Τ’ ΟΜΟΡΦΟΤΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΡΑΧΟΒΑΣ!

Του Στέργιου Μπακολουκά

Μια άποψη στο ερώτημα:
‘’Ποιο θεωρείτε το ομορφότερο σημείο της Αράχωβας;’’, που τέθηκε στην ‘’Ομάδα Αράχωβα ‘’ στο F/B, από το φίλο μου Γιώργο Κατσάμπα.
Τ’ ΟΜΟΡΦΟΤΕΡΟ ΣΗΜΕΙΟ ΤΗΣ ΑΡΑΧΟΒΑΣ!

Πάρε το δρόμο που ξεκινάει απ’ τα πλατάνια και τραβάει για τον Παρνασσό.
Ή αν θες, το ίδιο είναι, ακολούθα αυτόν που έρχεται απ’ τα πίσω αλώνια και αφού ξ’ακρίσει τις κ’δέλες πάνω από τη χτιριαρού και αφήσει αριστερά το καλανάκι, επιστρέφει για να ενωθεί με τον άλλον ακριβώς στην κούρμπα στο Πλόβαρμα, φεύγοντας ύστερα αντάμα από κει για τον Οικισμό του Οδυσσέα! (Καλύβια).

Είναι η στράτα που αγκομαχάει στριφογυρίζοντας τον ανήφορο και μοιάζει με αυλακιά από αλέτρι στα πλευρά του βουνού και είναι ίδια με πλεκτή κοτσίδα, αφράτης, κοκκινομάλλας λυγερής, όταν σκαπετώντας στον αυχένα, φαίνετε σαν να φυτρώνει απ’ το πέτρινο εικονοστάσι, που κι αυτό νομίζεις ότι το γέννησαν τα βράχια του βουνού.. 

Αναδέψου στους βοστρύχους της, μέχρι την κορ’φή και στάσου σ’ αυτή.

Αράχωβα: Στερνός ήχος

Η γριά Αυγερίκαινα

Της Ρούλας Λιάσκου

(Από το αρχείο:  Λουκά Α. Μπακάλη

Φιλόλογου Εκπαιδευτικού - Λυκειάρχη)

Στην πλατεΐτσα στην Αράχωβα, στο καφενείο «η Δροσιά» του Λουκά του Στυλιάρη κάθονται οι γέροι Αραχωβίτες και τα λένε. Τα δυο τους χέρια πάνω στο μπαστούνι τους, το κομπολόι στην παλάμη περασμένο.

Τα πόδια αποκάμανε, μα ίσιο το κορμί, στα μάτια η θύμηση λεβέντικη αστράφτει. Η βρύση κελαρύζει δίπλα τους. Παλιά είχε  και δυο λιοντάρια, απ’ το στόμα  τους έτρεχε το νερό, πέτρινα τα καλάνια τους, πίναν τα ζα αποσταμένα. Δρόμο δεν είχε, απ’ τον κάμπο φτάνανε το Θεσσαλιώτικο, κι από τα Σάλωνα να πλύνουν τα τομάρια. Για τούτο «Τομαρόβρυση» τη βγάλανε, πλέναν κι ασκιά, λάδι να βάλουνε, ήταν μεγάλη, πέτρινη η γούρνα.

Ιστορικές λεπτομέρειες

Ο Stott σε πλοίο στη Μεσόγειο κατά τη διάρκεια του 

χρόνου του με την SOE στην Ελλάδα.

Η βρετανογερμανική προσέγγιση

κατά το Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ξεκίνησε

από το … Κυριάκι Βοιωτίας.

Όταν οι απλοί άνθρωποι γράφουν,

με δική τους πρωτοβουλία, ιστορία.

Υπόθεση Don Stott

Το Μάιο  του 1941 ο Νεοζηλανδός λοχίας Donald Stott τραυματίστηκε και αιχμαλωτίστηκε από τις γερμανικές δυνάμεις στην Κρήτη. Γρήγορα κατάφερε να δραπετεύσει από το στρατόπεδο συγκέντρωσης αιχμαλώτων, πηδώντας με κοντάρι, μέρα μεσημέρι, το συρματόπλεγμα.

Κρύφτηκε για αρκετούς μήνες στην Κρήτη και ύστερα από πολλές περιπέτειες κατόρθωσε, τελικά, να φτάσει στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Εκεί έγινε μέλος της «Special Operations Executive» («S.O.E.») - Υπηρεσία Ειδικών Επιχειρήσεων.

Τον Απρίλιο του 1943, ανθυπολοχαγός πια, έπεσε με αλεξίπτωτο στην Ελλάδα. Μερικές εβδομάδες αργότερα διορίστηκε σύνδεσμος αξιωματικός με τον ΕΛΑΣ Αττικοβοιωτίας.

Παρόλο που ήταν βαθιά συντηρητικός στις πολιτικές του απόψεις, διατηρούσε αρκετά καλές σχέσεις με το νέο του περιβάλλον. Μάλιστα, σε μια γερμανική εκκαθαριστική επιχείρηση διακινδύνευσε ο ίδιος, προκειμένου να σώσει κάποιον τραυματισμένο αντάρτη από την αιχμαλωσία.

