Απ' τη Λειτουργική ζωή της Μ. Εβδομάδας.

Του Γιώργου Οικονόμου

Θυμάμαι από τα παιδικά μου χρόνια, πόσο με συγκινούσε ο υμνολογικός και λειτουργικός χαρακτήρας της Μ. Εβδομάδας. Με τον αείμνηστο παππού μου Παναγιώτη Δεμερτζή (ψάλτη), ανέβαινα στο ψαλτήρι, έχοντας το βιβλιαράκι μαζί μου, προσπαθώντας να μάθω κάποια λειτουργικά στοιχεία ή και ύμνους που συνθέτουν τη μυσταγωγία της Μ. Εβδομάδας.
Βίωμα που με συγκινεί ως σήμερα, ειδικά τις ημέρες αυτές της Θείας κορύφωσης του πάθους του Χριστού...

Η Αγία και Μεγάλη Εβδομάδα, θα λέγαμε, ότι ανακεφαλαιώνει όλη την ιστορία του ανθρωπίνου γένους, απ' τη γέννηση, τη δημιουργία, το βιολογικό θάνατο αλλά και την προσδοκώμενη Ανάσταση, δηλαδή την εν Χριστώ ζωή και αναδημιουργία.

Ο παθών και Αναστάς Χριστός, προβάλλεται μέσα απ' τις ιερές ακολουθίες και δίνει νόημα και λύση στη διαχρονική τραγωδία του ανθρώπου, μέσω της Ανάστασης.

Όλη η μυσταγωγία των παθών του Κυρίου, πραγματώνεται με το δισυπόστατο φορέα της εκκλησιαστικής μας λατρείας: τους ύμνους και το μουσικό ένδυμά τους.

Οι θαυμάσιοι λειτουργικοί ύμνοι της Μ. Εβδομάδας, που όλοι ξέρουμε, συνιστούν την καρδιά της εκκλησιαστικής μας λατρείας. Μεταβάλλουν τη λατρεία σε ασίγαστο στόμα της εκκλησιαστικής κοινωνίας, που δίνει καθημερινά τη μαρτυρία και ομολογία της πίστεώς, της εμπειρίας και σωτηρίας της.

Έτσι ο Ύμνος, ως λόγος πατερικός, γίνεται το ποιμαντικό μέσο, η θεογνωσία και η θεολογία της καθαρμένης και φωτισμένης από το Άγιο Πνεύμα καρδιάς των Αγίων, που θεολογώντας ποιητικά, βάπτουν τον κάλαμο στα νάματα της πίστεώς τους. Μορφές των εκκλησιαστικών ύμνων αποτελούν τα στιχηρά ιδιόμελα, τα κοντάκια, οι κανόνες, τα Θεοτοκία, οι Αίνοι, τα αντίφωνα, τα Χερουβικά κλπ. το καθένα με το νόημα που σηματοδοτεί, εκπεφρασμένο στην κατάλληλη χρονική στιγμή.

Μεγάλοι Πατέρες και Μητέρες μας είναι οι ποιητές και μελωδοί των ύμνων της Μ. Εβδομάδος: Σωφρόνιος Ιεροσολύμων, Μάρκος Υδρούντος, Ανδρέας Κρήτης, Κασσιανή ή Κασσία κλπ αποτελούν μερικά απ' τα γνωστότερα ονόματα, που μετασκευάζουν σε «τραγούδι» του εκκλησιαστικού σώματος σε θεολογία πίστης και ελπίδας στο Θεό.

Ως γνωστόν λειτουργικά στην υμνολογία της Μ. Εβδομάδας, υπάρχει μια ιδιαιτερότητα, που θεωρώ ότι γνωρίζουμε: κάθε απόγευμα ψάλλεται ο Όρθρος της επομένης ημέρας και κάθε πρωί η Θεία Λειτουργία και ο Εσπερινός της ιδίας ημέρας. (Επιπρόσθετα υπάρχουν το Μ. Απόδειπνο, οι Ώρες κλπ). Αυτό γίνεται "κατ' οικονομίαν" για να μπορεί ο λαός να παρακολουθήσει τις Λειτουργίες αυτές τις ώρες.

Επιπρόσθετα:

Το απόγευμα πριν τον Όρθρο κατά τις ημέρες Κυριακή Βαίων, Μ. Δευτέρα, Μ. Τρίτη ψάλλεται και το Μ. Απόδειπνο (μετά το βραδινό δείπνο και στη διάρκεια της Μ. Τεσσαρακοστής και Μ. Εβδομάδας το Μέγα Απόδειπνο, κατ' αντιδιαστολή με το Μικρό Απόδειπνο).

Τη Μ. Τετάρτη απόγευμα γίνεται η ακολουθία του Ευχελαίου, το πρωί της Μ. Πέμπτης η Θεία Λειτουργία του Αγ. Βασιλείου (10 φορές το χρόνο) και η Θεία Κοινωνία.

Τη Μ. Παρασκευή, κορύφωση του δράματος, το πρωί ψάλλονται οι Μεγάλες Ώρες και στη συνέχεια ο Εσπερινός της ίδιας ημέρας, (τα Θεία εγκώμια το βράδυ).

Το Μ. Σάββατο πρωί η Θεία Λειτουργία της πρώτης Ανάστασης με τον εσπερινό και το βράδυ ο Όρθρος της Κυριακής του Πάσχα με την αναστάσιμη λειτουργία και τον κατηχητικό Λόγο του Αγ. Ιωάννη Χρυσοστόμου.

Τέλος το πρωί του Πάσχα ψάλλεται ο εσπερινός της αγάπης.
Αν όμως οι λειτουργικοί ύμνοι της Μ. Εβδομάδας είναι η καρδιά της λατρείας, η μουσική επένδυση αποτελεί το ένδυμά της.
Στόχος της δεν είναι η συναισθηματική διέγερση, αλλά η υποβοήθηση του λόγου να διεισδύσει στα βάθη της ύπαρξης, δημιουργώντας διάθεση προσευχητική, κατάνυξη και πίστη.

Οι μελωδίες της Μ. Εβδομάδας που συνθέτουν ένα σκηνικό χαρμολύπης και στο τέλος άφατης χαράς και ευγνωμοσύνης για την Ανάσταση του Χριστού, θεωρούνται απ' τις πλέον μεγαλοπρεπείς σε ολόκληρο το λειτουργικό κύκλο της εκκλησίας μας.

Με αυτές τις λίγες γραμμές:

Ας βιώσουμε και φέτος πιο ζωντανά το Θείο Πάθος και τη ζωηφόρο Ανάσταση Του Χριστού μας!
Ας ελπίσουμε ότι η Ανάσταση του Χριστού θα σημάνει και τη δική μας ανάταση ψυχής και αλληλλεγύης για έναν κόσμο καλύτερο ηθικά και πνευματικά!

Καλή Ανάσταση!