Όταν το καινούργιο κωδωνοστάσι της εκκλησίας του
Άϊ Γιώργη ήταν, φαίνεται, έτοιμο. θα έπρεπε να αποκτήσει και
καμπάνα, αλλιώς ποιος ο σκοπός του και ποιο το νόημα. Έτσι, οι επίτροποι της
εκκλησίας, φρονίμως ποιούντες, αποφάσισαν λίγο καιρό πριν το «πανηγυράκι» του 1904 να φτιάξουν τη
μεγάλη καμπάνα του ναού, μήπως και πρόφταιναν να την έχουν έτοιμη για χρήση στην
περιφορά της εικόνας του πολιούχου.
Εξουσιοδότησαν λοιπόν δυο από αυτούς, το Γεώργιο
Ξηρομερίτη και το Λουκά Κρίκο για τα περαιτέρω.
Έτσι, την 1η Απριλίου 1904, οι παραπάνω βρέθηκαν στο
συμβολαιογραφείο του Παναγή Μαυρίκα, στη
Λαμία, μαζί με τον Λαμιώτη ορειχαλκοτεχνίτη - κωδωνοποιό Κωνσταντίνο Μαργιώτη και,παρουσία εγγυητή και των
απαραίτητων μαρτύρων, συντάχθηκε το σχετικό συμφωνητικό, μπήκαν οι απαραίτητες υπογραφές,
δόθηκε η προβλεπόμενη προκαταβολή και είχε πια μπει το νερό στο αυλάκι, για το
νέο μεγάλο “κώδωνα” του Αϊ Γιώργη,
μιλάμε, σύμφωνα πάντα με τη σύμβαση, για καμπάνα βάρους τουλάχιστον 300 οκάδων,
που σημαίνει τουλάχιστον 300 x 1.282 = 384.600 γραμμαρίων
= 384,6 κιλών .
Το εργοτάξιο θα στηνόταν στην Αράχοβα, γιατί πώς
αλλιώς θα μπορούσε τότε να μεταφερθεί στο χωριό, με κείνους τους κατσικόδρομους,
μια τόσο μεγάλη καμπάνα;
Το αν βεβαίως τέλειωσε η δουλειά στην ώρα της, το
αν πέτυχε η καμπάνα με την πρώτη χύτευση και για το πόσο κάρβουνο χρειάστηκε να
αγοράσει ο… Λαμιώτης «καμπανάς» από Αραχοβίτες ή ξένους καρβουνιάρηδες, αυτό δεν θα το μάθουμε ίσως ποτέ. Τα άλλα,
όμως, στοιχεία της κωδωνικής εργολαβίας τα γνωρίζουμε πια καλά, χάρις στο
παραπάνω συμφωνητικό(αριθ. 32.500 / 1-4-1904),
που έφτασε στα χέρια μας από τον αξιότιμο κ.
Περικλή Φύκα, χάρις στο σωτήριο… διαδίκτυο,
μέσω του οποίου επιτεύχθηκε η σχετική επικοινωνία.
Ο κ. Φύκας, κάτοικος Λαμίας, ιστορικός ερευνητής,
ρέκτης σε θέματα παράδοσης και λαϊκού πολιτισμού, το ανέσυρε από τα Γ. Α. Κ.
Ιστορικό Αρχείο Λαμίας (Συμβολαιογραφείο Παναγή Μαυρίκου) και είχε την ευγενή
καλοσύνη να το διαβιβάσει σε αντίγραφο και
μάλιστα σε άριστη μορφή, τέτοια ώστε να μπορεί να εκτεθεί χωρίς πρόβλημα στις
προθήκες του Λαογραφικού Μουσείου Αράχοβας.
Η συνέχεια λοιπόν επί… του συμβολαίου :
***
Σφραγίς
Συμφωνητικόν
Κατασκευῆς Ἐκκλησιαστικοῦ Κώ-
δωνος ἐπί
πληρωμῇ Δραχ. 5,70
ἀριθ.
