Δημήτρης Ηλ. Ρεντίφης
«Πηγάσιοι δρόμοι»
Εκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ, Αθήνα 2018
Οι «Πηγάσιοι δρόμοι» είναι το όγδοο (8ο) κατά σειρά τυπωμένο
έργο του εκλεκτού και διακεκριμένου φιλολόγου, Σχολικού Συμβούλου
Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης-έξοχου συγγραφέα, Δημήτρη Ηλ. Ρεντίφη. Έρχεται σε συνέχεια,
χρονικά, του έργου του: «Κατεβαίνοντας το
ποτάμι» (λογοτεχνικές μεταπλάσεις), σσ.304, Εκδόσεις Γκοβόστη, Αθήνα 2010
και αποτελεί δίδυμο με το έργο του: «Αποτιμήσεις»
(κριτικά κείμενα), σσ.392, Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα 2007.
To υπόψη έργο:«Πηγάσιοι δρόμοι», σσ. 568 είναι εκτός
των άλλων μια πνευματική κιβωτός, που στέγασε και ταξιδεύει, πλέον, θαυμάσια κείμενα
του συγγραφέα, γραμμένα μετά το 2010 και αφορούν, κυρίως, κριτικές, μάλλον
εντυπώσεις του, αλλά και δοκίμια, αναφορικά με πνευματικά έργα άλλων ομοτέχνων
του και όχι μόνον.
Περιέχει,
επίσης, κείμενα που εκφωνήθηκαν χωρίς χειρόγραφο - η πρόσληψή τους έγινε αργότερα
μετά από απομαγνητοφώνηση -σε εκδηλώσεις συλλόγων και συναντήσεις φίλων,
συμμαθητών, συμφοιτητών και συναδέλφων του στη Μέση Εκπαίδευση,που κάποιες από
αυτές τις συναντήσεις συνοδεύτηκαν και από φαγητό και ποτό, μερικές δε εξ αυτών
και από μουσική και χορό, έτσι ώστε να είναι ευχαριστημένος όχι μόνο ο
Απόλλωνας, αλλά και ο Βάκχος Διόνυσος καθώς
και οι Ελικωνιάδες Μούσες: Ευτέρπη και Τερψιχόρη.
Και εξ
αυτού λοιπόν του λόγου,και βεβαίως εξ άλλων λόγων που θα αναφέρουμε παρακάτω, δικαιολογείται
πλήρως ο τίτλος τού αναφερόμενου βιβλίου,
που έχει ως βάση τον Πήγασο, τον ίππο που είχε μεν χοϊκές ανάγκες, αλλά
ταυτόχρονα μπορούσε να αφήνει τη γη και να ταξιδεύει στους αιθέρες,έχοντας
καβαλάρη του τον Βελλερoφόντη,με σκοπό τη
συνάντηση και το φόνο της Χίμαιρας.
Εξεταζόμενο
το υπόψη έργο,σε ένα άλλο επίπεδο, αποτελεί και μια λανθάνουσα αυτοβιογραφία
του συγγραφέα, διότι ο αναγνώστης μαθαίνει, στην πορεία της ανάγνωσής του,
κάποια στοιχεία από σημαντικούς σταθμούς της ζωής τού συγγραφέα, ήτοι από τα
χρόνια της παιδικής του ηλικίας στην Ευρυτανία, αρχικά, και αργότερα στη νέα του
πατρίδα, τη Βοιωτία (Τσουκαλάδες), από τα χρόνια των σπουδών του και της
επιστημονικής διατριβής του, από τα χρόνια της επαγγελματικής του ζωής, καθώς και
στοιχεία από την πνευματική του δράση, ακόμα και από τη διασκέδασή του.
Ο
Δημήτρης Ηλ. Ρεντίφης είναι κατά βάση κοινωνός της γνώσης, του ωραίου, του
υψηλού και του αληθινού, διότι πρώτος ο ίδιος φλέγεται ως άκαυτη βάτος από τα
παραπάνω σημαντικά, ζωτικά γι’ αυτόν, στοιχεία. Είναι δαδούχος και πυρφόρος,
πάντα έτοιμος να βάλει φωτιά,για να κάψει τα σκοτεινά δάση της άγνοιας των μαθητών
του, ανεξαρτήτου ηλικίας, και να ανοίξει χλωρά ξέφωτα που αναπαύουν και
ηρεμούν.Κρατά, συνεχώς, τα αναγκαία ζώπυρα, έτοιμος να ανάψει το καμίνι, για να
χυτευτούν μπροστά σου τα αγάλματα των υψηλών και των αιώνιων ιδεών, για να υαλωθούν σωστά
τα αγγεία της γνώσης.
