Πόθεν το Ζεμενό ;

 

Του Στάθη Ασημάκη

Όταν ασχολήθηκα για πρώτη φορά με το σημαντικό και εμβληματικό τοπωνύμιο της περιοχής μας, το Ζεμενό, στο πλαίσιο της έρευνας για τη συγγραφή του πρωτόλειου: «Αράχοβα Τοπωνυμιογλωσσικά», που εκδόθηκε το 2000 και επανεκδόθηκε συμπληρωμένο το 2006, ξεκίνησα, προσπαθώντας να  το προσεγγίσω ερμηνευτικά, από τον πολύ Max Vasmer, συγκεκριμένα από το γνωστό βιβλίο του: «Die Slaven in Griechenland», το οποίο θεωρείται και χρησιμοποιείται ως ευαγγέλιο, για τοπωνυμικά ζητήματα της Ελλάδας από τους κάθε είδους σλαβολόγους.

Ειδικότερα, ο Max Vasmer, αναφερόμενος στο Ζεμενό Κορινθίας (το Ζεμενό Αράχοβας ως μικροτοπωνύμιο το αγνοούσε πλήρως), το ερμηνεύει ως χαμηλό τόπο και επικαλείται τo σερβικό Zemun που οδηγεί, κατά τη γνώμη του, στη σλαβική λέξη zemljьnъ = γη - χώμα.

Μια ευρύτατη δηλαδή έννοια, που δύσκολα, όμως, θα μπορούσε να ονοματίσει κάποιους τόπους, αφού παντού και όχι μόνο σε σλαβικό χώρο, κάθε τοποθεσία δεν είναι παρά γη και, εν πάση περιπτώσει, εάν δεν είναι βραχώδης, έχει χώμα. Εξάλλου, δεν είναι τυχαίο ότι, εκτός από το σερβικό τοπωνύμιο Zemun, δεν υπάρχει άλλο αντίστοιχο, όχι μόνο στο σλαβικό βαλκανικό χώρο, αλλά και στην ανατολική σλαβική Ευρώπη.

ΠΡΟΣΚΥΝΗΜΑ ΣΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

 

...στο ιερό του Απόλλωνα και της Πυθίας

Του ΣΤΑΘΗ ΠΑΡΑΣΚΕΥΟΠΟΥΛΟΥ

                                                                                                           Στο Θύμιο Χριστόπουλο

ΥΠΑΡΧΟΥΝ μερικοί τόποι ομορφιάς και ιστορίας, που, απ’ τα χρόνια του σχολείου - όταν συλλαβίζεις ακόμα την αλφαβήτα, τους αγαπάς και τους θεωρείς οικείους. Δένεσαι μάλιστα μαζί τους - έτσι όπως δένεσαι με τη γενέθλια γη, κι ας μην τους ξέρεις - και θέλεις, καθώς φανταστικά τους ινηλάτείς, να τους επισκεφτείς μια μέρα, να τους γνωρίσεις από κοντά, να τους αγκαλιάσεις έτσι όπως το κάνεις ως κείνη τη στιγμή στ’ όνειρό σου. Απ’ την ώρα ‘κείνη καβαλλικεύεις το φτερωτό πήγασο, τον βιτσίζεις και τον υποχρεώνεις να πετάξει στους αγαπημένους σου τόπους. Στην Ολυμπία, ας πούμε. Στις Μυκήνες και στην Επίδαυρο. Στη Σπάρτη και στο Μυστρά. Στην Αθήνα και στο Σούνιο. Στους Δελφούς και στο Μεσολόγγι. Στη Δωδώνη και στα Γιάννενα. Και πιο μακριά στην Πόλη, στη Μικρασία, στην Κύπρο...

1906: Η Αράχωβα συνδράμει τους αθλητές του Διστόμου για τον Μαραθώνιο .

 

Οι Θερινοί Ολυμπιακοί Αγώνες του 1906, έγιναν γνωστοί ως Μεσοολυμπιακοί Αγώνες του 1906 ή Μεσολυμπιάδα του 1906, όπου ήταν μία διεθνής αθλητική διοργάνωση, η οποία διεξήχθη από τις 22 Απριλίου έως τις 2 Μαΐου του 1906 στην Αθήνα. Οι αγώνες αυτοί δεν έχουν το τίτλο της Ολυμπιάδας, αφού το 1906 δεν ήταν επίσημη Ολυμπιακή χρονιά, παρά το γεγονός ότι στα περισσότερα έντυπα της εποχής αναφέρονταν ως Ολυμπιακοί Αγώνες. Στους νικητές δόθηκαν μετάλλια, που όμως δεν καταμετρώνται επίσημα από τη Διεθνή Ολυμπιακή Επιτροπή.

