Οι πρόσφατες
ανακοινώσεις του αρχαιολόγου κ. Κώστα Σισμανίδη, για την ανακάλυψη του τάφου
του μεγάλου Έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη,
προξένησε ενθουσιασμό όχι μόνο στους απανταχού Έλληνες, αλλά και σε ολόκληρο
τον πολιτισμένο κόσμο. Η επί είκοσι χρόνια ενασχόλησή του με τα ευρήματα που είδαν το φως από την
αρχαιολογική σκαπάνη του, στην Ολυμπιάδα
Χαλκιδικής(Αρχαία Στάγειρα) και οι τελικές ανακοινώσεις του μας πείθουν με βεβαιότητα ότι
πρόκειται περί του τάφου του Αριστοτέλη.
Όπως
κοινολογήθηκε από τα ΜΜΕ η εξαντλητική έρευνα
του αρχαιολόγου τον οδήγησε σε αρκετές πηγές και, ενδεικτικά, αναφέρθηκε
η αραβική βιογραφία του Αριστοτέλη, του β΄ μισού του 11ου μ.Χ. αιώνα,
που αντιγράφει βιογραφία του εν λόγω φιλοσόφου από κάποιον Πτολεμαίο, ο οποίος
έζησε κατά το α΄ μισό του 4ου
αιώνα μ.Χ. Σε αυτήν αναφέρονται τα εξής: «Όταν ο Αριστοτέλης πέθανε (στη Χαλκίδα, τον Οκτώβριο του 322 π.Χ.), οι
Σταγειρίτες έστειλαν και έφεραν την τέφρα του στην πατρίδα τους, την
τοποθέτησαν μέσα σε χάλκινη υδρία και
κατόπιν απέθεσαν την υδρία αυτή σε μια τοποθεσία, που την ονόμασαν “Αριστοτέλειον”. Κάθε φορά που είχαν σημαντικές
υποθέσεις και ήθελαν να λύσουν δύσκολα προβλήματα, συγκαλούσαν σ’ αυτόν τον
τόπο την συνέλευσή τους». Οι πληροφορίες αυτές επαναλαμβάνονται και: «στο χειρόγραφο αριθμ. 257 της Μαρκιανής
Βιβλιοθήκης της Βενετίας (κώδικας Ματσίανης στ. 257), που χρονολογείται γύρω
στο 1300 μ.Χ.».
Εν
τέλει, ο κ. Σισμανίδης, αφού αξιοποιεί όλα τα στοιχεία της ανασκαφής, διατυπώνει,
με αριστοτελική Λογική, στα συμπεράσματά του ότι το κτήριο αυτό δεν μπορεί να
είναι τίποτα άλλο παρά ο τάφος του Αριστοτέλη. Συγκεκριμένα αναφέρει:
«Έχουμε άραγε, κατόπιν όλων των ανωτέρω,
κάποιο λόγο, για να μην θεωρήσουμε ότι το προβληματικό, από την άποψη της
ερμηνείας του, αψιφωτό οικοδόμημα, που παραπάνω περιγράψαμε, ήταν ο τάφος του
Αριστοτέλη; Υπάρχει κάτι που δεν ταιριάζει ή ενοχλεί σ’ αυτήν την ερμηνεία;
Αντίθετα, θεωρούμε, χωρίς ωστόσο να έχουμε αποδείξεις, παρά μόνον ισχυρές
ενδείξεις, ότι όλα συντείνουν προς αυτήν την εκδοχή: Η θέση στην οποία κτίστηκε
μέσα στην πόλη και κοντά στην Αγορά με πανοραμική θέα προς όλες τις κατευθύνσεις,
η εποχή της κατασκευής του στην αρχή - αρχή ακόμη της ελληνιστικής περιόδου, το
ασύμβατο γι’ άλλες χρήσεις σχήμα του, ο δημόσιος χαρακτήρας του και η μεγάλη
βιασύνη που διακρίνεται στην κατασκευή του, με καλό, αλλά ετερόκλητο οικοδομικό
υλικό σε δεύτερη χρήση».
***
Επιπροσθέτως,
εάν αντιπαραβάλουμε το περίγραμμα μιας αρχαίας χάλκινης υδρίας με την κάτοψη του εν
λόγω αρχαίου οικοδομήματος, θα παρατηρήσουμε μια καταπληκτική ομοιότητα.
Μια
ομοιότητα που μας οδηγεί στο να υποθέσουμε ότι, πιθανόν, ο αρχαίος αρχιτέκτονας,
γνωρίζοντας τη χρήση του δημόσιου αυτού οικοδομήματος που ανέλαβε να σχεδιάσει
και υλοποιήσει, δηλαδή τη φύλαξη σ’ αυτό της χάλκινης υδρίας με την τέφρα του
μεγάλου νεκρού, η οποία θα ερχόταν από τη Χαλκίδα, σκέφτηκε να σχεδιάσει ταιριαστά
και συμβολικά το εν λόγω μνημείο, σε σχήμα δηλαδή υδρίας.
Έτσι
δικαιολογείται και εξηγείται καλύτερα η αναφορά του αρχαιολόγου μας: «για το ασύμβατο γι’ άλλες χρήσεις σχήμα του υπόψη κτίσματος». Ας κάνουμε,
λοιπόν, την αντιπαραβολή των παρακάτω σχετικών
εικόνων:
Εν
κατακλείδι, μήπως από την παραπάνω συσχέτιση ενισχύεται ακόμη περισσότερο ο
ισχυρισμός του κ. Σισμανίδη, αναφορικά με την εύρεση του τάφου τού μεγάλου
Έλληνα φιλοσόφου Αριστοτέλη στην τοποθεσία των αρχαίων Σταγείρων ;
Στάθης Ασημάκης
27/5/2016