Με μεγάλη
ευαισθησία και πολύ αγάπη αντιμετωπίζει τα πνευματικά έργα των άλλων, ομοτέχνων
του και μη. Γι’ αυτό σκύβει με σεβασμό,όταν αποφασίσει να ανοίξει κειμενικά
πέπλα, για να εντοπίσει τον πνευματικό τους μαργαρίτη. Νομίζεις ότι ανατέμνει με
γάντια μεταξένια, με γάντια διάφανα, για να μην αμαυρωθεί ο μαργαρίτης, να μη
σκιαστεί, ούτε στο ελάχιστο, το εκπεμπόμενο φως των δημιουργών.
Ο λόγος
του, με τον οποίο εκφράζει τη μανιέρα του, είναι ποιητικός, πολυπρισματικός,“βοτρικός” θα έλεγα,προκειμένου να
σφαιρώσει τα νοήματά του,έτσι ώστε όχι μόνο να πείσει, αλλά και να εμπνεύσει
τους αναγνώστες του, για να αποκτήσουν και να κρατήσουν με τη σειρά τους και
αυτοί πνευματικά ζώπυρα, για τις δικές τους φρυκτωρίες. Κυρίως,όμως, ο λόγος του είναι
αγνός, με ήθος.με το ήθος που διαθέτει η αληθινή γνώση, το
πνευματικό και αισθητικό κάλλος. Επίσης, είναι λόγος ειλικρινής, πηγαίος, κατ’
ευθείαν χωρίς δεύτερες σκέψεις και αναγνώσεις,βγαλμένος με δύναμη, χωρίς
εσκεμμένες διηθήσεις, από το ηφαίστειο της καρδιάς του και από τo φέγγος της ψυχής του.
Κάνει
εντύπωση ότι από τις πρώτες κιόλας σελίδες του υπόψη βιβλίου του, αυτός ο τόσο
σημαντικός δάσκαλος, ο Δημήτρης Ηλ. Ρεντίφης, ζητά ταπεινά συγγνώμη από τον
αναγνώστη του, σαν πρωτόβγαλτο σχολιαρούδι, όταν στο εισαγωγικό του κείμενο: «Ο Μαίανδρος της μνήμης μου για την JaquelinedeRomilly»,αναφέρει στη σελίδα 33
τα εξής αφοπλιστικά: «[…], προσπαθούσα
καθ’ όλη τη διάρκεια της συγγραφής της μελέτης να μην παρεκτρέπομαι σε
«ωραιολογίες» και στα παρεπόμενά τους, γεγονός που μου συμβαίνει συχνά και
συνιστά ένα από τα εκφραστικά ελαττώματά μου».
Αυτά τα
λόγια δεν εκστομίζονται εύκολα,ούτε από νεόκοπους της γραφής,πόσο μάλλον από
επιφανείς παροικούντες στην Ιερουσαλήμ της γνώσης και των γραμμάτων και δη των φιλολογικών
γραμμάτων, όπως είναι ο συγγραφέας μας. Αυτά τα λόγια του,όμως, φανερώνουν,σίγουρα,υψηλό
πνευματικό ανάστημα δασκάλου και,βεβαίως, το μεγαλείο του ανθρώπου.
Μπορούμε
και εξ αυτού του λόγου να πεισθούμε ότι ο Δημήτρης Ηλ. Ρεντίφης σφράγισε αυτό
που έχει διατυπώσει ο σημαντικός Έλληνας διανοούμενος Δημ. Μαρωνίτης: «Δίδαξα μαθητεύοντας και μαθήτευσα
διδάσκοντας»(σελίδα 103 του βιβλίου),ρήση,
η οποία εκφράζει ή μάλλον πρέπει να εκφράζει το βασικό αίτημα - στόχο όλων των
μεγάλων δασκάλων και διανοητών.
Γιατί η
γνώση είναι δράση επίπονη και αμφίδρομη, και μάλιστα πολυδιάστατη, εξαρτώμενη κάθε
φορά από τον αριθμό των αναζητητών της και των πρακτόρων της, και δεν ξέρεις
ποτέ πάνω στη διαδικασία, ποιος θα πυροδοτήσει για το καινούργιο. Γιατί η
μεταφορά της γνώσης έχει, συνεχώς,μαζί με το πάρε και το δώσε, και αντίθετα. Είναι
μια επικονίαση, όπου το κάθε λουλούδι κάτι παίρνει από την επισκέπτρια μέλισσα,
για να πετύχει τη γονιμοποίηση, αλλά και κάτι αφήνει πάνω στο σώμα της από τη
δική του γύρι.
Τέλος,
το υπόψη βιβλίο είναι μια πραγματική κιβωτός συμπληρωματικών και
παραπληρωματικών γνώσεων, είτε στους χώρους των επιμέρους κεφαλαίων, είτε στους
χώρους των σημειώσεων,και έτσι ο αναγνώστης μπορεί να έχει όλη τη θέαση του κειμενικού
τόπου που επισκέπτεται και επισκοπεί. Αυτές, μάλιστα, οι γνώσεις αποβαίνουν μια
συμπληρωματική διδαχή σε ένα ιδιότυπο σεμινάριο, το οποίο ωθεί τον αναγνώστη να
ψάξει,επιπλέον,την αναφερόμενη βιβλιογραφία, για να εντρυφήσει περισσότερο στα
ζητήματα που θίγονται στο βιβλίο, αλλά
και γενικότερα.
