1931:ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΕ ΘΥΕΛΛΑΝ ΣΤΑ ΧΙΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ

Μια επικίνδυνος χειμερινή ορειβασία

Το μεγαλειώδες όραμα του λευκού γίγαντος.

Παντού νερά και λίμναι. Όχι μονάχα εκεί όπου χρόνια κατασταλάζουν εις κοιλάδας τα όμβρια ύδατα λιμνωδώς – και όλη η Ελλάς έχει παρόμοιαν διαμόρφωσιν, βουνά και κοιλάδας, κόσμοι ξεχωριστοί μέσα σε ορεινόν μικρόκοσμον, – αλλά και σε μέρη, τα οποία απορροφούν τα νερά σαν σφουγγάρι.

Δυο μήνας τώρα πλημμυρίζει η χώρα μας. Ποταμοί της, ποταμάκια της, χείμαρροι (κωλοσούρτηδες, όπως τους ονομάζει η λαϊκή τοπωνυμία εκφραστικώς) εξεμάνησαν επί δίμηνον. Εκχειλίζουν κατακλύζουν αγρούς, δενδρώνας, ελαιώνας, λαχανοκήπους, αμπέλους, σταφιδαμπέλους, λιβάδια, αγρόσπιτα. Ούτε οι πρεσβύτεροι δεν ενθυμούνται τέτοιαν επιμονήν «κολυμβριάν».

- Έβρεξε και βρέχει όσο ποτές, πάρεξ την εποχή του Νώε, ήκουσα να χαρακτηρίζει εγγράμματος πρόεδρος κοινότητας την μετεωρολογικήν κατάστασιν του εφετεινού χειμώνος.

1938: ΤΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ

Ιανουάριος 1938. Προχθές ετελέσθη το πρωτάθλημα Παρνασσού, το οποίο περιελάμβανε αγώνα ελευθέρας καταβάσεως.

Λόγω της πυκνής ομίχλης ετροποποιήθη το σημείον εκκινήσεως, το οποίον είχε ορισθεί, το υψηλότερον σημείον της κορυφής του Παρνασσού (Λιάκουρα). 

Κατόπιν τούτου η εκκίνησις εγένετο εκ του αυχένος κάτωθι της κορυφής Λιάκουρα (Επάνω Κελλάρια), με τέρμα το καταφύγιον. Υψομετρική διαφορά μεταξύ εκκινήσεως και τέρματος περί τα 400 μέτρα.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ 1821 ΔΗΜΟΣ ΦΡΑΓΚΟΣ

(Απο έρευνα του ιστορικού Τάκη Λάππα)

 Αφού η Ελλάδα ησύχασε απ' τον πολύχρονο αγώνα για τη λευτεριά της κι έγινε πια κράτος, βάλθηκαν και οι Ρουμελιώτες, όπως κι οι άλλες επαρχίες να ξαναχτίσουν τ' αφανισμένα τους σπίτια. Γιατί στη Ρούμελη δεν υπήρχε πολιτεία ολόρθη, χωριό αγκρέμιστο. Ο εχθρός περνώντας τ' αφάνισε όλα. Ετσι και οι Καστρίτες άρχισαν να ξαναστήσουν τα σπίτια τους και να φτιάξουν το χωριό τους, που τον Ιούνιο του 1823 το είχε κάψει ο Μπερκόφτσαλης πασάς.

Δεν ήταν τυχερό όμως το χωριό τους Καστρί να ριζώσει για πάντα. Κάτω απ' τα θεμέλιά του βρισκόταν θαμμένη πριν απο αιώνες μια άλλη πόλη : οι Δελφοί! Πως λοιπόν ήταν μπορετό ο “Ομφαλός της γής” να μείνει θαμμένος κάτω απ' ένα χωριουδάκι...; Το Καστρί ήταν καταδικασμένο να παραμερίσει για χάρη της αρχαιότητας.

Τον Αύγουστο του 1839 η τότε “επί των εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματεία” με υπουργό τον Γλαράκη υπόβαλε στον Οθωνα ένα υπόμνημα που σώθηκε (Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχείον Ανακτοβουλίου Οθωνος). Γράφει λοιπόν ο Γλαράκης μεταξύ άλλων :

1928: ΜΙΑ ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ

Το σούρουπο, όταν στο βάθος του λιμανιού μια καταχνιά σκεπάζει τη δύση και ο μονόφθαλμος φάρος της Λειψοκουτάλας ρίχνει την ωχρή του ανταύγεια στα γαληνεμένα νερά, αφήνουμε με τη «Φωκίδα» το θορυβόδικο, βρωμερό λιμάνι του Πειραιά. Στην έξοδό μας κάνουν παράτα τα τρία γέρικα πολεμικά – περασμένα μεγαλεία – ενώ μπρός και πίσω μας γλιστρούν στα μουντά νερά κάθε λογής καράβια προς κάθε λογής λιμάνια.