32.500
Ἐν Λαμίᾳ, σήμερον τὴν πρώτην Ἀπριλίου τοῦ
χιλιοστοῦ ἐννεακοσιοστοῦ τετάρτου ἔτους, ἡμέραν Πέμπτην καὶ μεταμεσημβρίαν ἐν τῷ ἐπί τῆς ὁδοῦ Διάκου καὶ τῷ
ἐργαστηρίῳ τοῦ Ἠλία Κοκκινοπούλου συμβολαιογραφίῳ μου, ἐνώπιον ἐμοῦ τοῦ
Συμβολαιογράφου κατοίκου Λαμίας Παναγῆ Μαυρίκα ἐνεφανίσθησαν οἱ γνωστοί μοι και
μὴ ἐξαιρούμενοι Κωνσταντῖνος Μαργιώτης ὀρειχαλκεύς κάτοικος Λαμίας, Γεώργιος
Ξηρομερίτης, Λουκᾶς Κρίκος, ἀμφότεροι κτηματίαι κάτοικοι Ἀραχώβης, Ζήση Καΐπης
πανδοχεύς, κάτοικος Λαμίας καὶ ἐπί παρουσίᾳ τῶν μαρτύρων Ἀνδρέα Δεληγιώργη
ὑποδηματοποιοῦ, Νικολάου Φέρτη φραγγορράπτου, κατοίκων Λαμίας, πολιτῶν Ἑλλήνων
γνωστῶν μοι καὶ μὴ ἐξαιρουμένων, συνωμολόγησαν καὶ παρεδέχθησαν τὰ ἑξῆς: ὁ Κωνσταντῖνος Μαργιώτης ἀναλαμβάνει καὶ
ὑπόσχεται ὅπως μέχρι τὸ πολύ τῆς τριακοστῆς τρέχοντος μηνός καὶ ἔτους κατασκευάσει
καὶ παραδώσει ἐν Ἀραχώβῃ πρὸς τοὺς Γεώργιον Ξηρομερίτην καὶ Λουκᾶν Κρῖκον
κώδωνα (καμπάνα) διά κασσιτέρου καὶ χαλκοῦ, χρήσιμον διά τὸν ἐν Ἀραχώβῃ
ἐκκλησιαστικόν ναόν τοῦ Ἁγίου Γεωργίου, ὑπό τοὺς ἑξῆς ὅρους. ἐν ὅλῃ
τῇ ἀκριβῇ ἐκπλήρωσιν ὑπόσχεται πρὸς τοὺς Γεώργιον Ξηρομερίτην καὶ Λουκᾶ Κρῖκον
καὶ ὁ Ζήσης Καΐπης ἐγγυόμενος πρὸς τοὺς
αὐτούς ἀλληλεγγύως μὲ τὸν τεχνίτην Κωνσταντῖνον Μαργιώτην καὶ παραιτούμενος τῶν
εὐεργετημάτων τῆς διζήσεως και διαιρέσεως. Οἱ ὅροι δὲ εἶναι οἱ ἑξῆς:
α΄Ὁ
Κωνσταντῖνος Μαργιώτης ὑποχρεοῦται νὰ κατασκευάσῃ τὸν μνησθέντα κώδωνα καλῶς,
στερεῶς καὶ συμφώνως μὲ τοὺς κανόνας τῆς ὀρειχαλκικῆς τέχνης, νὰ κατασκευάσει
δὲ τοῦτον ἐντός τῆς κωμοπόλεως Ἀραχώβης, ὅπου ὑποχρεοῦται νὰ μεταβῇ μεθ’ ἑνός
βοηθοῦ.
β΄ Ἅπαν
τὸ διά τὴν κατασκευήν τοῦ κώδωνος τούτου ἀπαιτηθησόμενον ὑλικόν εἶναι εἰς βάρος
τῶν Γεωργίου Ξηρομερίτου καὶ Λουκᾶ Κρίκου ἐκτός τῆς ἀξίας τῶν ἀνθράκων, ἡ ὁποία
βαρύνει τὸν Κωνσταντῖνον Μαργιώτην, τὸ ὑλικόν δὲ τοῦτο, ἐκτός τοῦ ἄνθρακος, οἱ
Ξερομερίτης καὶ Κρῖκος ὑποχρεοῦνται νὰ παραδώσωσι εἰς τὸν τεχνίτην ἐγκαίρως ἐν
Ἀραχώβῃ καὶ δι’ ἰδίων ἐξόδων.
γ’ Οἱ
Ξηρομερίτης καὶ Κρῖκος ὑποχρεοῦνται νὰ μεταφέρωσι δι’ ἰδίων των ἐξόδων πάντα τὰ
ἐργαλεῖα τοῦ Κωνσταντίνου Μαργιώτου τὰ ἀπαιτούμενα διά τὴν κατασκευήν τοῦ
μνησθέντος κώδωνος εἰς Ἀράχωβαν, μετά τὴν κατασκευήν δὲ τοῦ κώδωνος τούτου
ὑποχρεοῦνται πάλιν νὰ μεταφέρωσι ταῦτα δι’ ἰδίων των ἐξόδων εἰς Λαμίαν καὶ
ἀμέσως μετά τὴν κατασκευήν.
