννέτειρα του περίφημου οικονομολόγου Αναργύρου Σιμοπούλου, η Άμφισσα. Τα Σάλωνα. 

 Έπαιξαν σπουδαίο ρόλο τα Σάλωνα στην Επανάστασι του 1821. 

Στα Σάλωνα σφάζουν αρνιά

και στο Χρυσό κριάρια

και στης Μαρίας την ποδιά,

σφάζονται παλληκάρια.

 Φημίζονται αλήθεια οι Σαλωνίτικες εληές για το μέγεθοςτους. Το «πρώτο πράμα», που δε το βλέπομε οι Αθηναίοι, είναι σαν δαμάσκηνο της Μαδαγασκάρης. Και σαρκώδες, εύχυμο μ’ ένα μικρό κουκούτσι.   

 Νόστιμο δέεε! Μέσα στα Σάλωνα μπορεί να έχη αυτή την εποχή τουλάχιστον 20 - 22 δραχμές η οκά.     Όλο σχεδόν αυτό το « πρώτο πράμα» βγαίνει στο εξωτερικό. Έξη έως επτά εκατομμύρια συνάλλαγμα εισάγει το χρόνο η Άμφισσα από εληές. 

 Σαν νάφαγα, μου φαίνεται, στον ύπνο μου Σαλωνίτικες εληές - πρώτο πράμα-που μου τις είχε στείλει πεσκέσι ο Δήμαρχος Αμφίσσης, ο Γιδόγιαννος. Ας είναι καλά ο άνθρωπος. 

Η Άμφισσα όμως έχει και κάποιο άλλο προϊόν. Έχει βιοτεχνία. Σπουδαία βιοτεχνία, από την οποίαν εισάγει άφθονο συνάλλαγμα κάθε χρόνο: Τά Κουδουνάδικα.

- - - ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ - - - Ο ΠΡΩΤΟΣ ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΤΗΣ ΑΡΑΧOΒΑΣ

 

Ένα αναπάντεχο δώρο μού επιφύλασσε φεύγοντας ο παλιός χρόνος, για να μπω με το καλό στον καινούργιο. Ήταν ένα δώρο έρευνας, το οποίο μοιράζομαι τώρα μαζί σας. Ξεφυλλίζοντας, λοιπόν, με προσοχή περιοδικά του 19ου αιώνα, στην «ΠΟΙΚΙΛΗ ΣΤΟΑ» του έτους 1884, διάβασα κάτω από μία προσωπογραφία, σε μορφή γκραβούρας, το όνομα ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ ΙΩΑΝΝΟΠΟΥΛΟΣ. 

Πολύ εύλογα θα απορήσουν κάποιοι, για το ποιός είναι αυτός;

Λοιπόν, ο Δημήτρης Ιωαννόπουλος, που στην Αράχοβα πέρασε ως Γιοβαννόπουλος, λόγω του καλλιγραφικού γιώτα (J) στην υπογραφή του,υπήρξε ο πρώτος δάσκαλος της Αράχοβας που διορίστηκε στο Αλληλοδιδακτικό Σχολείο της, το 1831.

Για το διορισμό δασκάλου είχαν προνοήσει οι πρόκριτοι της Αράχοβας απευθύνοντας  επιστολή, το Δεκέμβριο του 1830, στον Κυβερνήτη της Ελλάδας Ιωάννη Καποδίστρια, ζητώντας του να  στείλει δάσκαλο στο Σχολείο τους, που ήταν ένα από τα πρώτα σχολεία τα οποία συστάθηκαν στο νεοελληνικό κράτος.

«Ο Μουτζούρης»

 

Χρίστος Ε. Μαυρόπουλος

Το φως της μέρας έγειρε σιγά-σιγά στο ζεστό του κρεβάτι. Ήταν τόσο αποσταμένο… Σήμερα είχε πολλή δουλειά. Φώτιζε την τελευταία μέρα του χρόνου. Κι έκανε τόσο κρύο, είχε τόσο πολύ χιονίσει, ξεπάγιασε στα πόδια του ολημερίς, βλέποντας κόσμο να τρέχη πάνω-κάτω, αριστερά, δεξιά. Το ’νοιωθε ότι κάτι συνέβαινε.