Τον Ιούνιο της ίδιας χρονιάς, παρά την άρνηση  συμμετοχής και συνδρομής του ΕΛΑΣ - πράγμα που τον εξόργισε ιδιαίτερα - υπήρξε ο πρωταγωνιστής της καταστροφής της γέφυρας του Ασωπού, με την οποία διακόπηκε η μοναδική σιδηροδρομική γραμμή Βορρά - Νότου της Ελλάδας για 71 μέρες.

Είναι ο ίδιος που πέτυχε την πρώτη αεροπορική ρίψη πολεμικού υλικού στο 34^ο Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, παρά την απέχθεια των Βρετανών, για οποιαδήποτε ανεξέλεγκτη ένοπλη δύναμη στη νευραλγική ζώνη κοντά στην Πρωτεύουσα.

Το διάστημα αυτό φαίνεται ότι είχε ως έδρα του το Κυριάκι Βοιωτίας, όπως θα φανεί και από τα αναφερόμενα παρακάτω.

ΤΑ ΜΕΓΑΛΑ……..ΚΟΥΝΕΛΙΑ!!!

Του Στέργιου Μπακολουκά

Τον συναντήσαμε στην επιστροφή μας από το δάσος, μόλις κατεβήκαμε από τ’ αυτοκίνητα, αφού προηγουμένως τα στριμώξαμε γύρω από ένα όμορφο νεαρό και υγιέστατο έλατο που δεσπόζει στην είσοδο της Ταβέρνας.

Ξέραμε ότι εκείνος το είχε φυτέψει όπως και τα άλλα δέντρα που βρίσκονταν στο πλάτωμα και γι’ αυτό επίτηδες τα βάλαμε εκεί, σίγουροι για την άδειά του.

Μας παρακολουθούσε μέσα από το τζάμι της κουζίνα, ταχτοποιώντας καμιά δεκαριά αρνιά στη βιτρίνα –ψυγείο του μαγαζιού.

Σε λίγο βγήκε έξω χαρούμενος να μας προϋπαντήσει.

Παρόλο που ήταν Δεκέμβριος το πρόσωπό του ήταν ιδρωμένο από τις εργασίες που καταπιανόταν. Προχωρώντας προς το μέρος του παρατήρησα στο γέρικο ρυτιδωμένο μέτωπό του, τον ιδρώτα που έτρεχε, ν’ αλλάζει αυλακιά, όσο αυτός έσπευδε με απλωμένα χέρια να μας χαιρετήσει.

Ήταν ογδόντα χρονών και όμως δούλευε ακόμα! 

Ήταν από αυτούς τους ανθρώπους που η δουλειά, σημαδεύει την ίδια τους την ύπαρξή και τους συνοδεύει μέχρι το τέλος της ζωής τους.

Η ΖΩΗ ΕΧΕΙ ΟΜΟΙΟΤΗΤΕΣ!

Του Στέργιου Μπακολουκά

Ο Νοέμβρης μπήκε θριαμβευτικά εδώ και κάνα δυό βδομάδες, κάνοντας από την αρχή τη δουλειά για την οποία αγαπήθηκε από γεωργούς και κτηνοτρόφους. Άρχισε να βρέχει πότε σιγά και πότε δυνατά, χωρίς να τον νοιάζει αν κάποιοι, ξεχνώντας την χρησιμότητά του, τον αποκαλούν ‘’χαμένο μήνα’’ επειδή τάχατες οι μέρες του είναι μικρές νυχτώνοντας γρήγορα, αφήνοντας έτσι λίγες εργάσιμες ώρες στους νοικοκυραίους. 

Αυτός πάντως θα συνεχίσει να κάνει τη δουλειά του, κι αυτοί ας λένε ότι θέλουν!

Το χώμα έσκασε και το πρώτο χορτάρι, εδώ και κάμποσες μέρες, εμφανίστηκε κάτω από τα λιόδεντρα. 

Οι ……….προβατίνες γέννησαν όλες με το καλό και χωρίς πολλά προβλήματα. 

Ο Γέρο Τσέλιγκας περιόρισε τ΄ αρνιά στο μαντρί και τις μανάδες τις αμόλησε απ΄ το πρωί κάτω από τις ατίναχτες ελιές, να κορφολογήσουν το φρέσκο χορτάρι, να βοσκίσουν καμιά πεσμένη ελιά, να ξεπιαστούν και να ξαποστάσουν, από την κλεισούρα των τελευταίων βροχερών ημερών αλλά και από το συνεχόμενο βύζαγμα της νέας γενιάς.

Πάνε δυό μήνες που κατέβασε τα ‘’πράματα’’ από τον Παρνασσό, στο χειμερινό μαντρί και είναι ευχαριστημένος, γιατί η χρονιά πήγε καλά και οι μανάδες, τότε μεν , ήταν όλες γκαστρωμένες και παχιές, σήμερα δε μεταμορφώθηκαν σε γαλάρες και τροφούς .