Η δομή
του υπόψη βιβλίου είναι μελετημένη και στοχευμένη με ιδιαίτερη προσοχή, ώστε ο
συγγραφέας να πετύχει τη σταδιακή απογείωση του αναγνώστη και το καταφέρνει, για
να τον ανεβάσει σε υψηλές πνευματικές σφαίρες, και με αυτόν τον τρόπο δικαιώνεται για
άλλη μια φορά ο τίτλος του βιβλίου.
Ειδικότερα,
ο συγγραφέας, ενώ θα μπορούσε να βάλει όλα τα κείμενά του κατά χρονολογική
σειρά, εν είδει«σύμμεικτων»,εντούτοις
δεν το έπραξε, διότι ήθελε να πετύχει αρμούς μεταξύ τους, ώστε να ξεπηδήσει μια
κάποια πλαστικότητα από το όλο έργο, και τα κατάφερε!
Είχε,λοιπόν,ένα
άλλο καταπληκτικό σχέδιο. Σκέφτηκε να πάρει ως άλλος Βελλερoφόντης πίσω στα καπούλια του δικού του Πήγασου,τον αναγνώστη,
και να τον ανεβάσει σταδιακά και με ασφάλεια σε πολύ μεγάλα ύψη, για πνευματική
επισκόπηση, φτάνοντας πάνω από ολύμπιες κορφές και μετά να τον προσγειώσει πάλι
σε ασφαλές έδαφος, και μάλιστα αυτό της αγαπημένης συντροφιάς, με ευωχία και ανακρεόντειες
μολπές!
Συγκεκριμένα,
το όλο έργο δομήθηκε σε έξι (6) ενότητες(μισή ντουζίνα) σαν διαδοχικές πίστες,μιλώντας
με τη σύγχρονη ορολογία, όπου η προηγούμενη πίστα παίζει το ρόλο του εφαλτήριου
για την επόμενη πίστα, με εξαίρεση βεβαίως της τελευταίας ενότητας, που εκφράζει
την προσγείωση σε τόπους φιλικών συναντήσεων, αλλά και γλεντιού και αναψυχής, που τόσο έχει ανάγκη
σήμερα ο σύγχρονος άνθρωπος, ο οποίος,δυστυχώς,έχει μεταμορφωθεί σε ερημίτη του
καναπέ και της πολυθρόνας, υποχρεωμένος να καταναλώνει σκουπίδια που πετιούνται
πάνω του από τα τηλεοπτικά κουτιά.
Και οι
έξι(6)λοιπόν ενότητες του βιβλίου, που είναι εξαίσιοι σπόνδυλοι ραδινού
πνευματικού κίονα, έχουν διπλούς τίτλους.
Για τους πέντε (5) πρώτους τίτλους, το πρώτο όνομα είναι χοϊκό, ορατό, απτό,
μερικό, ενώ το δεύτερο δείχνει κίνηση προς το ζητούμενο εκεί που βρίσκεται το «μη θολούμενο», «το πλουσιώτατον του
ελαχίστου»του ποιητή.
Μόνο η
τελευταία ενότητα έχει αντίθετη σειρά-φορά, δηλαδή από κίνηση σε προορισμό.
Εξάλλου, είναι η κίνηση για επιστροφή του αναγνώστη και μάλιστα σε γονιμότερη
γη(σε όαση) απ’ όπου προηγουμένως είχε ξεκινήσει το κειμενικόπηγάσιο ταξίδι
του.Ας τις παρακολουθήσουμε και ας στοχαστούμε πάνω σ’ αυτές (τα βέλη είναι του
γράφοντος):
Συγκράσεις -> Αναβάσεις
Μεταπλάσεις -> Μεταστάσεις
Καταστάσεις -> Ανακλάσεις
Παραστάσεις -> Ανατάσεις
Συμβάσεις ->Υπερβάσεις
Αποδράσεις -> Οάσεις
Ειδικότερα:
Α΄Ενότητα: Συγκράσεις - Αναβάσεις (Απογείωση).
Η πρώτη
ενότητα έχει ως αφετηρία την ευχαριστήρια ομιλία του συγγραφέα,στην εκδήλωση
μνήμης και τιμής της μεγάλης Γαλλίδας ελληνίστριας JacquelinedeRomilly,στο σπίτι της Κύπρου,
στις 18 Μαΐου 2011. Είναι γεμάτη με μνήμες και θαυμασμούς γιααυτήν, μια
πνευματική προσωπικότητα των ελληνικών γραμμάτων παγκοσμίου κύρους,που υπήρξε η
εμπνευσμένη και θερμή καθοδηγήτριά του, η Ηγερία του, στην εκπόνηση της
διδακτορικής του διατριβής, στο Παρίσι, με τίτλο: «Η οργή στην αρχαία ελληνική τραγωδία».