Έβλεπε ένα πλήθος από νέους, νέες, γέρους και κάθε ηλικίας ανθρώπους, να τρέχουν σε καταστήματα, σε σπίτια, σε αποθήκες, με τα μάγουλα και τη μύτη κατακόκκινα απ’ την παγωνιά του Δεκέμβρη, αλλά με πρόσωπο γελαστό και μάτια λαμπερά. Το ’νοιωθε ότι όλο τούτο το πλήθος ετοιμαζόταν να δεχτή το καινούργιο χρόνο. Να δεχτή το νεαρό αυτό, που γεμάτος ελπίδες, υποσχέσεις, όνειρα και γοητεία για το άγνωστο, ερχόταν στολισμένος χαμογελαστός. Οι πόρτες των σπιτιών ήταν πανέτοιμες ν’ ανοίξουν τα μεσάνυχτα και να τον δεχτούν με λαχτάρα.

Ο Χαραλάμπης

 Αναμνήσεις στην Αράχωβα. Συνέχεια...

Της Άλτα Φίλου - Πατσαντάρα

Είχε το «μαγαζί» του, μια τρύπα δηλαδή, στο ισόγειο του Χαρίτου, κοντά στο Δημοτικό. Όλη τη βδομάδα ήταν θεόκλειστο, το βλέπαμε που περνούσαμε για να πάμε στο σχολείο.Μόνο την Παρασκευή άνοιγε διάπλατα την ξύλινη πόρτα του, οκτώ με δέκα το βράδυ και την ίδια ώρα πάλι την επόμενη, το σαββατόβραδο. Πουλούσε κυρίως γυναικείο ρουχισμό, από εσώρουχα μέχρι φορέματα, μπλούζες και φούστες, που τις είχε σε κρεμάστρες στους τοίχους δεξιά και αριστερά μπαίνοντας μέσα, γιατί βιτρίνα της προκοπής δεν είχε βέβαια το μαγαζί. Ακόμα και είδη προικόςέφερνε, αν του γινόταν επί τούτου παραγγελία. Ήταν, έλεγαν, μεγάλος και τρανός έμπορας στην Άμφισσα με μεγάλο μαγαζί και εξίσου μεγάλη επιγραφή απ΄έξω, «Γυναικεία ενδύματα, Χαράλαμπος Ξηρός». Εκεί το μαγαζί είχε και βιτρίνες από πάνω μέχρι κάτω στους τοίχους, που τραβούσαν σα μαγνήτης τα μάτια των γυναικών από τα γύρω χωριά, που κατέβαιναν επί τούτου για τις αγορές τους. Θα τον θυμούνται σίγουρα οι παλιές Δελφιώτισσες, Χρισσαϊτισσες και Ιτιώτισσες. Θαρρώ πως μόνο στο δικό μας χωριό ερχόταν ανελλιπώς και αυτοπροσώπως κάθε βδομάδα με ένα παλιό κλειστό φολκσβάγκεν και  με την πραμάτεια του μέσα σε βαλίτσες. Λέγανε, πως παλιότερα περνούσε κι αυτός στο χωριό με  τους μπόγους του από γειτονιά σε γειτονιά, όπως έκαναν και άλλοι πλανόδιοι έμποροι. Έτσι γνώριζε προσωπικά την κάθε νοικοκυρά και το νοικοκυριό της.

ΚΟΥΚΟΥΡΙΩΤΙΚΑ (V)

 Σκηνές από τα μέσα της δεκαετίας του ’50 

έως τα μέσα της δεκαετίας του ’60 

Δεμένοι στη σειρά

Πρέπει να ήταν μέσα Σεπτέμβρη. τα σχολεία δεν είχαν ανοίξει ακόμα και το παιχνίδι στις γειτονιές καλά κρατούσε. Ήταν απόγευμα και το ποδόσφαιρο μόλις είχε τελειώσει μέσα στο δημόσιο δρόμο, στο έμπα του χωριού (η κυκλοφορία των αυτοκινήτων εκείνα τα χρόνια ήταν περιορισμένη). 

