Δείπνο στα Κελάρια!

 

Του Στέργιου Μπακολουκά

Δεν ήταν τραπέζι αυτό που στρώθηκε! Ένας χαμηλός αρμακάς (σωρός) από πέτρες ήταν που το παράσταινε. Πάνω του ήταν τοποθετημένες με μαεστρία πέντε έξη μακρόστενες άτεχνα κομμένες ξύλινες  τάβλες, τα εμφανέστατα ελαττώματα των οποίων μάταια  επιχειρούσαν να καλύψουν,  ένα μεγάλο  μάλλινο ύφασμα με πολύχρωμα ξεθωριασμένα πλουμίδια, υφασμένα σε αράδες κατά μήκος και το πλάτος του, το οποίο αντικαθιστούσε το …..τραπεζομάντιλο, όπως  και οι ελάτινες  κλάρες που ήταν τοποθετημένες  επάνω στο στρωσίδι  ακολουθώντας την ευθεία των μαδεριών, η μια πάνω στην άλλη σταυρωτά,  επιδιώκοντας να μοιάσουν σε ευρύχωρες γιορτινές πιατέλες φαγητού σαν εκείνες ενός κανονικού σπιτικού σε μέρα γιορτινή .

Αυτό που θ’ ακολουθούσε όμως, πράγματι θα ήταν Δείπνο φαγητού και συνεύρεσης, γιατί τέτοιο θα το έκαναν αυτοί που σε λίγο θα κάθονταν γύρω του, γυναίκες παιδιά και άντρες από τις στρούγκες που αναπτύσσονταν στο δυτικό μέρος από τη λάκκα, με πλάτη στα δασά έλατα, της τοποθεσίας Κελάρια της Αράχοβας του Παρνασσού, κατακαλόκαιρο μια δεκαετία μετά τα μέσα του περασμένου αιώνα, έχοντας κάθε λόγο να γιορτάζουν διότι αυτό στρώθηκε για τα ‘’επινίκια’’  μιας σκληρής και επώδυνης  ‘’μάχης’’ που δόθηκε και  κερδήθηκε, από  έναν  τραχύ και δύσκολο αντίπαλο. Το σημερινό τραπέζωμα θα ήταν γιορτινό, ανεξάρτητα αν κανένας άγιος  δεν ήταν γραμμένος γι’ αυτή τη μέρα στα κιτάπια του ημερολόγιου, αλλά  και του  πολυξεφυλλισμένου και καταταλαιπωρημένου Καζαμία που  γυρόφερνε στις διάφορες καβάτζες απ’ τις αραιές στρούγκες του …τσοπανομαχαλά!

Περί (Α)Ράχοβας

 

Μέρος 1ο
Η κατάληξη

Θα ξεκινήσουμε την έρευνα, αναφορικά με το τοπωνύμιο (Α)ράχοβα, αντίστροφα, δηλαδή  επιχειρώντας πρώτα να ξεδιαλύνουμε το ζήτημα που σχετίζεται με την κατάληξη -οβα (-ova), πασίγνωστη ως σλαβική, και φορτωμένη έως τώρα με βεβαιότητες ως προς την προέλευσή της.

Το πρώτο, λοιπόν, ερώτημα που τίθεται είναι αυτό: «η κατάληξη αυτή όντως είναι αποκλειστικά σλαβική ή απαντάται και σε άλλες γλώσσες, όχι βεβαίως ως δάνειο από την παλαιοσλαβική, αλλά ως αυτοτελής;»

Σύμφωνα με την ισχύουσα άποψη, στις σύγχρονες σλαβικές γλώσσες οι καταλήξεις: -ova, -ovo έχουν την έννοια: “του ανήκειν σε τόπο (οποιονδήποτε)” ή “τόπος (οποιοσδήποτε) που ανήκει σε κάποιον”.

Μάλιστα, το πρωτοσλαβικό μόρφημα (κτητικό ή πατρωνυμικό δηλωτικό τόπων) -ov δημιουργεί επίσης και συσχετιστικά επίθετα, δηλαδή επίθετα (αρσενικό -ov, θηλυκό -ova, ουδέτερο -ovo) που συσχετίζουν κάποιο αντικείμενο με κάποιο άλλο. Δηλαδή, το σλαβικό -ov έχει την ίδια λειτουργία με το ελληνικό -ιος.

Έτσι, όπου εντοπιστεί τοπωνύμιο με τέτοια κατάληξη, χωρίς πολλή σκέψη χαρακτηρίζεται αμέσως ως σλαβικό.

