Ἐθνικά κειμήλια
Μία αυτόγραφος επιστολή τοῦ Διάκου
Αγνωστες σελίδες από την νέα ιστορία μας
Του Νικ. Σ. Γκινόπουλου
Ἕνα ἀπό τὰ ἐθνικώτερα κειμήλια - κειμήλια πού ἀποπνέουν τὸ εὐγενικό καὶ ὑπεράϋλο ἄρωμα ἑνός ἄλλου κόσμου καὶ ζωντανεύουν μορφές ἡρωϊκές πού τὶς ἐνέπνεαν καὶ τὶς ἐθέρμαιναν κἄποια ὑπέρτερα καὶ θερμουργά ἰδανικά - τὰ ἰδανικά τῆς πίστεως καὶ τῆς πατρίδος - εἶναι καὶ μία αὐτόγραφος ἐπιστολή τοῦ ἐπικοῦ καὶ παρθενικοῦ ἥρωος, πού ἐδόξασε τὴν Ἀλαμάνα - ἐπιστολή, ποὺ μέσα σ’ ἄλλα βρῆκα στὴν ἱστορική μονή τῆς Βαρνάκοβας σὲ μια λαογραφική μου περιοδεία. Ἡ ἐπιστολή αὐτή γράφτηκε στὴν ἑξῆς περίστασι. Ὁ Διάκος - δοξασμένο γέννημα καὶ θρέμμα καὶ καύχημα τῆς Ἀρτοτίνας, ὅπως σὲ ἄλλο ἱστορικό μας σημείωμα θ’ ἀποδείξουμε - ὅταν πέταξε για τὸ γνωστό λόγο τὸ ράσο καὶ ἀπεφάσισε νὰ γίνῃ ἀπό στρατιώτης τοῦ Χριστοῦ στρατιώτης τῆς πατρίδος κατετάχθη στὸ σῶμα τοῦ περιφήμου κατά τὴν ἐποχήν ἐκείνην ὁπλαρχηγοῦ καὶ συμπολίτη του Σκαλτσοδήμου κι ἀπό τὸ Σκαλτσοδῆμο ὁ θρυλικός ἥρως πῆρε τὰ πρῶτα διδάγματα τῆς τόλμης καὶ τῆς αὐτοθυσίας. γι’ αυτό μ’ ὅλες τὶς κατόπιν παρεξηγήσεις πού ἔφεραν τὸ χωρισμό τους, ὁ Διάκος ἔτρεφε τὸ βαθύτερο πρὸς τὸν ἀρχηγό του σεβασμό καὶ τὴν μεγαλύτερη στὴν ἀνδρεία καὶ τὴν φιλοπατρία ἐκτίμησι. Ἀλλ’ ἐνῷ ὁ Σκαλτσοδῆμος τὸν πῆρε κατ’ ἀρχάς «γιά τὸ ἀσκί» - μιά δουλειά ὑπηρετική - ὁ Διάκος ἔδειξε σὲ λίγο ὅτι ἦταν γεννημένος γιὰ μεγαλύτερα. Γιατί διακρίθηκε ὄχι μονάχα γιά τὴν σύνεσι, τὴν τόλμη καὶ τὴν ἀνδρεία του, ἀλλά καὶ γιά τὴν ψυχική του εὐγένεια. Ἔτσι ὁ Διάκος ἔγινε πρωτοπαλλήκαρό του. κι ὅταν ἔλειπε ὁ ἀρχηγός, ὁ Διάκος τὸν ἀναπλήρωνε. Ἀργότερα, ὅταν ἐχωρίσθηκε ἀπό τὸν ἀρχηγό του - γιά τοὺς λόγους πού σ’ ἄλλο ἱστορικό μας σημείωμα θ’ αναφέρωμε - ἐπῆγε στὸν Ἀλῆ πασᾶ, και κατετάχθη στὸ σῶμα τῶν σωματοφυλάκων τοῦ τυράννου - τοὺς τσοχανταραίους. ἐκεῖ γνωρίστηκε μὲ πολλούς ὁπλαρχηγούς πού εἶχαν συναχθῇ στὴν Αὐλήν τοῦ Ἀλῆ κι ἔγινε φίλος καὶ ἀδελφοποιτός τοῦ ἥρωος τῆς Γραβιᾶς Ἀνδρίτσου. Ὅταν δὲ κατά τὸ 1816 ὁ Ἀνδρίτσος διωρίσθηκε ἁρματωλός τῆς Λιβαδειᾶς ἐπῆρε μαζί του καὶ τὸ Διάκο γιά ἀξιωματικό του - Μπουλούκμπαση. Κι ὕστερα σὰν κηρύχθηκε ἀπό τὸ Σουλτάνο ὁ πόλεμος ἐναντίον τοῦ Ἀλῆ πασᾶ, ὁ Ὁδυσσέας ἀναγκάσθηκε νὰ φύγῃ ἀπό τὴν Λιβαδειά γιατ’ εἶχε χαρακτηρισθῇ ὡς ὀπαδός τοῦ τυράννου, τότε ὁ Διάκος ἀνακηρύχθηκε ἀπό τα παληκάρια τοῦ Ἀνδρίτσου καὶ ἀπό τοὺς προκρίτους τοῦ τόπου ὁπλαρχηγός τῆς Λιβαδειᾶς (26 Ὀκτωβρίου 1820) - ἐκλογή πού ἀναγνώρισε γιά τὸν τύπο κατόπιν καὶ ἡ τουρκική ἀρχή. Γι’ αὐτό στὶς παραμονές τῆς Ἐπαναστάσεως ὁ Ἀρτοτιναῖος Διάκος βρέθηκε ἁρματωλός τῆς Λιβαδειᾶς.