ΑΡΑΧΩΒΙΤΗΣ

Ανδρική φορεσιά από την Αράχωβα του Παρνασσού. Το σχέδιο κυκλοφόρησε στο λεύκωμα που εξέδωσε το 1941 με τον τίτλο «ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΦΟΡΕΣΙΕΣ» η Αθηνά Ταρσούλη, με 65 έγχρωμες εικόνες τοπικών ελληνικών ενδυμασιών, οι οποίες είναι έργα της ίδίας, και είναι αποτέλεσμα της περιοδείας της που πραγματοποίησε σχεδόν σε όλη την Ελλάδα.

Λαογραφικά του Νοεμβρίου στην Αράχωβα

Του Γιώργου Οικονόμου

Ψάχνοντας τις σημειώσεις μου, ανέσυρα κάποια λαογραφικά στοιχεία που αφορούν στην Αράχωβα για το μήνα Νοέμβριο, που σας παραθέτω εν συντομία.

Ο Νοέμβριος ο ενδέκατος μήνας του χρόνου, αποτελεί το βασικό προάγγελο του χειμώνα. Αποκαλείται τοπικά και "Νουέμβριος" ή "Νουέμβρς". Στο αρχαιοελληνικό αττικό ημερολόγιο ο Νοέμβριος ήταν ο πέμπτος κατά σειρά μήνας και ονομαζόταν «Μαιμακτηρίων» από την εορτή «Μαιμακτήρια». Στα Λατινικά λέγεται και Novam, εξ’ ου και το σημερινό όνομα του.

Έχει αρκετές προσωνυμίες , εξαιτίας των μετεωρολογικών φαινομένων του Νοέμβρη ή των εργασιών των γεωργοκτηνοτρόφων.

Έτσι καλείται:
• Βροχάρης, επειδή είναι ο πλέον βροχερός μήνας ετησίως.
• Μπρουμάρης, εξαιτίας της πάχνης αρκετών πρωινών του Νοεμβρίου.
• Σποριάς ή Σπορίτης, εξαιτίας της σποράς.
• Κρασομηνάς, διότι το μήνα αυτό ανοίγουν τα κρασιά.
• Μεθυστής, επειδή πολλοί δοκιμάζοντας τα κρασιά, μεθούν.
• Σκιγιάτ(η)ς, γιατί η σκιά (νύχτα) υπερέχει σημαντικά της ημέρας.
• Παχνιστής, γιατί παχνίζουν τα ζώα.
• Νιαστής, γιατί γίνονται τα τελευταία οργώματα.
• Ξυλευτής, γιατί κόβουν ξύλα εν’ όψει του χειμώνα.
• Χαμένος, επειδή εξαιτίας των μικρότερων ημερών, μειώνεται συνολικά ο χρόνος εργασίας.
• Ανακατεμένος, λόγω του άστατου καιρού του.

Αντίστοιχα εξαιτίας των γιορτών του Νοεμβρίου, αποκαλείται και Αρχαγγελίτης ή Άγιομηνάς, Αντριάς κλπ.

ΣΤΗ ΛΙΒΑΔΕΙΑ ΤΟ 1894

Η ΛΕΒΑΔΕΙΑ

Περιοδεύων συνεργάτης έγραψεν ημίν εκ Λεβαδείας:

«Από τεσσάρων ήδη ημερών διατρίβω εν Λεβαδεία. Παρά του πόδας του Λαφυστίου όρους μετά την υπό του Ομέρ Βρυώνη παντελή πυρπόλησιν αυτής κτισθείσα η πόλις αύτη, τα μέγιστα προήχθη ιδίως από της εποχής της Μεταπολιτεύσεως. Είναι πόλις εξόχως γεωργική, εμπορική και βιομηχανική, διά μέσου δε αυτής ρέει ωραιότατος ποταμός, η χαριτωμένη Έρκυνα, κυρίως ειπείν αύτη δεν ρέει ύδωρ αλλά χρυσόν και άργυρον διά τους κατοίκους της Λεβαδείας. Εντός μεν της πόλεως τας όχθας αυτής κοσμούσιν αυτοφυείς βαθύσκοι και δροσεροί πλάτανοι, εντος δε της πόλεως επίσης αυτοφυείς ιτέαι, προσφιλείς των τριγόνων κατά το θέρος κατοικίαι. 

ΠΩΣ ΕΙΔΑΝ ΟΙ ΧΩΡΙΚΟΙ ΤΑΣ ΕΟΡΤΑΣ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ

Ο ΕΝΘΟΥΣΙΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΛΑΟΥ – ΚΑΤΑΠΛΗΚΤΙΚΗ Η  ΣΥΡΡΟΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΟΥΣ

Κανείς σχεδόν από τους Αθηναίους, εκτός ελαχίστων που απόμειναν και ακόμη ολιγώτερον που ήλθαν για να ξαναδούν τα αλησμόνητα θεάματα, δεν παρηκολούθησαν τας ανεπισήμους Δελφικάς Εορτάς, που εδόθησαν χάριν του λαού την παρελθούσαν Τετάρτην και Πέμπτην ενώπιον δέκα και πλέον χιλιάδων θεατών, οι οποίοι εκουβαλήθησαν συν γυναιξί και τέκνοις από όλα τα σημεία της Ελλάδος και ιδία από τας πέριξ κοινότητας. 