Δ΄ Oἱ Ξηρομερίτης καὶ Κρῖκος ὑποχρεοῦνται δι’ ἰδίων των ἐξόδων νὰ χορηγῶσι
τροφοδοσίαν ἀνάλογον τῆς θέσεως τοῦ τεχνίτου πρὸς τὸν ἴδιον τεχνίτην καὶ τὸν
βοηθόν αὐτοῦ. Ἐπίσης δὲ ὑποχρεοῦνται νὰ χορηγῶσι πρὸς τὸν ἴδιον τεχνίτην καὶ
πᾶσαν ἀπαιτηθησομένην ἀνθρώπινον ἀγγαρείαν.
Ε΄ Ἐάν ἐν
διαστήματι ἑνός ἔτους ἀπό τῆς παραδόσεως ὁ κώδων ὁ κατασκευασθησόμενος χαλάσῃ ἤ
καταστραφῇ ἀπό κανονικόν κτύπημα ὁ Κωνσταντῖνος Μαργιώτης ὑποχρεοῦται δι’ ἰδίων
του ἐξόδων νὰ χύσῃ καὶ κατασκευάσῃ τοῦτον
ἐκ νέου ὑφ’ ὅλους τοὺς ὅρους τοῦ παρόντος.
Στ΄ Ἐν περιπτώσει καθ’ ἥν ἐγερθεῖ ἔρις μεταξύ τῶν συμβαλλομένων περί τῆς ποιότητος τοῦ κώδωνος ἐκ συμφώνου οὗτοι διορίζουσι ἀπό τοῦδε διαιτητήν τὸν ἐν Ἀμφίσσῃ ἐπαρχιακόν μηχανικόν, οὗτινος ἡ ἀπόφασις θέλει εἶσθαι ὁριστική καὶ ἀμετάκλητος.
Ζ΄ Δι’ ἀμοιβήν τοῦ τεχνίτου καὶ διά τὴν παρ’ αὐτοῦ πληρωθησομένην ἀξίαν τῶν ἀνθράκων οἱ Γεώργιος Ξηρομερίτης καὶ Λουκᾶς Κρῖκος ἀλληλεγγύως ἀμφότεροι καὶ παραιτούμενοι τῶν εὐεργετημάτων τῆς διζήσεως καὶ διαιρέσεως ὑποχρεοῦνται νὰ πληρώσωσι….δραχμήν μίαν καὶ λεπτά ἐνενήκοντα, ἀριθ. 1: 90/00, διά μίαν
ἑτοίμην ὀκᾶν τοῦ κώδωνος, ὅπου θέλει ζυγίζει τοὐλάχιστον τριακοσίας (300) ὀκάδας
καθ’ ἅ τοῦτο συμφωνῆται ρητῶς μεταξύ τῶν συμβαλλομένων. Ἐκ τοῦ ποσοῦ δὲ τούτου
ὁ Κωνσταντῖνος Μαργιώτης ἔλαβε σήμερον προκαταβολικῶς παρά τῶν Ξηρομερίτου καὶ
Κρίκου δραχμάς ἑκατόν πεντήκοντα, ἀριθ. 150, τὸ ὑπόλοιπον δὲ ποσόν οἱ αὐτοί
Ξηρομερίτης καὶ Κρῖκος ὑποχρεοῦνται νὰ
πληρώσωσι πρὸς τὸν Κωνσταντῖνον Μαργιώτην, ἅμα ὡς οὗτος παραδώσῃ αὐτοῖς ἐντελῶς
περατωμένον τὸν μνησθέντα κώδωνα, ἐν καθυστερήσει δὲ τῆς ἁπάσης πληρωμῆς
ὑποχρεοῦνται καὶ μὲ τὴν πληρωμήν τόκου δραχμῶν δώδεκα τοῖς ἑκατόν ἐτησίως καὶ
Η΄ Συνομολογεῖται
μεταξύ τῶν συμβαλλομένων ὅτι ἁρμόδια πρὸς ἐκδίκασιν πάσης τυχόν διαφορᾶς
ἀναφυσομένης μεταξύ τῶν συμβαλλομένων διά τὸ προκείμενον ἔργον ὡς και διά τὴν
πληρωμήν τῆς ἀμοιβῆς τοῦ τεχνίτου εἶναι τὰ δικαστήρια τῆς πόλεως Λαμίας. Τῇ αἰτήσει των συντάχθηκε τὸ παρόν, ἀνεγνώσθη νομίμως εἰς ἐπήκοον αὐτῶν καὶ τῶν μαρτύρων καὶ ὑπογράφεται παρ’ ὅλων καὶ ἐμοῦ.