Στη
συνέχεια, περνάει στον αρχαιοελληνικό μύθο του Τηρέα(«Ο μύθος του Τηρέα και οι προεκτάσεις του»), σχετικό με την πατρίδα
του τη Βοιωτία (ομιλία του στο Συνέδριο Βοιωτικών Μελετών το 2010).
μετά προχωρεί στο Μαντείο του Τροφωνίου (προφορική
παρουσίαση -σχολιασμός του βιβλίου: «Ἐκ
Τροφωνίου ἄρξασθαι…» της Γιάννας Βαρουξή - Μπαδύλα).και αμέσως στο
Δίσκο της Φαιστού(παρουσίαση - σχολιασμός του βιβλίου: «Άναρχος Λόγος - Ωγύγιος Ωδή» του Ηλία Τσιμπλή). μετά
περιδιαβαίνει τους αρχαίους Έλληνες λυρικούς (παρουσίαση - σχόλιο του τετράτομου
έργου: «Αρχαίοι Έλληνες Λυρικοί» του
Γιάννη Δάλλα).και,τέλος, εξέρχεται με την «Ορέστεια»(σκέψεις του μετά από παρακολούθηση, με γκαρδιακούς
φίλους του,της παραπάνω αρχαίας θεατρικής αισχύλειας τριλογίας στο «Ανοιχτό Θέατρο» του Γιώργου Μιχαηλίδη).
Αν
ρίξουμε μια προσεκτικότερη ματιά στα επί μέρους κεφάλαια της Α΄ ενότητας, θα
δούμε ότι με τη «σύγκραση» που
επιχειρεί, δηλαδή με τα θέματα που πραγματεύεται,προτυπώνει κατά κάποιο τρόπο το
ταξίδι («ανάβαση») που θα ακολουθήσει,
δηλαδή προτυπώνει την ύλη των επόμενων τεσσάρων ενοτήτων του βιβλίου του, που
ουσιαστικά αποτελούν τον κεντρικό κορμό του (ποίηση, πεζογραφία, θέατρο,
στοχασμοί για το υπερβατικό).
Β΄Ενότητα: Μεταπλάσεις - Μεταστάσεις (Εφαλτήριο με ποίηση για ώση προς τα άνω).
Πράγματι,
το να εμπλακεί ο υποψιασμένος αναγνώστης
με ένα ποίημα ή μια ολόκληρη
ποιητική συλλογή και να προσπαθήσει να δώσει τη δική του ανάγνωση, δηλαδή τη
δική του οπτική και ερμηνεία πάνω στο ποίημα είναι σαν να το μεταπλάθει ο ίδιος
και να το μεταφέρει σε άλλα επίπεδα («μετάσταση»),
που, πιθανόν, ούτε ο δημιουργός του
ποιητικού έργου δεν θα είχε σκεφτεί.
Επίσης,
η ποίηση έχει τόση ώση μέσα της, που μπορεί να εξουδετερώσει αδράνειες και να
μεταστοιχειώσει, γιατί διαθέτει κάτι από μουσική και κάτι από εικόνα, κορυφαία
στοιχεία που μπορούν να κινητοποιήσουν, όχι μόνο το συναίσθημα, αλλά και τη
λογική μας, ολόκληρο δηλαδή το είναι μας.
Ειδικότερα,
στην ενότητα αυτή ο συγγραφέας αρχίζει με την τραγικότητα στην ποίηση του Σεφέρη (προφορική παρέμβαση σε σχετική
εισήγηση στην Ημερίδα της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων, το 2010;). Στη συνέχεια,
περνά:στις εισηγήσεις: «Η ερμηνευτική
πολυαιτιοκρατία στον Θουκυδίδη»,του Κώστα Ζουράρη, και «Συνομιλία του ποιητή Γιάννη Ρίτσου με τον ιστορικό Θουκυδίδη», της
Τασούλας Καραγεωργίου,με προφορική παρέμβαση- τοποθέτησή του στο Συνέδριο της
Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων το 2012. στον ποιητή Γιώργη Παυλόπουλο
(αφιέρωμα -ελεγείο). στη δράση και το έργο του Δημήτρη Μαρωνίτη
(αφιέρωμα). στην ποίηση της Κικής Δημουλά (σχολιασμός).
στο ποίημα«Δημόσιος Καιρός»της Κικής
Δημουλά (σχολιασμός). στο ποίημα «Χριστούγεννα
του ’48» του Δημήτρη Πιστικού(σχολιασμός). στην ενδοποιητική του
Γιάννη Δάλλα (εισήγηση στην εκδήλωση,
που διοργανώθηκε από την Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων,στο βιβλιοπωλείο «Ιανός», προς τιμή του Γιάννη Δάλλα, το
2010). στο συμπαντικό εύρος της ποίησης του Γιάννη Δάλλα(δοκίμιο).