Ο περισσότερος κόσμος ήλθεν από τας κοινότητας της Δεσφίνης, της Κίρας, του Χρυσσού, της Αραχώβης, της Ιτέας, της Αμφίσσης, αι οποίαι μαζί με την κοινότητα των Δελφών, έλαβον μέρος εις τους νεοελληνικούς αγώνας τους τελεσθέντας την Τετάρτην το πρωί εις το αρχαίον Στάδιον. Μέχρι της Τετάρτης η νοικοκυράδες καιτα κορίτσια των Δελφών έμεναν στο σπίτι και επεριποιούντο τους ξένους. Την Τετάρτη το πρωί όμως ήταν γιορτή. Όλες εστολίσθησαν και πήγαν στο Στάδιο να ιδούν τους αγώνας. Αι Ωκεανίδες, αι Ικέτιδες, αι κυρίαι της Εκθέσεως και όσοι Αθηναίοι έμεναν ακόμη έχασαν τους σπιτονοικοκυραίους των από τα ξημερώματα. Ξύπνησαν με την αυγή και βγήκαν με τον ήλιο.

Η Φυλλοξήρα

(… η διαχρονική,

ή απλά μαθήματα οικιακής οικονομίας και όχι μόνο.)

Το παρακάτω αξιόλογο και πάντα επίκαιρο κείμενο από τα «Διηγήματα Αγροτικά και Ηθογραφικά» του Δημητρίου Αινιάνος [1800-1881] - ιδιαίτερου γραμματέα του μεγάλου ήρωα της επανάστασης Γεωργίου Καραϊσκάκη - έχει μεταφερθεί απ’ την καθαρεύουσα στη δημοτική, για διευκόλυνση των νεαρών αναγνωστών μας.

***

Κατά τις τελευταίες μέρες του Αυγούστου, ένα πρωί, πήγα σε ένα από τα καφενεία, που βρίσκονται κοντά στο σπίτι μου. Εκεί ήσαν μεταξύ πολλών άλλων και τρεις άνθρωποι, που βιάζονταν να πιούνε τον καφέ τους και να πάνε στα αλώνια με τις σταφίδες, όπου, όπως λέγανε, είχαν ακόμα κάποιες δουλειές για το στέγνωμα  και τη μεταφορά τους στις αποθήκες. Επειδή  το σημαντικότερο  αντικείμενο συζήτησης της εποχής ήταν οι σταφίδες, βρήκα ήδη συζήτηση σε εξέλιξη για αυτό το θέμα. Όλοι από κοινού θλίβονταν τους σταφιδοκαλλιεργητές, για την καταστροφή των σταφίδων από την φυλλοξήρα.

Ο ΘΑΝΑΣΗΣ

Στις πρώτες και δεύτερες Δελφικές εορτές του 1927 και 1930, ένας ωραίος, νέος χωρικός από τη Δεσφίνα κλέβει τις εντυπώσεις των επισκεπτών. Το όνομά του Θανάσης Καΐλας. Το νέο αυτό και γερό παλικάρι δεν πέρασε απαρατήρητο από τη φωτογράφο των Δελφικών εορτών Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη  γνωστή ως Nelly's όπου μας τον απαθανατίζει με το φακό της. Ακόμα και ο τύπος της εποχής ασχολήθηκε με το νεαρό Δεσφινιώτη Θανάση Καΐλα, όπου ενδεικτικά διαβάζουμε:

[…]

“Επηκολούθησεν η επίδειξις της Θεσσαλονίκης, και είτα οι νεοελληνικοί αγώνες των οποίων τ’ αποτελέσματα είνε τα εξής:

1) Δρόμος από Αραχώβης εις Δελφούς (11 χιλιόμετρα). Πρώτος ο ακμαιότατος Αθαν. Καΐλας εκ Δεσφίνης, εις 42’ λεπτά, δεύτερος Γεώργ. Ανδρέου εξ Αγίας Ευθυμίας εις 44’ λεπτά και τρίτος είνε Αραχωβίτης.”

[…]

«Η συμβολή της υφαντουργικής παραγωγής των αρχών του 20ου αιώνα στην οικονομική ανάπτυξη της Αράχωβας»

Η Εμπορική δραστηριότητα δυο τοπικών επιχειρήσεων μέσα από την αρχειακή συλλογή Λουκά Παπαλεξανδρή.

Το Λαογραφικό Μουσείο Αράχωβας σας προσκαλεί στη διάλεξη του Λοχαγού της Διεύθυνσης Ιστορίας Στρατού/ΓΕΣ κ. Ιωάννη Μπόγρη, Ιστορικού-Ερευνητή, με θέμα «Η συμβολή της υφαντουργικής παραγωγής των αρχών του 20ου αιώνα στην οικονομική ανάπτυξη της Αράχωβας», που θα πραγματοποιηθεί την Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2017 και ώρα 7 μ.μ. στο αμφιθέατρο του Λαογραφικού Μουσείου. Μέσα από ανέκδοτες αρχειακές πηγές από το ιστορικό αρχείο του Αραχωβίτη συλλέκτη Λουκά Παπαλεξανδρή, ο συνεργάτης του Μουσείου μας κ. Ι. Μπόγρης ανασυνθέτει τη δραστηριότητα δύο τοπικών εμπορικών επιχειρήσεων στην Αράχωβα των αρχών του 20ου αιώνα, παρουσιάζοντας μοναδικά στοιχεία για τον κύκλο της υφαντουργικής παραγωγής σε αυτήν και αναδεικνύοντας τη σπουδαιότητα του ανωτέρω αρχείου για τη μελέτη της νεότερης ιστορίας και λαογραφίας του τόπου μας.