Μετά, όλη η “παλιοπαρέα” της ευρύτερης γειτονιάς του Κούκουρα, κάπου δέκα (10) παιδιά, αποφάσισε να τραβήξει για βόλτα ανατολικά, λίγο έξω από το χωριό προς το «Πίσω ρέμα». Τα σταφύλια είχαν ήδη αρχίσει να ωριμάζουν και στα αμπέλια που βρίσκονταν κοντά στο δημόσιο δρόμο. 

Έτσι, η ύλη που θα πυροδοτούσε τη νέα σκανταλιά μας ήταν ακριβώς δίπλα μας, πρόσφορη. Και δεν χρειάστηκε πολύ για να ξεκινήσει η απογευματινή αταξία μας με το πρώτο σάλτο, ενός από μας, στο πρώτο αμπέλι που ήταν εκεί κοντά κάτω από τη δημοσιά. Αστραπιαία, επιπέσαμε στο αμπέλι οι περισσότεροι σαν τα κοράκια πάνω σε ψοφίμι. Διαλέγαμε τα πιο ώριμα σταφύλια, και τα τρώγαμε μέσα στο ξένο αμπέλι. 

Λίγο μετά, από την απέναντι μακρινή στροφή του δημόσιου δρόμου, στα Καρούτια, που βρισκόταν μέσα στο οπτικό πεδίο μας, εμφανίστηκε το μοναδικό τότε τρακτέρ του χωριού και αμέσως δόθηκε το σύνθημα αποχώρησης από το ξένο κτήμα.

Ανεβήκαμε, γρήγορα - γρήγορα,  σαν κύριοι στο δρόμο και το παίζαμε αδιάφοροι. Μόλις, όμως, έφτασε κοντά μας το τρακτέρ, σταμάτησε ακριβώς δίπλα μας. και για κακή μας τύχη κατέβηκε απ’ αυτό ο δραγάτης του χωριού, που επέστρεφε εκείνη την ώρα, έχοντας κάνει τη βάρδια του. 

1918 – Η Ισπανική γρίπη στην Αράχοβα.

 

Πριν λίγες ημέρες ο καλός μου φίλος Κώστας Κατσίμπας μου έδωσε μια φωτοτυπημένη επιστολή από τον Αραχοβίτη Αλέξανδρο Ν. Καλαμαρά (παππού του), σταλμένο στην Αμερική στον πατέρα του (προπαππού του), τον Δεκέμβριο του 1918.

Το γράμμα αυτό εκτός τις οικογενειακές πληροφορίες που μας δίνει, μας δίνει επίσης και σημαντικές πληροφορίες που τουλάχιστον για μένα ήταν άγνωστες, για την Ισπανική γρίπη κατά την περίοδο της εμφάνισή της στην Αράχωβα, που άφησε πίσω της αρκετούς νεκρούς όπως θα διαβάσετε για ένα χωριό των 3500 περίπου κατοίκων.

Ακολουθεί η επιστολή:

Εν Αραχώβη τη 10 Δεκεμβρίου 1918.

Σεβαστέ μου πατέρα μάθε ότι πήγαμε εις την Αγόριανην και πήραμε ένα φόρτωμα σιτάρι κόκκινο(1) μία και πενήντα πέντε και πήραμε και ένα φόρτωμα βλάχο(2) μια και 40 και 50 οκάδες αραποσίτι 90 λεπτά. Μάθε ότι έχουμε σπείρει τα Μούλκια(3), θα τα σπείρουμε όλα τα χωράφια. Έχουμε 110 οκάδες διά να σπείρουμε, όλα κόκκινο διότι δεν βρίσκουμε κιντράδι(4) και λέμε να πάμε στη Δαύλεια να πάρουμε. Μάθε ότι έχω και 100 κλήματα βαλμένα στη Σέρπινα(5) και έχω καμία εκατόν 50 άβαλτα.

Γράμμα από το Μέτωπο.