στα «Υστερόγραφα» του Γιάννη Δάλλα(δοκίμιο).στην
ποιητική συλλογή:«Σε βρίσκει η ποίηση»
του Τίτου Πατρίκιου(σχολιασμός). στην ποιητική
συλλογή «Μέμνησο» του Τάσου Γαλάτη
(σχολιασμός). στην ποιητική συλλογή «Πιστοποιητικά Θνητότητας» του Γιώργου Χ. Θεοχάρη(δοκίμιο).
στις ποιητικές συλλογές:«Η υπόκλιση στον
αυτουργό» και «Επιβάτης Πορθμείου»
του Στέλιου Θ.Μαφρέδα (σχολιασμός). στην ποίηση του Νίκου
Νικολόπουλου (προφορική ομιλία στην Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών προς τιμή του ενλόγωποιητή,
το 2018). στις ποιητικές συλλογές:«Μάσκες» και «Του ανέμου τα
σείστρα» της Αναστασίας Μήτσου(σκέψεις). στην ποιητική συλλογή:«Ελεγεία» του Ηλία Τσιμπλή (σκέψεις), και,
τέλος,εξέρχεται,αναφερόμενος στον Μεσσήνιο ποιητή Κώστα Ζωτόπουλο(προφορική τοποθέτηση
σε βιβλιοπαρουσίαση της ποιητικής συλλογής: «Η
επίσκεψη του ποιήματος» του εν λόγω ποιητή).
Γ΄ Ενότητα: Καταστάσεις - Ανακλάσεις(Περιδιάβαση και περισκόπηση πάνω σε λογοτεχνικές και
λαογραφικές βραγιές στο περιβόλι:«Ελλάδα»).
Εδώ ο
συγγραφέας αρχίζει με τα πεζογραφήματα:«Με
το τσιαλούμι του κασμά» και «Μούτσης,
ο πρίγκηπας του Βαρικού» του Μεσσήνιου λόγιου Αμβρόσιου Καρατζά, και περνά:
στα «Μοιρολόγια Τριφυλίας(Νοτιοδυτικής
Πελοποννήσου)-Με παραλλαγές λοιπής Ελλάδας και παραπομπές στον Όμηρο», του
λαογράφου από την Κυπαρισσία Βασίλη Ματσινόπουλου. στην τιμητική
παρουσίαση και ανάλυση του έργου της λαογράφου της Βοιωτίας Ντίνας Μήτσου.στην
πανηγυρική ομιλία του, σχετική με την ελληνική παράδοση, στην πατρώα γη του
(Τσουκαλάδες Βοιωτίας).στα «Βιωματικά πεπραγμένα»(παρουσίαση
βιβλίου), του πρωτοπρεσβύτερου Λουκά Κ. Κορογιάννου.και, τέλος,
εξέρχεται με το θέμα:«Ελληνισμός-Χριστιανισμός
και ο σύγχρονος κόσμος»(ομιλία που εκφωνήθηκε σε εκδήλωση της «Κιβωτού Ολιστικής Παιδείας Ενόπλων
Δυνάμεων», το 2018).
Δ΄ Ενότητα: Παραστάσεις - Ανατάσεις(Νέα άρση για μεγαλύτερα ύψη, μέσα από την εποπτεία της θεατρικής
πράξης).
Πράγματι,
εάν θεωρήσουμε ότι ο λόγος είναι η μια διάσταση, που μπορεί να σε περάσει από
τη μιαν άκρη(το σκοτάδι) στην άλλη(στο φως), και η εικόνα είναι η δεύτερη
διάσταση, που μπορεί να σε βοηθήσει να δεις μπροστά σου θαύματα, τότε με το
θέατρο, ως τρίτη μαζί διάσταση,μπορεί να εκτιναχθείς σε χώρους ανείπωτων συγκινήσεων,
με την προϋπόθεση, βεβαίως, να τύχει να συνωμοτήσουν στο καλό, όλοι οι
συντελεστές του.