Η ΡΟΚΑ

Με τον τίτλο La roca δημοσιεύθηκε στις 6 Νοεμβρίου του 1921, στην πρώτη και δεύτερη σελίδα της  γαλλικής εφημερίδας Le Figaro, η παρακάτω νουβέλα που θα διαβάσετε, και που υπογράφει η MmeLeune,  διαδραματίζεται δε εξ ολοκλήρου στην Αράχωβα του Παρνασσού. Η μετάφραση του κειμένου από τα Γαλλικά στα Ελληνικά έκανε η κυρία Αλεξάνδρα Δημητριάδη του Κων/νου, όπου και θερμώς ευχαριστώ.

Η ΡΟΚΑ

Νουβέλα

Ένας πλατύς και λευκός δρόμος, μέρος της Ιτέας, ελίσσεται και σκαρφαλώνει στα βράχια, απλώνεται ορμητικά κατά μήκος του Παρνασσού, χαϊδεύει τα ερείπεια των Δελφών, προσεγγίζει την Κασταλία πηγή και περιβάλλει την Αράχωβα, ένα ευγενικό και περήφανο χωριό, σκαρφαλωμένο στον γκρεμό.

Μια μικροσκοπική κηλίδα που μοιάζει σαν να σχηματίστηκε τυχαία, λαμπυρίζει χρυσογάλανη πέρα στην κοιλάδα, μακρινή σαν ανάμνηση: είναι ο κόλπος της Ιτέας, ήρεμος σαν λίμνη αυτό το καθαρό πρωινό του Απρίλη. Ένας ελαιώνας φωτίζει με το αργυρό του χρώμα την κοιλάδα. Μερικά αραιόφυτα πέυκα, μερικά λυγερόκορμα κυπαρίσσια, και μετά τίποτα, μόνο η μεγάλη, τρομακτική ερημιά.

Δύο σκιές, που μόλις διακρίνονται, τυλιγμένες σε χιονισμένες κάπες και στη σιωπή, παραπαίουν μέσα στην ομίχλη. Κινούνται αργά, βλοσυρές και σοβαρές. Είναι άραγε θεοί; Τυλιγμένες μέσα στη μεγαλόπρεπη ατμόσφαιρα που τις περιβάλλει, άξαφνα μένουν ακίνητες. Ένα κοπάδι ζωηρά κατσίκια, με παρδαλά χρώματα και μυτερά κέρατα, σκίζει την ομίχλη, πέφτει λαίμαργα στα αραιά στάχυα, που καλλιεργήθηκαν με υπομονή ανάμεσα στα βράχια, και τα καταβροχθίζει σαν αστραπή. Τα σκυλιά και οι βοσκοί πλησιάζουν βιαστικά: οι θεοί μου είναι απλοί πάστορες, που μεταμορφώθηκαν επιδέξια σε θεούς μέσα στη μαγική ομίχλη.Και ωστόσο, οι απροσπέλαστες, ψηλές κορυφές του Παρνασσού φυλάνε ακόμα ζηλόφθονα τους θεούς και τα χιόνια τους. Κάποιες χιονονιφάδες περιπλανούνται τυχαία, γλιστρούν κατά μήκος των γκρίζων βράχων, φθάνουν στο χωριό και το πλημμυρίζουν με παγερό αέρα και λευκό φως. Γάργαρες πηγές αναβλύζουν άτακτα από τα γκρίζα βράχια και το δροσερό νερό, αλλά και η αβίαστη ευτυχία κυλούν μαζί προς το χωριό, χαρούμενα και ζωηρά. Ένας επιβλητικός πλάτανος, σοφός σαν γέροντας, δεσπόζει και προστατεύει το χωριό. Κάτω από τη φιλόξενη σκιά του, πηγές και άνθρωποι κελαρύζουν χαρωπά.

Ένας μαθητής αποχαιρετά τον γυμνασιάρχη του

Πριν λίγο καιρό, στο ηλεκτρονικό μου ταχυδρομείο έλαβα ένα πολύτιμο ντοκουμέντο από έναν εξαίρετο συνάδελφo, με τον οποίο είχα συνυπηρετήσει στο Σώμα Επιθεωρητών Δημοσίων Έργων.

Το τεκμήριο αυτό ήταν μια προσφώνηση απόφοιτου μαθητή προς τον φιλόλογο γυμνασιάρχη του, την ώρα που η τάξη του ετοιμαζόταν να λύσει οριστικά «τους ζυγούς της» ή καλύτερα «τους κάβους της», για να αρχίσουν πλησίστιοι οι φερέλπιδες αυτοί νέοι τον αγώνα της ζωής. Ειδικότερα, το υπόψη λογίδριο εκφωνήθηκε στην τελευταία τάξη του Γυμνασίου: «Ο Κοραής», στο Ηράκλειο της Κρήτης, την 1 Ιουνίου του 1902, στο τελευταίο μάθημα των «Ελληνικών».  