Είναι πια νύχτα όταν αρχίζουν να θαμποφαίνονται τα φώτα του Ισθμού. Μια αδικαιολόγητη αναμονή στην είσοδο, και σε λίγο γλιστράμε στη φωτόλουστη υγρή του λεωφόρο.

Με τη γλύκα της νυχτιάς έχουν ημερέψει και τα πανύψηλα, απότομα, απειλητικά μουράγια. Ένα κόκκινο φανάρι – και τρέχουμε προς το Λουτράκι. Σε λίγο πάλι ξανοιγόμαστε, κι από το Ηραίο αρχίζει ένα νανουριστικό σάλεμα…

Ο αυγερινός σηκώνεται πάνω από τα βουνά του κόλπου της Ιτιάς. Το μαύρο ακρογιάλι σιγά-σιγά παίρνει χρώματα μουντά, που όσο παν και ζωηρεύουν, ενώ η θάλασσα χάνει τη μαυρίλα της. Σε λίγο η άγκυρα κατρακυλάει.

Χώρα σε ελεύθερη πτώση

Από επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος, που δημοσιεύτηκε σε έγκριτη εφημερίδα των Αθηνών, στις 24/11/2016, διαβάζουμε μεταξύ άλλων τα εξής:

«[…]Επί πλέον η Ελλάδα συρρικνώνεται πληθυσμιακά ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης: ο αριθμός των γεννήσεων   μειώθηκε από 118.000 το 2008 σε 92.000 το 2014, πτώση 22%, και αναμένεται δραματική μείωση κατά 25% του  μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας  εκπαίδευσης τα επόμενα έξι χρόνια.[…] ».

Τα παραπάνω στοιχεία προκαλούν τρόμο σε κάθε συνετό  πολίτη, που έχει βαθιά επίγνωση της ιστορίας αυτού του τόπου, σε κάθε πατριώτη που αγαπάει αληθινά την πολύπαθη χώρα του και επιθυμεί να δει τη δρομολόγηση μιας άλλης πορείας της, προκειμένου να  ανακάμψει σε όλους τους κρίσιμους τομείς και να κερδίσει το στοίχημα του μέλλοντος.

Τα τελευταία χρόνια, καθώς ξέσπασε η οικονομική κρίση (που μοιάζει με πεδίο κινούμενης άμμου), οι Έλληνες συμπεριφέρονται σαν να έχει πέσει ο ουρανός στο κεφάλι τους^. αντί να κάνουν σκληρή αυτοκριτική και να πάρουν γενναίες και δύσκολες αποφάσεις, όπως απαιτεί το κρίσιμο των καιρών, εν τούτοις αρνούνται να συμμορφωθούν και να ανασυνταχτούν, βυθιζόμενοι όλο και περισσότερο στη φτώχεια και στην εξαθλίωση^.  κρίνουν όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό τους,  έχοντας πάντα εύκολη τη δικαιολογία.

Έτσι, τα βέλη στρέφονται, όπως είναι φυσικό, πρώτα απ’ όλα στους πολιτικούς και στο κράτος, ακόμα και στους ξένους, παρότι από αυτούς ζητούν στήριξη, ενώ ξεφεύγουν επιδέξια οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι προκειμένου να κερδίσουν πελατεία, χαϊδεύουν αυτιά,  διογκώνουν γεγονότα και διαστρεβλώνουν αλήθειες^. Αρνούνται να μιλήσουν επί της ουσίας  και αντικειμενικά, για τα προβλήματα που ταλανίζουν την πατρίδα^. ποτέ δεν εκστομίζουν την ανάγκη μεγάλων θυσιών και ξεβολέματος από όλους μας.  Είναι πάντα στην απέξω σε μια ιδιότυπη κριτική, όποια τους συμφέρει κάθε φορά και ίσως εξ αυτής της συμπεριφοράς τους θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, επιεικώς, οι «μπαγάσηδες» της κρίσης. Οι εξαιρέσεις ελάχιστες.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Δ’ (τελευταίο)

Μετά ταύτα επισκέφθην και το οικτρόν Μουσείον των Δελφών.