Πόθεν το όνομα Γκιόνα;

 

« Η Γκιόνα λέει της Λιάκουρας, κι η Λιάκουρα της Γκιόνας

- Βουνό μου, που 'σαι πιο ψηλά και πιο ψηλά αγναντεύεις,

   πού να 'ναι, τι να γίνονται, οι κλέφτες Ανδρουτσαίοι;

- Τι να σου πω, βρε Λιάκουρα, τι να σου πω, βουνό μου,

την κλεφτουριά την χαίρονται οι ψωριασμένοι κάμποι.»

 Σύμφωνα με την υπάρχουσα αποδεκτή, σήμερα, άποψη το όνομα του βουνού Γκιόνα σχετίζεται με την ονομασία του πουλιού Γκιόνης (προέρχεται από την αλβανική λέξη gjon σύμφωνα με το «Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας» του Γ. Μπαμπινιώτη), επειδή τάχα  μεγάλοι πληθυσμοί του πουλιού αυτού είναι μόνιμα εγκατεστημένοι στο εν λόγω βουνό (βλέπε w.w.w. Wikipedia, Λήμμα «Γκιώνα»). Μια εξήγηση, όμως, που δεν πείθει, όσο και αν λεκτικά υπάρχει μεταξύ των παραπάνω όρων συμφωνία.

Μια καλύτερη εξήγηση φαίνεται ότι βρίσκεται στο άρθρο ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ ΞΗΡΟΛΙΒΑΔΟΥ (28. 08. 2009, ‘ΛΑΟΣ’) του Γ. Κ. Τσιαμήτρου που είναι ενταγμένο στο βιβλίο του ιδίου, με τίτλο: «ΒΛΑΧΙΚΑ / ΑΡΜΑΝΙΚΑ, ΤΟΠΩΝΥΜΙΑ κλπ. (Άρθρα του Γ. Κ. Τσιαμήτρου κατά ημερολογιακή και χρονολογική σειρά σε εφημερίδες και ιστοσελίδες της Βέροιας)». Συγκεκριμένα, αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής: «Το βουνό Τζένα στ’ ανατολικά του Βόρα (Καϊμακτσαλάν) ανάγει την αρχή του στο «φρύδι», που στα βλάχικα λέγεται τζεάνâ (πληθ. τζεάνι και τζένουρι «βουνά») και στα μογλενίτικα βλάχικα τζένα.

Η ΑΡΑΧΩΒΑ… …θυμάται και τιμά…

 

Του Λουκά Μπακάλη

Από τον Στάθη Ασημάκη

 Σεμνός, αθόρυβος, αλλά σημαντικός πνευματικός άνθρωπος της Αράχωβας, ο οποίος τιμά όχι μόνο τη γενέτειρά του, αλλά και τη Βοιωτία ολόκληρη, είναι ο συμπολίτης μας κ. Λουκάς Αντ. Μπακάλης, συνταξιούχος σήμερα εκπαιδευτικός (φιλόλογος καθηγητής) που διετέλεσε Λυκειάρχης, με επιπλέον σπουδές στο Πάντειο Πανεπιστήμιο Αθηνών και στη Μαράσλειο Παιδαγωγική Ακαδημία.

Υπήρξε ένας από τους βασικούς στυλοβάτες του περιοδικού «Η Αράχωβα», του οποίου η έκδοση κράτησε μια ολόκληρη δεκαετία και πρόσφερε πολλά στον πολιτιστικό τομέα του χωριού μας. Επίσης, αρθρογραφούσε επί σειράν ετών στο περιοδικό: «Λάμπρος Κατσώνης» του ομώνυμου Συλλόγου Λεβαδέων και  έχει συντάξει κατά καιρούς μελέτες, σχετικά με εκπαιδευτικά, ιστορικά, μυθολογικά  και χριστιανικά θέματα.

Έχοντας βαθιά μέσα στην καρδιά του την ιδιαίτερη πατρίδα του είναι ευαίσθητος σε κάθε θέμα που αφορά το χωριό μας. Τον τελευταίο καιρό, αποφάσισε να καταθέσει στο … Λαογραφικό και Ιστορικό Ταμείο της Αράχωβας ένα εξαιρετικό πνευματικό του έμβασμα μέσα από το βιβλίο του, με τίτλο: «Η ΑΡΑΧΩΒΑ …θυμάται και τιμά… »,  το οποίο εξέδωσε πριν λίγες μέρες.