Γυμνασιάρχης ήταν ο Ιωάννης Περδικάρης, άγνωστος μεν, αλλά άξιος και εμπνευσμένος δάσκαλος, όπως θα φανεί στη συνέχεια^. και ο απόφοιτος ομιλητής δεν ήταν, απλώς, ένας άριστος μαθητής, αλλά ο νεαρός…Ν. Καζαντζάκης(!), που αργότερα θα έσπαζε τις θολές γραμμές των οριζόντων της πατρίδας του, για να καταυγάσει ως αστέρας στο παγκόσμιο λογοτεχνικό στερέωμα.

Σε 2 x 2.200 βήματα!

Μια υπέροχη και μοναδική διαδρομή.

Στην καθημερινή μας ζωή συμβαίνει συχνά να μη δίνουμε και τόση σημασία σε μέρη, πρόσωπα και πράγματα που υπάρχουν γύρω μας, τα οποία θεωρούμε δεδομένα και δεν εκτιμούμε την πραγματική τους αξία. Δίπλα μας, ας πούμε, είναι οι Δελφοί, πόσοι όμως γείτονές τους, χωρίς να εξαιρώ και τους ίδιους τους Δελφιώτες, έχουν εντρυφήσει στον κορυφαίο αυτό αρχαιολογικό χώρο του κόσμου, που τον  επισκέπτονται  άνθρωποι από την Άπω Ανατολή μέχρι την Αμερικανική Δύση και από την παγωμένη Σκανδιναβία μέχρι την Αυστραλία;

Η Eλλάδα, γενικώς, δεν έχει να ζηλέψει τίποτε από καμία άλλη χώρα της υδρογείου, διότι σ’ αυτήν μπορείς να συναντήσεις γωνιές που μοιάζουν εξωτικές,  τοπία, αλπικά και, βεβαίως, μοναδικούς αρχαιολογικούς θησαυρούς^. ό,τι δηλαδή αναζητά και ο Έλληνας τουρίστας, που επισκέπτεται διάφορα μέρη του κόσμου, ενώ πολλές φορές από αδιαφορία και σνομπισμό, δεν έχει γνωρίσει προηγουμένως και βιώσει, όπως θα έπρεπε, τις ομορφιές της πατρίδας του.

Η Αράχοβα, ειδικότερα, κτισμένη στο κεντρικό σημείο της «Παρνασσίας Νάπης», δεσπόζει σε όλη αυτή την όμορφη περιοχή. Εν τούτοις, για όσους ζουν σε τούτο τον ευλογημένο τόπο, δεν υπάρχουν εύκολοι καθημερινοί περίπατοι. Αν αποφασίσει κάποιος να κινηθεί κατά μήκος της δημοσίας οδού, είναι οχληροί και επικίνδυνοι, λόγω της συχνής κυκλοφορίας των οχημάτων και  εάν κατευθυνθεί προς τους πρόποδες του Παρνασσού ή προς το βάθος της κοιλάδας του Πλειστού, αποβαίνουν κουραστικοί έως εξαντλητικοί. Έτσι, οι κάτοικοι και οι επισκέπτες της Αράχοβας, ενώ ζουν κοντά στη φύση, εν τούτοις δεν μπορούν να απολαύσουν τη φύση, τη γραφικότητα και την ξεχωριστή θέα της Απολλώνειας κοιλάδας. Και, όμως, αυτό το πρόβλημα θα εξέλιπε, εάν είχε δοθεί μεγαλύτερη προσοχή και περισσότερη σημασία σε κάποιες ωραίες διαδρομές, που βρίσκονται δίπλα μας,  μια εκ των οποίων - που τη θεωρώ κορυφαία και μοναδική για λόγους, τους οποίους θα αναφέρω πιο κάτω - βρίσκεται ανατολικά του χωριού. Αυτή θα μπορούσε να αποβεί ο πιο σημαντικός καθημερινός περίπατος, τόσο για τους ντόπιους, όσο και για εκείνους που φτάνουν εδώ από την Πρωτεύουσα και επιθυμούν να περάσουν λίγες μέρες ήσυχα, αποζητώντας να απολαύσουν τη φύση. Ένας περίπατος  διαφορετικός από πλευράς χρωμάτων και ορατότητας όχι μόνο κάθε μήνα και εποχή, αλλά και κάθε ώρα της ημέρας.

Στις πλαγιές του Παρνασσού όταν αρχίζει η άνοιξις.

Πηγή στην επάνω Σουβάλα στον Παρνασσό.

Ενώ τα κοπάδια ανεβαίνουν το βουνό.

Μια επίσκεψις στις στάνες του Παρνασσού – Οι απλοί άνθρωποι με την αγνή ψυχή.

Κούκου, κούκου. Ο κούκος διαλαλεί την άνοιξη. Ο τσοπάνος άκουσε τη φωνή του να’ρχεται από το βουνό. Όρθωσε το κορμί του και έριξε τα μάτια του στα ψηλά.