Στην
παρούσα ενότητα ο συγγραφέας αρχίζει με τον«Σχοινοβάτη
- Υπεράνθρωπο» από το «Ζαρατούστρα»
του Νίτσε, που είναι μια δυνατή σκηνή,πολλή θεατρική, με βαθύτατο νόημα, και ύστερα
περνάει: στο θεατρικό βίωμα - αναστοχασμό, αναφορικά με τη θεατρική παράσταση:«Ηλέκτρα» του Σοφοκλή, που δόθηκε από
κοινού, δηλαδή με την συν-παράσταση, από καθηγητές Γυμνασίου - Λυκείου και
μαθητές τους, στο χωριό Άγιος Βλάσιος Αιτωλοακαρνανίας, όπου υπηρέτησε ο
συγγραφέας μας, ως Διευθυντής Λυκείου, στις αρχές της δεκαετίας του ’80
(1982-1985). στο θεατρικό έργο: «Είσαι
ό,τι δηλώσεις» του Βοιωτού Πέτρου Χουτζούμη(δοκίμιο). στο
θεατρικό έργο «Λάμπρος Κατσώνης, ο
θαλασσομάχος του Αιγαίου», επίσης του Πέτρου Χουτζούμη(δοκίμιο).στα
ηχηρά λογοτεχνικά κείμενα: όπως:«Τετράδιο
Γυμνασμάτων», «Ημερολόγιο Καταστρώματος Α΄, Β΄ και Γ΄»,του Γιώργου Σεφέρη, «Το μοιρολόγι της Φώκιας», του
Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη,και στα ηχηρά θεατρικά: «Η αυλή των θαυμάτων» και «Ο
δρόμος περνά από μέσα», του Ιάκωβου Καμπανέλλη, «Το πανηγύρι», του Δημήτρη Κεχαΐδη, καιτο «Δάφνες και Πικροδάφνες», των Δημήτρη Κεχαΐδη - Ελένης Χαβιαρά, που
αποτέλεσαν συστατικά ομιλίας του συγγραφέα στο «Μορφωτικό Σύλλογο Λιβαδειάς», το 2016. και τελειώνει με
ένανύμνο προς τη Μάνα, το «ζωντανό
διαχρονικό σύμβολο αιώνων και εγκαλλώπισμα της ποίησης»(ομιλία του στην«Εστία Μητέρας Λιβαδειάς», το 2017).
Ε΄ Ενότητα:Συμβάσεις -Υπερβάσεις (Ο Πήγασος,βρίσκεται,τώρα,στα πιο μεγάλα ύψη, διαθέτοντας
τη μεγαλύτερη εποπτεία).
Ο
συγγραφέας, εδώ, αρχίζει με σιμωνίδειο αποχαιρετισμό στο φίλο, συμμαθητή και
συνοδοιπόρο του,Παναγιώτη Στάμο, που πέρασε στο επέκεινα,διαβαίνοντας το
ασφοδελό λιβάδι,και ήπιε νερό της λησμονιάς από της αρνησιάς τη βρύση, το 2016.στη
συνέχεια,περνά στις σεπτές σκιές των:Έλεν Κέλερ, Μαρίας Μοντεσόρι και Σοφίας Φίλντιση,
τρεις γυναικείες μορφές, που θαύμαζε ιδιαίτερα και πάντα εξυμνούσε. Δρομολογεί,με
ευρηματικότητα,συντροφικό αέρινο ταξίδι τους με στοχαστική συζήτηση, όσο το φως
του ήλιου διαρκεί, από τον Αχέροντα με στάσεις πάνω από σημαντικούς ελληνικούς τόπους.στη
φανταστική συνάντηση και συζήτηση με σημαντικές αλήθειες του ομηρικού ήρωα
Αίαντα (που αντί να ζήσει ντροπιασμένος μια ζωή, προτίμησε να πεθάνει έντιμα)
και του σημαδιακού προσώπου της Αγίας Γραφής, του Λάζαρου, που με την ανάστασή
του προεικόνισε την ανάσταση του Θεανθρώπου.στους «Ξένους»: στον «Ξένο»(Ιησού) του Ιωσήφ από Αριμαθαίας, στον
«Ξένο»(Ιησού) του φοβερού Ισπανού
Ιεροεξεταστή Τόμας Ντε Τορκεμάδα, και στον «Ξένο»
του Αλμπέρ Καμί.στην εκλεκτή
συνάδελφό του Πέπη(ελεγείο).και τέλος στο μεγάλο Ισραηλινό συγγραφέα
Άμος Οζ (φανταστική μεν η συνέντευξή του, αλλά έξοχη σε νοήματα και στοχασμούς).
Τα
παραπάνω κείμενα, με τα οποία ο Βελλεροφόντης συγγραφέας στόχευσε τη Χίμαιρα
των μεγάλων προβληματισμών, που ταλανίζουν με αδυσώπητα ερωτήματα τους
ανθρώπους κάθε εποχής, μπορούν να
χαρακτηριστούν ως κείμενα υψηλών στροφών, που φανερώνουν ότι ο συγγραφέας μας
δεν είναι μόνο ένας σπουδαίος φιλόλογος, αλλά και ένας πολύ σημαντικός
πνευματικός δημιουργός και βαθύτατος
στοχαστής.
Στ΄ Ενότητα: Αποδράσεις - Οάσεις (Ο Πήγασος έχει πλέον προσγειωθεί).
Ο
συγγραφέας προσπαθεί, εδώ, να παρασύρει
τους αναγνώστες του στο να βιώσουν και
αυτοί μαζί του, τις οάσεις του, φιλικές του συναντήσεις, οι περισσότερες εκ των
οποίων ανακρεόντειες με φαγητό και ποτό («σε
αγγειό από αηδονοκόκκαλο», όπως αναφέρει και εμμέσως προστάζει ο σχετικός μύθος,
ώστε να μη λακίσει ο στοχασμός, να μη
χαθεί η σκέψη),και ορισμένες εξ αυτών με τραγούδι και χορό, σε διάφορα μέρη,
όπου η αγαπημένη συντροφιά των φίλων του καλεί και προσκαλεί, πότε σε άστυ και
πότε δίπλα στο κύμα.