Ευτυχώς ότι όταν εισέλθει τις εντός αυτού, προκύπτουν πολλοί λόγοι να λησμονηθεί το εξωτερικόν του.

Και πρώτος προκαλεί την προσοχήν ο χαλκούς ηνίοχος, υψηλός με λεπτάς γραμμάς, υψηλότερος ακόμη επί του κυλινδρικού στυλοβάτου του.

Ο ανδριάς αυτός είναι αριστούργημα τέχνης, νομίζεις δε ότι εξακολουθεί ακόμη να διευθύνει το άρμα του, μολονότι η αριστερά χείρ του ελλείπει από του βραχίονος. Οι οφθαλμοί του είναι κατασκευασμένοι από όνυχα διατηρούμενοι θαυμασίως. Οι πόδες του γυμνοί και φέροντες το χρώμα του παλαιού χαλκού, φαίνονται ως πόδες ευσταλούς Άραβος, εξ εκείνων οι οποίοι προηγούνται πεζοί εν Αιγύπτω των αμαξών των πλουσίων.

Εάν πλησιάσεις πολύ προς την επιφάνειαν του ποδός θα παρατηρήσεις όχι μόνον τους μυς, όχι μόνον τα νεύρα, αλλά και αυτάς τας βλέβας ευκρινέστατα διαγραφομένας. Νομίζεις ότι υπό την επιφάνειαν του χαλκού, ενεκλείσθη και ρέει διά μέσου των φλεβών ή το πυρ εκείνο, που εχρησίμευσε διά να καεί το μέταλλον, η το πυρ που εβοήθησε διά να θριαμβεύσει ο νικητής.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Γ’

Κατόπιν ανηφόρου 20 λεπτών της ώρας ανήλθομεν πρώτον εις το Στάδιον, ένθα εξετελούντο οι περίφημοι Πυθικοί αγώνες. Το Στάδιον τούτο ομοιάζει πολύ με το σημερινόν των Αθηνών, επισκευασθέν υπό των Ρωμαίων, η δε δεξιά αυτού πλευρά, η στηριζομένη επί των κλιτύων του λόφου, διατηρείται τελείως. Η αριστερά έχει καταπέση. Οι αποτελούντες τα ειδώλια λίθοι είναι ογκωδέστατοι, απεικόπησαν δε εκ της βραχώδους αγκάλης του υπερκειμένου Παρνασσού.

Εις το Στάδιον αυτό έδρεψαν τας δάφνας των πάντες οι υπό του Πινδάρου εξυμνησθέντες Πυθιονίκαι.

***

Ολίγον κάτωθεν και αριστερόθεν εκτείνεται το θέατρον, κάλλιστα ωσαύτως διατηρούμενον, κατά τον τύπον του θεάτρου του Βάκχου και της Επιδαύρου. Παρά δε το θέατρον τούτο σώζονται ακόμη τα ίχνη κλίμακος, συνδεούσης αυτό με τον Ναόν του Απόλλωνος.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Β’

Και τώρα πριν οδηγήσω τον αναγνώστην μου εις τον ιερόν χώρον του Ναού του Απόλλωνος, του Μαντείου και των θησαυρών, έχω καθήκον να του παρουσιάσω πρώτον τον Πελασγόν των Δελφών, τον επί 16 συνεχή έτη, ως ο Προμηθεύς επί του Καυκάσου, δεσμευμένον επί ιερών μεν βράχων, αλλά βράχων πάντοτε, - τον κ. Αλέξανδρον Εμμ. Κοντολέοντα.

Ο κ. Κοντολέων κατέχει μεν θέσιν βοηθού εφόρου, αλλά κυρίως είναι θησαυροφύλαξ του πολυτιμοτέρου αρχαϊκού θησαυρού. Η εμπιστοσύνη της υπηρεσίας είναι βέβαια αρκούντως ικανοποιητική δι’ αυτόν, αλλ’ η προς αυτόν σκληρότης αυτής υπερβαίνει και την σκληρότητα των βράχων, επί των οποίων τον έχει καρφώσει επί δεκαεξαετίαν ολόκληρον, χωρίς να του λύση τα δεσμά ούτε επί μιαν ημέραν.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Α’

Προκειμένου να μεταβεί κανείς εις Δελφούς, ευρισκόμενος εις Ιτέαν, ουδέ καν έχει δικαίωμα να συζητήσει με τον εαυτόν του αν πρέπει να μεταβεί ή όχι.