Τα χιόνια είχαν σκάσει εδώ κι εκεί. Ο άσπρος μανδύας του Παρνασσού ήταν χαραγμένος παντού με πράσινες γραμμές. Τα έλατα είχαν ξεπετάξει καινούργιους βλαστούς. Συνέχιζαν το ανέβασμά τους προς τον ουρανό…

Καιρός για τα ψηλώματα. Καιρός να αφήσει το χειμαδιό.

Τώρα ολόκληρη η συντροφιά ανεβαίνει χαρούμενη το βουνό. Το κοπάδι, ο τσοπάνος, η τσοπάνισσα, τα σκυλιά.

Μπροστά σ’ ένα μεγάλο έλατο σταματά η συντροφιά. Ο λεβεντόκορμος τσοπάνος ξεμετρά κι εφέτος την λεβεντιά του μαζί του. Μένει ικανοποιημένος. Δίνει ύστερα την προσταγή στη καλή του.

Νέα και ωραία η τσοπάνισσα απλώνει τις κάπες στη ρίζα του έλατου.

1910: Πανήγυρις Αγίου Γεωργίου Αραχώβης

Ἀράχωβα, Μάιος. - Τὴν εἰκοστήν δευτέραν Ἀπριλίου περί ὥραν 2 μ.μ. ἐγκαταλείψαντες  τὸν ἱερόν τόπον τοῦ εὐκλεοῦς Ἀπόλλωνος, ἐβαδίζομεν ἐπί ἡμιόνων πρὸς Ἀράχωβαν, ἵνα παρευρεθῶμεν εἰς τὴν τελουμένην πανήγυριν πρὸς τιμήν τοῦ πολιούχου τῆς πόλεως Ἁγίου  Γεωργίου.

Ἐπί δίωρον ἐβαδίζομεν δι’ ἁμαξιτῆς ὁδοῦ μεταξύ ἀμπελώνων καὶ ὑπό τοὺς ἤχους τῶν κωδώνων τοῦ ἐπί λόφου ὑψηλοῦ κειμένου ναοῦ, καλούντων τοὺς κατοίκους καὶ ἐλθόντας  ξένους πρὸς τιμήν τοῦ Ἁγίου.

Περί ὥραν 4 μ.μ. ἀρχίζει ὁ ἑσπερινός, μετά τὴν τέλεσιν τοῦ ὁποίου ἀρχίζει χορός, εἰς τὸ προαύλιον τοῦ ναοῦ, ἔνθα οἱ γεροντότεροι τῶν ἐντοπίων τῇ συνοδείᾳ καὶ ἐγχωρίων ὀργάνων χορεύουσι τὸ πανηγυράκι.

ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΑΧΩΒΑΣ Μέσα από δημοσιεύματα στον ελληνικό τύπο (1873 – 1973)

ΤΟ ΠΑΝΗΓΥΡΙ ΤΗΣ ΑΡΑΧΩΒΑΣ

Μέσα από δημοσιεύματα στον ελληνικό τύπο (1873 – 1973)

Με αυτό τον τίτλο κυκλοφορεί από χθες το καινούριο βιβλίο μου το οποίο το προσέφερα με βαθύτατο σεβασμό και ιδιαίτερη τιμή  στον Ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Αράχωβα.

Το βιβλίο περιλαμβάνει 56 αναφορές και ανταποκρίσεις από τον ημερήσιο και περιοδικό τύπο του 19^ου και 20^ου  που σχετίζονται με το πανηγύρι της Αράχωβας, το ονομαστό «Πανηγυράκι του Άι Γιώργη», και οι οποίες ξεκινούν σχετικά νωρίς (το 1873) και φτάνουν μέχρι τις μέρες μας. Μέσα από αυτά τα κείμενα ο αναγνώστης μπορεί να διαπιστώσει τη θαυμαστή διαχρονία του αραχωβίτικου πανηγυριού.

Τα εν λόγω δημοσιεύματα προέρχονται, είτε από αναφορές απλών επισκεπτών, που παρευρέθηκαν ως προσκυνητές τις ημέρες του πανηγυριού του Άι Γιώργη στην Αράχωβα, είτε από ανταποκρίσεις δημοσιογράφων απεσταλμένων των εφημερίδων τους, κυρίως όμως από ανταποκρίσεις Αραχωβιτών προς τα έντυπα του ημερησίου και περιοδικού τύπου, οι οποίοι πρόβαλαν με ιδιαίτερο χρώμα αυτές τις ξεχωριστές, κάθε χρόνο, στιγμές γι’ αυτούς και το χωριό τους.

Μέσα από αυτές τις λίγες γραμμές θέλω να ευχαριστήσω θερμά:

1) Τον αιδεσιμότατο ιερέα κ. Δημήτριο Φάππα και το εκκλησιαστικό συμβούλιο του ιερού ναού Αγίου Γεωργίου Αράχωβας, που έκαναν ευμενώς δεκτή την προσφορά μου αυτή.

2) Τους αγαπητούς χορηγούς της παρούσας πρώτης έκδοσης.

3) Την κα Δήμητρα Καρλή, εξαίρετη υπάλληλο του Πολεμικού Μουσείου Αθηνών, για την αφιλοκερδή βοήθειά της στη δημιουργία του θαυμάσιου εξωφύλλου του παρόντος βιβλίου.

Το βιβλίο διατίθεται και μπορείτε να το προμηθευτείτε στον Ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου στην Αράχωβα. 