***
Εν
κατακλείδι, το βιβλίο του Δημήτρη Ηλ. Ρεντίφη, «Πηγάσιοι δρόμοι»,πέρα από οποιαδήποτε κατηγοριοποίηση, μπορεί να
χαρακτηριστεί και ως ένα τεράστιο πνευματικό μπουκέτο, από 568…πυκνοτυπωμέναφύλλα (!)ή
καλύτερα ένας μαγικός φακός - πολυεργαλείο επισκοπήσεων, διασκοπήσεων,
ενδοσκοπήσεων και στοχαστικών ανασκοπήσεων, πολύτιμος σηματωρός για την πορεία
του ανθρώπου, ώστε να μπορέσει: να ξεπεράσει τους κλύδωνες, να διαβεί τα σκοτάδια,
να αποφύγει τους κρημνούς της ζωής και να βγει σε πολυπόθητα ξέφωτα και ευδίες.
Θεωρούμε,
επίσης, αναγκαίο να σημειώσουμε ότι κάποιος κακοπροαίρετος αναγνώστης θα
μπορούσε,ίσως, να ισχυριστεί ότι ο συγγραφέας ασχολείται με δημιουργούς, που οι
περισσότεροι εξ αυτών είναι άγνωστοι στο ευρύ κοινό και δεν είναι καταξιωμένοι. Υποστηρίζουμε,
λοιπόν, ότι μια τέτοια άποψη θα ήταν πέρα για πέρα λανθασμένη για πολλούς
λόγους.
Καταρχάς,
το οικοδόμημα το καλό δεν το φτιάχνουν μόνο τα γωνιακά αγκωνάρια, αλλά κυρίως η
σωστή λιθοδομή με τις διαλεχτές τις πέτρες, τις καλοχτισμένες. Επομένως, το
πολιτιστικό οικοδόμημα μιας κοινωνίας δεν το χτίζουν μόνον οι πνευματικοί ταγοί,
αλλά κυρίως το μεγάλο πλήθος εκείνων των ανθρώπων, που πορεύονται «με λογισμό και όνειρο»,σύμφωνα με το μέγιστο
εθνικό μας ποιητή Διονύσιο Σολωμό, δημιουργώντας πνευματικό έργο που κλείνει
χάσματα και σφραγίζει ρωγμές, έτσι ώστε αυτό το οικοδόμημα που λέγεται
πολιτισμός και πολιτιστικό θαύμα, να μπορεί να αντέξει σε δρόλαπες και σε
βαρείς χειμώνες.
Είναι,λοιπόν,
προς τιμή του Δημήτρη Ηλ. Ρεντίφη, που προσπαθεί να αναδείξει τους πολύτιμους
μαργαρίτες, οι οποίοι δεν βρίσκονται μόνο σε πρωτευουσιάνικα πνευματικά σαλόνια,
αλλά και σε βραγιές ταπεινών πνευματικών περιβολιών της επαρχίας, με δροσερά,όμως,
νερά και καλλικέλαδα αηδόνια, και καλό θα ήταν να γίνει κάποτε και αυτών το
έργο,ως άξιων εργατών τους λόγου και της τέχνης, κτήμα των πολλών.Εξάλλου, όπως
σημειώνει και ο συγγραφέας μας (σελίδα 244), «ο μεγάλος Ισραηλινός συγγραφέας Άμος Οζ έχει υποστηρίξει και
επιχειρηματολογήσει ότι “όσο πιο επαρχιακή είναι η λογοτεχνία, τόσο πιο
παγκόσμια είναι”».
Επιπροσθέτως,
το εν λόγω βιβλίο: «Πηγάσιοι δρόμοι»
και ως έντυπο είναι θαυμάσιο με προσεγμένο σώμα. Και το εξώφυλλό του, όχι μόνο
καλαίσθητο, αλλά και με επιτυχείς συμβολισμούς. Στα σκούρα μπλε πλαίσια
των ακμών του εγγράφεται το σιέλ εν
είδει ουράνιας σφαίρας.Στο κέντρο του εμπροσθόφυλλου παρίστανται ο Πήγασος με
τον Βελλεροφόντη, λευκοί σαν την αλήθεια και σαν το απόλυτο καλό.με
κόκκινο, όμως φόντο, γιατί έχουν μπροστά
αγώνες δύσκολους να δώσουν, και αγώνες χωρίς να βάψει το κόκκινο δεν γίνονται,
ούτε και νοούνται.
Από
αυτό λοιπόν το εξώφυλλο, αλλά και μέχρι την τελευταία σελίδα του βιβλίου, ο
συγγραφέας σε κάθε ευκαιρία μια προτροπή μας υποσημαίνει, και ένα μήνυμα φαίνεται
να μας γνέφει: αγωνιστείτε,«ὁ καθείς ἐφ΄ᾧ
ετάχθη»,σκοτώστε μέσα σας τις χίμαιρες και βγείτε σε ευδίες. Μόνο τότε,
ίσως, υπάρξει ελπίδα και για το σύνολο,αλλά και για το μέλλον επί γης.