 

Μέτωπον 27-2-41

Κύριε Ανδρέα

Η από 20-2-41 επιστολή σας βρήκε την ομήγυρι όλων των παιδιών της Αραχώβης, μαζί με τον εξ Αμφίσσης Κώστα Μαρτίνον, στο λεωφορείον του Αρμούτη, στο οποίο τις διαβάστηκε σε κατανυκτική σιγή.

Η χαρά μας αγαπητέ Κε Ανδρέα ήταν απερίγραπτος. Με δακρυσμένα μάτια απ’ τη συγκίνησι, χτύπησαν τα λόγια σας και τυπώθηκαν βαθιά στην καρδιά μας, και μας έδωσαν καινούργιο θάρρος και δύναμη διά την συνέχισιν των υψηλών καθήκον των, τα οποία μας ανέθεσεν η γλυκιά μας πατρίδα.

ΤΑ ΒΕΡΕΣΕΔΙΑ ΤΗΣ ΔΗΜΑΡΧΙΑΣ

Δυο σελίδες από μπλοκάκι του καφενείου «ΤΟ ΚΕΝΤΡΟΝ», που βρισκόταν  στην κεντρική πλατεία της Αράχωβας (οι πιο πολλοί το θυμούνται), με βερεσέδια της Δημαρχείας της Αράχωβας, από 22/4/56 παραμονή του Αγίου Γεωργίου έως τον Νοέμβριο της ίδιας χρονιάς. Πάντως απ’ ότι βλέπουμε σε 7 μήνες εξυπηρέτησης από το καφενείο, μόνο ΔΟΥΝΑΙ είναι, από ΛΑΒΕΙΝ… τίποτα.

Πρώτη σελίδα

Καφφενείον «Κέντρον»

Δημαρχείον

Δούναι

22 – 4 – 56 Στη πλατεία

                   4 καφφ. 6 Λεμον. 2 Νιγρίτες, 6 Γλυκά δρ.                                          28

23 – 4 – 56 Στη πλατεία στο χορό

                   10 καφ. 15 Γλυκά, 15 Λεμον. 10 Λουκούμια                                      70

24 – 4 – 56 Στο Γραφείο 4 καφφέδ. 

                   6 Γλυκά, 4 Λεμονάδες                                                                         21

25 – 4 – 56 Γραφείο και Πλατεία

                   4 καφφ. 6 Λεμον. 12 Γλυκά, 2 Νιγρίτες                                              37

1 – 5 – 56 Με κ. Νομάρχη, 3 καφφ.

                 1 τσάϊ, 1 Νιγρίτα, 2 Γλυκά                                                                     11

Δεκαεπτά τράγοι…ἄφαντοι.

Ἀλλά οἱ ζωοκλέπται συνελήφθησαν, ἀφοῦ ἔφαγαν τοὺς 5.

Ἐπιτυχής ἀστυνομική δρᾶσις.

Ἄμφισσα (Τοῦ ἀνταποκριτοῦ μας). -Θρασυτάτη ζωοκλοπή 17 ὅλων τράγων διεπράχθη πρὸ ἡμερῶν εἰς τὴν περιφέρειαν Χρισσοῦ, δικαίως ἀνησυχήσασα τοὺς κατοίκους, οἵτινες ἦσαν ἀπηλλαγμένοι τῆς μάστιγος ταύτης. Οἱ τράγοι ἐκλάπησαν ἐκ τῆς θέσεως «Καλόγηρος»  τοῦ Χρισσοῦ, ἀνῆκον δὲ εἰς τὸν ἐκεῖ παραχειμάζοντα ἐξ Ἀραχώβης ποιμένα Κωνστ. Κομματᾶν.

Ἅμα ὡς ἀνεφέρθη ἡ ζωοκλοπή, ὁ μοίραρχος κ. Τριανταφύλλου διοικητής τῆς  Ὑποδ/ως  Παρνασσίδος, ὀργανώσας πάραυτα τὴν δύναμιν τῆς καταδιώξεως, ἐτέθη ἐπί τὰ ἴχνη τῶν δραστῶν καὶ ὑπό τὰς δυσμενεστέρας καιρικάς συνθήκας.