Από τα σημαντικότερα αποκτήματα του Λαογραφικού Μουσείου Αράχωβας και πολύτιμο εργαλείο στα εκπαιδευτικά του προγράμματα είναι οι κατά το δυνατόν ακριβείς αναπαραστάσεις αρχαίων αργαλειών, οι οποίες παρουσιάζουν την εξέλιξη της υφαντικής τέχνης στην περιοχή αλλά και στον ελλαδικό χώρο γενικότερα από την αρχαιότητα έως σήμερα. Οι αναπαραστάσεις αυτές κατασκευάζονται για το Μουσείο με απόλυτη επιστημονική τεκμηρίωση και με βάση απεικονίσεις αργαλειών στην εικονογραφία των αρχαίων και βυζαντινών χρόνων.
Η πρώτη από τις αναπαραστάσεις αποτελεί ρεαλιστική αποκατάσταση σε πραγματικό μέγεθος αρχαίου κάθετου αργαλειού με βάρη. Ο συγκεκριμένος τύπος αργαλειού χρησιμοποιήθηκε στον ελλαδικό χώρο από τους προϊστορικούς χρόνους (7η χιλιετία π.Χ.) έως και τους πρώιμους βυζαντινούς αιώνες. Η αρχαία ονομασία του είναι ιστός, και είναι γνωστή ήδη από τα ομηρικά έπη. Πρόκειται για την πρωταρχική μορφή και πρόδρομο του σημερινού αργαλειού, η λειτουργία του οποίου βασίζεται στην ίδια κοινή αρχή με αυτόν: μια σειρά νήματα, τα στημόνια, τεντώνονται μεταξύ δύο σταθερών παράλληλων στοιχείων, έτσι ώστε να περνά ανάμεσά τους με τη βοήθεια της σαΐτας μια δεύτερη σειρά νήματα, τα υφάδια, και να δημιουργείται έτσι το ύφασμα. Η μορφή του αρχαίου αργαλειού, μπροστά στον οποίο οι υφάντρες εργάζονταν όρθιες, μας είναι γνωστή από τις απεικονίσεις του σε αγγεία και ανάγλυφα της αρχαιότητας, με βάση τις οποίες έγινε και η αποκατάσταση που βρίσκεται στο Μουσείο.
Για την κάθε περίοδο είναι γνωστοί συγκεκριμένοι τύποι και μεγέθη υφαντικών βαρών, τα οποία μας δίνουν και τη χρονολόγηση του αργαλειού. Τα υφαντικά βάρη της αποκατάστασης που βρίσκεται στο Λαογραφικό Μουσείο Αράχωβας είναι τριών τύπων και αποτελούν ακριβείς απομιμήσεις εκείνων που βρέθηκαν σε έναν προϊστορικό οικισμό του 2500 π.Χ., ο οποίος ανασκάφηκε το 1907 από τον Γεώργιο Σωτηριάδη και την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία στη θέση Σχιστή Οδός, κοντά στο Ζεμενό της Αράχωβας. Τα αυθεντικά προϊστορικά υφαντικά βάρη εκτίθενται σήμερα στο Αρχαιολογικό Μουσείο Χαιρώνειας.
Η αναπαράσταση του προϊστορικού αυτού αργαλειού έγινε με παραδοσιακό τρόπο και εργαλεία από τον συντηρητή έργων τέχνης και ξυλουργό Γιάννη Κολόβαρη, ενώ οι απομιμήσεις των πήλινων αγνύθων κατασκευάστηκαν για το Λαογραφικό Μουσείο Αράχωβας στο Κέντρο Μελέτης Νεώτερης Κεραμεικής από την αρχαιολόγο Ιωάννα Μαυροειδή.
Την εξελικτική πορεία της ύφανσης συνεχίζει η εμφάνιση του οριζόντιου αργαλειού, με μητάρια και πατήματα, ο οποίος είναι και ο τύπος αργαλειού που χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα. Ένας τέτοιος αργαλειός περιγράφεται τον 5ο αι από τον Θεοδώρητο, επίσκοπο Κύρου, ενώ στη βυζαντινή τέχνη εικονίζεται μόνο σε ένα εικονογραφημένο χειρόγραφο του 14ου αι. Ένας παρόμοιος αυθεντικός αργαλειός, η σαρμινιά, που χρησιμοποιήθηκε στην Αράχωβα και χρονολογείται από τον 19ο αι., συμπληρώνει τη σειρά των αργαλειών που παρουσιάζουν την εξέλιξη της υφαντικής τέχνης από τα προϊστορικά χρόνια έως και τη σύγχρονη εποχή.