***
Το υπόψη
βιβλίο ήλθε στο φως στις αρχές του καλοκαιριού του τρέχοντος έτους (2018),δηλαδή
μετά από διάστημα ακριβώς πενήντα(50)ετών(!), αφότου τέλειωσα το εξατάξιο
Γυμνάσιο στην Αράχοβα και αποχαιρέτισα τον πιο σεβαστό καθηγητή μου, τον Δημήτρη Ηλ. Ρεντίφη. Δεν
φανταζόμουν, όμως,ποτέ ότι μετά από μισό αιώνα(!) θα επανερχόταν ο καθηγητής
Ρεντίφης με νέο πολυσέλιδο …μάθημα-μάλιστα στις 586 πυκνογραμμένες σελίδες του
βιβλίου πραγματοποίησα, με το μολυβάκι μου, 402 υπογραμμίσεις! - για να μας
δώσει και άλλα πνευματικά εφόδια,για το υπόλοιπο του βίου μας, όχι μόνο σε μας τους πάλαι ποτέ μαθητές του, αλλά
και σε όλους τους άλλους, κυρίως δε στις νεότερες γενιές, που δεν είχαν και δεν
θα έχουν την τύχη να τον απολαύσουν μέσα σε τάξη,όπως εμείς, όταν ιερουργούσε στον
Όμηρο, στους κλασικούς,στο Δάντη, στον Πετράρχη, στους κορυφαίους ποιητές και συγγραφείς
της ελληνικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας και γέμιζε τα πνευματικά λαγήνια μας
με ζωογόνα δρόσο, για να διαβούμε ασφαλείς την έρημο, χωρίς να χαθούμε στο
πουθενά, για να πλησιάσουμε κάποτε στην πολυπόθητη όαση και να νιώσουμε τη
ζείδωρη αύρα της.
***
Σεβαστέ
μου Δάσκαλε, στα νεανικά μου μάτια φάνταζες ξεχωριστός και εμπνευσμένος και δεν
λάθευα, όπως δεν λάθευαν και οι συμμαθητές μου, γιατί, όπως εσύ καλύτερα
γνωρίζεις, τα παιδιά μπορεί να μη διαθέτουν πολλές γνώσεις, μπορεί να μην έχουν
συσσωρευμένες εμπειρίες, έχουν όμως ένστικτο και το ένστικτο δε λαθεύει.
Δεν δέχτηκες
να μας ξεγελάσεις με τα συνήθη δασκαλίστικα τερτίπια, μοιράζοντας καθρεφτάκια
γνώσης, σαν φτηνός μεταπράτης, όταν πλησίασες και αποβιβάστηκες στην πρώτη
επαγγελματική σου γη, που ήταν η Αράχοβα Παρνασσού.Αντίθετα, μας έριξες αμέσως
σε βαθιά νερά με σιγουριά και τόλμη.μας αντιμετώπισες ως
μεγαλύτερους και αυτό μας έδωσε αυτοπεποίθηση. Ήσουν,πράγματι, γνήσιος και αληθινός
δάσκαλος με έφεση να ανοίξεις δρόμους μάθησης στους νεαρούς μαθητές σου.
Το
διαπιστώνω ακόμα και τώρα,με αυτό σου το βιβλίο («Πηγάσιοι δρόμοι»),μετά δηλαδή
και από μισό αιώνα (δεν είναι και λίγος χρόνος!), όπου με την ίδια ζέση, το
ίδιο και απαράλλαχτο πάθος σου μιλάς και γράφεις για την απόκτηση της γνώσης, για
το ωραίο, το υψηλό και το αληθινό! Αυτό αποδεικνύει περίτρανα την αλήθεια σου ως
δασκάλου, αυτό αποδεικνύει και το μεγαλείο σου ως πνευματικού καθοδηγητή, ως
άλλου ομηρικού Φοίνικα, που δίδασκε σύμφωνα πάλι με το βιβλίο σου (σελίδα 464)«μύθων τε ρητῆρ’ ἔμεναι,πρηκτῆρα τε ἔργων» = «να γίνεις στη ζωή όχι
μόνο άριστος εκφραστής λόγων, αλλά αποτελεσματικός εκτελεστής έργων.»
Έρρωσο!
Υπόχρεος,εσαεί,για
τα πνευματικά εφόδια, που αφειδώλευτα
πρόσφερες σε μας τα άγουρα σχολιαρόπαιδα της Αράχοβας, της δεκαετίας του 1960,
και μας υποψίασες από τότε για τα μεγάλα νοήματα της ζωής.
Και πάλιν Έρρωσο!
Δάσκαλε «να τα κριαρίσεις!»(εσύ
ξέρεις)
Στάθης Ασημάκης
20/9/2018