Αν ανατρέξουμε στην αρχαιοελληνική γραμματεία και συγκεκριμένα στους περίφημους “Παράλληλους βίους” του Πλούταρχου, ειδικότερα δε στο “Πελοπίδας - Μάρκελλος”, διαπιστώνουμε ότι τοπωνύμιο Ova(Όβα), υπήρχε έξω από τη Ρώμη, το ενωρίτερο τουλάχιστον από τον 3^ο π.Χ. αιώνα που έδρασε ο ύπατος Μάρκελλος, και το αργότερο το 2^ο μ.Χ. αιώνα που έγραψε ο Πλούταρχος το εν λόγω έργο του.

Συγκεκριμένα, ο αρχαίος συγγραφέας κάνει μνεία μιας πόλης κοντά στη Ρώμη, όπου οι Έλληνες την ονόμαζαν Εύαν και οι Ρωμαίοι Όβα, στην οποία ο Ρωμαίος ύπατος Μάρκελλος θα έπρεπε να τελέσει το μικρό του θρίαμβο, ενώ το μεγάλο του θρίαμβο θα έπρεπε να τελέσει στο Αλβανό Όρος, και όχι στη Ρώμη, λόγω φθόνου των πολιτικών του αντιπάλων. Μάλιστα, εξηγεί και την προέλευση της ονομασίας αυτής της πόλης, που έχει ξεχωριστή σημασία, και τη συσχετίζει με τη λατινική λέξη ovis = πρόβατο.

«Βαθυσκαφής ολκός ριζωμάτων»

 

του Δημήτρη Ηλ. Ρεντίφη

Εκδόσεις ΓΚΟΒΟΣΤΗ, Αθήνα 2023, σελ.552

Από το φθινόπωρο του 1964, που πρωτοέφτασε ο Δημήτρης Ηλ. Ρεντίφης, ως καθηγητής Φιλόλογος, στο εξατάξιο τότε Γυμνάσιο της Αράχοβας, μέχρι σήμερα, συμπληρώνονται εξήντα (60) χρόνια.

Ήμουν, τότε, στην αρχή της τρίτης (Γ΄) τάξης, δηλαδή, ούτε πρωτάκι άπειρο, αλλά ούτε τελειόφοιτος που θα μπορούσα να κρίνω με ικανοποιητικούς όρους έναν καθηγητή μου. Αυτό, όμως, που θυμάμαι ακόμα και σήμερα είναι ότι μέσα σε λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη του σχολικού εκείνου έτους, μια έντονη φήμη άρχισε να πλανιέται στο Γυμνάσιο για τον νέο αυτόν Φιλόλογο από τους Τσουκαλάδες. Φήμες, για άλλου τύπου καθηγητή, που μαγνήτιζε την τάξη με τις γνώσεις του και με τη μεγάλη του όρεξη για διδασκαλία.

Την άλλη χρονιά το διαπίστωσα ο ίδιος, όταν ανέλαβε να μας διδάξει Λατινικά, έστω για λίγο καιρό, καθόσον καταργήθηκε το μάθημα αυτό, με βάση το νέο τότε αναλυτικό εκπαιδευτικό πρόγραμμα που ακολούθησε. Αργότερα, διδάχτηκα επίσης από τον ίδιο: Ιστορία για λίγο διάστημα, Ψυχολογία, καθώς και Αρχαία Ελληνικά. Ως τελειόφοιτος είχα πλέον διαμορφώσει άποψη για τον καθηγητή Δημήτρη Ρεντίφη, που συνοψίζεται σε μια μόνο λέξη:  ανεπανάληπτος!

Εάν, όμως, τότε κάποιος με κτυπούσε στην πλάτη και μου ψιθύριζε ότι αυτός ο καθηγητής θα με / μας δίδασκε και εξήντα (60) χρόνια μετά, αυτό δεν θα μπορούσα, όχι μόνο να το σκεφτώ, αλλά ούτε να το φανταστώ^. θα έμοιαζε απλώς σαν μια τρελή σκέψη στο μυαλό μου. Και, όμως, συνέβη και, πράγματι, εξακολουθεί να με / μας διδάσκει ως επιφανής φιλόλογος με την ίδια ζέση, με τον ίδιο οίστρο, και σίγουρα με μεγαλύτερη προστιθέμενη αξία, που προκύπτει μέσα από τα εξήντα (60) χρόνια βαθυσκαφούς έρευνάς του σε ποικίλα θέματα Φιλολογίας, Φιλοσοφίας, Λογοτεχνίας, Λαογραφίας και Θεατρολογίας.

Η τελευταία φορά που «μπήκαμε» στην… «τάξη» του ήταν πριν πέντε (5) ακριβώς έτη, με το όγδοο βιβλίο του: «Πηγάσιοι Δρόμοι», εκδόσεις «Γκοβόστη». Τώρα, με το νέο του βιβλίο: «Βαθυσκαφής Ολκός Ριζωμάτων», εκδόσεις «Γκοβόστη», Οκτώβριος 2023, χτύπησε ξανά κουδούνι για να μας μαζέψει και πάλι στην.. «αίθουσα».