Τι είναι οι Δελφοί διά τον Έλληνα, το αισθανόμεθα όλοι. Είναι η Ιερουσαλήμ του αρχαίου κόσμου, και τα ρείθρα της Κασταλίας πηγής, είναι ότι τα ρείθρα του Ιορδάνου. Τα νάματα του ποταμού της Ιουδαίας ήσαν το ιερόν βάπτισμα των ψυχών, τα νάματα της πηγής των Δελφών ήσαν το ιερόν βάπτισμα των πνευμάτων.

Εις την εκδρομήν αυτήν υπήρξα κατ’ εξοχήν τυχερός, διότι ευρήκα αλησμόνητον σύντροφον.

Εις την Ιτέαν ανεκάλυψα μετά πολυετή εξαφάνησιν εκ του ορίζοντος των Αθηνών, παλαιόν φίλον, γνωστότατον εις την γηράσκουσαν ήδη σφριγηλήν εκείνην νεολαίαν του 1880-90, διά την αγαστήν ζωηρότητα, αλλά και την ευγένειαν του χαρακτήρος και την αγαθότητα αυτού τον κ. Ιάκωβον Κόκκον, υπηρετούντα από ετών ως τελώνην Ιτέας, εξάδελφον δε του αειμνήστου ποιητού Δημητρίου Κόκκου.

Παλιά & νέα Αράχοβα ή Ζεμενό & Αράχοβα;

1826: Ανεβαίνοντας τη Σχιστή οδό λίγο πριν το Ζεμενό.

O Γάλλος ιστοριογράφος και περιηγητής, F.C.H.L. Pouqueville μέλος της Ακαδημίας Επιγραφών & Γραμμάτων των Παρισίων, στο βιβλίο του: “Voyage de la Grece”, Paris 1826, γράφει στο μέρος που αφορά στη  Φωκίδα (Κεφάλαιο Δεύτερο):

[...]Σε μικρή απόσταση από την Αράχοβα, φτάνουμε στη βρύση Κούκουρας και σε μισή λεύγα πιο μακριά, σε ερειπωμένα τείχη τοποθετημένα σ’ ένα λόφο, που ποτίζεται στη βάση του από ένα ρυάκι. Αυτό το ερείπιο και η περιοχή όπου βρίσκεται, λέγονται Ζεμενό και Παλιά Αράχοβα. Είναι πιθανόν αυτά τα τείχη να είναι εκείνα της Ερώχου πόλης των Φωκέων, το όνομα της οποίας μεταφέρθηκε στο χωριό Αράχοβα.[…]

Ο Max Vasmer στο βιβλίο του: «Die Slaven in Griechenland», Berlin 1941 αναφέρει, μεταξύ των άλλων δυο Αράχοβες: τη φωκική, με την παρατήρηση: «Ἀράχοβα ON am Krisäischen Meerbusen = altgriech. Ἀνεμώρεια nach R. und Neumann-Partsch, Griechenland 166. Es steckt darin ein slav. *Orěchovo wie oben S. 21.» και τη βοιωτική, με την παρατήρηση : «Ἀράχοβα ON, Kr. Lebadeia (Stat. Ap., Lex.). Nuch. Nennt den Ort Ῥάχοβα. Bei R. findet sich Ῥάχωβα und Δῆμος Ἀραχώβης. Aus slav. *Orěchovo wie oben S. 21.» και, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για την ίδια Αράχοβα, αυτή δηλαδή του Παρνασσού.

Η διπλή αναφορά του Vasmer πιθανόν να έχει αφετηρία στην παραπάνω αναφορά του Pouqueville. Προκειμένου, όμως,  να δοθούν πειστικές απαντήσεις στο εν λόγω ζήτημα απαιτείται η σχολαστική μικροτοπωνυμική έρευνα όλης της γύρω περιοχής. Και, βεβαίως, είναι ευτύχημα που σε αυτή τη γωνιά του Παρνασσού διασώζεται πληθώρα τοπωνυμίων, τα οποία φτάνουν στον εκπληκτικό αριθμό των τετρακοσίων εβδομήντα επτά (477)!