Οἱ
συμβαλλόμενοι
|
Οἱ
μάρτυρες
|
Ζήσης
Καΐπης
Γεώργιος
Ξηρομερίτης
Λουκᾶς
Κρῖκος
Κωνσταντῖνος
Μαργιώτης
|
Ἀνδρέας
Δεληγεώργης
Νικόλαος
Φέρτης
|
Ὁ Συμβολαιογράφος
|
|
Παναγῆς
Μαυρίκας
Σφραγίς
|
***
Κάθε δημιούργημα, όμως, είτε έμψυχο είτε άψυχο
έχει τη δική του νομοτέλεια, τη μοίρα του που λέμε με απλά λόγια. Αραγε τι να
επιφύλαξε η μοίρα σε αυτή την καμπάνα; Μακροημέρευσε ή όχι; Είναι αυτή που
χτυπάει ακόμα σήμερα από το καμπαναριό του Αϊ Γιώργη και γεμίζει με ήχους,
συνηχήσεις και αντηχήσεις ολόκληρη την κοιλάδα του Πλειστού ή όχι;
Δυστυχώς, η πορεία της δεν ήταν αίσια, και σε
αυτό δεν έφταιγε ο κατασκευαστής της,
αλλά οι χρόνοι, που είχαν έρθει δύσκολοι και οι μήνες οι οργισμένοι που
ακολούθησαν, τέτοιοι που δεν άντεξε στο ξέφρενο πάθος πολύ φανατικών στιγμών. Εάν
δεν λαθεύουμε, αυτή η καμπάνα πρέπει να κράτησε μόνο δεκαεπτά(17) χρόνια και ξαφνικά
σίγησε.
Σύμφωνα με ανταπόκριση από
την Αράχοβα στην φιλομοναρχική εφημερίδα «ΣΚΡΙΠ» της 18/1/1921 (αρ. φύλλου 5.940), που
την υπογράφει ο χωριανός μας, γνωστός σατιρικός ποιητής, Δημήτριος Γιαννακόπουλος, μαθαίνουμε όχι μόνο τις συνθήκες,
αλλά και τους ηθικούς αυτουργούς αυτής της καταστροφής, που μάλιστα ήταν θηλυκές
υπάρξεις! Συγκεκριμένα αναφέρονται τα εξής:
-Εἰς
τὸ πρὸ ἡμερῶν συλλαλητήριον τῶν γυναικῶν
ἐπί τῇ ἐπανόδῳ τοῦ λατρευτοῦ μας
Βασιλέως τῇ πρωτοβουλίᾳ τῶν Δίδων Λίτσας Καββαθᾶ, Μίνας Κονίτσα, Τακτικοῦ,
Οἰκονόμου, Πατραντῆ, καὶ τῶν κυριῶν Δασαργύρη, Μαρίας Πλήτσου, Φερτάκου, Καπάκα
καὶ εἰς τὸ ζενίθ τῆς χαρᾶς ἐκ τῆς ὑπερβολικῆς κωδωνοκρουσίας ἐθραύσθη ὁ 400
ὀκάδων κώδων τοῦ ἱεροῦ ναοῦ «Ἅγιος Γεώργιος».
Σημειωτέον
ὅτι τὸ 1915, καὶ κατά τὴν ἑορτήν τῆς Α.Μ. τοῦ Βασιλέως, κατεστράφη τελείως τὸ
ἀρχαῖον πυροβόλον τοῦ ἰδίου ναοῦ. Ὥστε ὁ Βασιλιᾶς μας, ὁ τραφείς ἀπό τὸ γάλα
τῆς ἀειμνήστου Καλμαντίνας, ὀφείλει εἰς τὴν πόλιν μας ἕνα κανόνι καὶ ἕναν
κώδωνα.
***
Λοιπόν, το στρατηλάτη Βασιλιά τον τίμησε δεόντως η
Αράχοβα, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία, αφού τον γαλούχησε μωρό, το 1868, με την
Ουρανία Καλμαντή, για χάρη του έσπασε και το κανόνι της που βρισκόταν στον
περίβολο του Άϊ Γιώργη από τον καιρό του ’21 και αργότερα έσπασε και τη μεγάλη νεότευκτη
καμπάνα του πολιούχου της.
Αν ο «κουμπάρος»
- έτσι τον αποκαλούσαν οι θαυμαστές του - έβγαλε τα χρέη του προς το χωριό μας,
δεν το γνωρίζουμε. Για όσους, όμως, εξετάζουν σημάδια και οιωνούς, αυτά τα ρήγματα φαίνονται σαν κακοσημαδιές
για τον εθνικό διχασμό και την καταστροφή στη Μικρασία που σύντομα αντίστοιχα ακολούθησαν,
σίγουρα όμως η μεγαλύτερη κακοσημαδιά σε ένα τόπο - σε μια χώρα είναι ο
φανατισμός των πολιτών της.
Στάθης Ασημάκης