ΠΑΣΧΑ ΣΤΟ ΧΩΡΙΟ

Βούιζε η καμπάνα, κι ο αχός της διαλάλησε τη χαρμόσυνη είδηση σ’ όλα τα πέρατα του χωριού αυτή τη νύχτα!

Πρώτη Ανάσταση!

Η εκκλησούλα γέμισε από το πλήθος των χωρικών. Τα παράθυρά της φεγγοβολούν μέσα στα μεσάνυχτα από τις αναμμένες λαμπάδες και μοιάζει όλη σα να’ νε ένα βενέτικο φανάρι.

Έξω τα κυπαρισσάκια που την περικυκλώνουν με την ψιλόλιγνη μαύρη κορμοστασιά τους, και μαρτυρούν την ύπαρξή της σ’ αυτή την άκρη του χωριού, φωτίζονται παράξενα, καθώς αναταράζονται απ’ τ’ ολόδροσο αεράκι που φυσάει θαρρείς από μέσα απ’ τ’ ουρανού τα βάθη, κι ο καμπανοκρούστης σκαρφαλωμένος επάνω στο καμπαναριό ή στο κυπαρίσσι, απ’ όπου είναι κρεμασμένη η καμπάνα, σέρνει κάθε τόσο το σχοινί της ρυθμικά και την κάνει να ξεφωνίζει χαρμόσυνα, προς όλες τις μεριές, μέσα στη μαύρη νύχτα.

1880:ΟΙ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΤΟΥ ΕΡΡΙΚΟΥ ΣΛΗΜΑΝ ΣΤΟΝ ΟΡΧΟΜΕΝΟ

Αι εν τω θησαυροφυλακίω Ορχομενού ανασκαφαί αι υπό του κυρίου Ερρίκου Σλήμαν ενεργούμεναι προβαίνουσι σπουδαίως, εργαζομένων 40-50 εργατών, το ήμισι των οποίων είναι γυναίκες μετακομίζουσαι το χώμα διά ζεμπελίων,τούτο δε είναι επινόημα της κυρίας Σλήμαν, ήτις την παρελθούσαν τρίτην ανεχώρησε διά τας Αθήνας.

Αι ανασκαφαί προέβησαν μέχρι τούδε εν τω χώρο του θασαυροφυλακίου εκ της επιφανείας της γης προς τα κάτω εις μεν του δυτικού μέρους μέχρις 9 μέτρων εκ δε των άλλων πλευρών μέχρις 7 περίπου. Η διάμετρος του κυκλοτερούς θησαυροφυλακίου μέχρι των σημείων, εις α μέχρι τούδε εφθάσαμεν, είναι 14 μέτρων, προς δε τα κάτω ευρύνεται έτι μάλλον, ενώ εν τη οριζοντίω γραμμή, εφ’ ης επικάθηται ο ογκώδης λίθος της εισόδου, μόλις είναι 12 μ.

Ο λίθος ούτος έχει μήκος εν τω άξονι αυτού, (διότι προς το εσωτερικόν μέρος τα άκρα αυτού τ’ αποτελούντα τας δυο γωνίας είναι ελλειψοειδή), μετρ. 4,047, πλ. δε 2,007. Πάχος προς μεν το εσωτερικόν 0,68, προς δε το εξωτερικόν 0,98.

1891:ΕΚΔΡΟΜΗ ΕΙΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

Πεντήκοντα παρήλθον έτη αφ’ ότου ο Οδοφρέδος Μύλλερος και ο Ερνέστος Κούρτιος επεσκέψαντο και ηρεύνησαν τον ιερόν των Δελφών χώρον, ένθα εκείνος μεν κατελήφθη υπό θανατηφόρου νοσήματος, ούτος δε, του Μυλλέρου ευτυχέστερος, έλαβεν αφορμήν προς έκδοσιν των πολυτίμων «Δελφικών Ανεκδότων» - έκτοτε δε ουδεμία σχεδόν εγένετο σπουδαία και κανονική αρχαιολογική έρευνα περί της τοπογραφικής διαφωτίσεως του πανελληνίου χρηστηρίου. Αλλ’ εκ των μετ’ ου πολύ αρχομένων ανασκαφών υπό της Αθήνησι γαλλικής σχολής, ο αρχαιολογικός κόσμος απεκδέχεται πολλάς και σπουδαίας ανακαλύψεις, και ήδη Γερμανοί και άλλοι λόγιοι οιονεί προτρέχοντες των Γάλλων αρχαιολόγων καταβαίνουσιν εις Δελφούς συχνότερον ή πριν και φιλοτιμούνται παντοίω τρόπω να ερευνήσωσι και περιγράψωσι την έτι και νυν δυσπρόσιτον εν πολλοίς Δελφικήν χώραν, ήτις υπήρξε το πάλαι πάντων των Ελλήνων το πολυύμνητον προσκυνητήριον.

Εκ των καθ’ ημάς Γερμανών εμβριθεστάτας περί Δελφών διατριβάς εδημοσίευσε κατ’ εξοχήν ο καθηγητής Πομτώβ αλλά και η κατά τον Οκτώβριον του παρελθόντος έτους γενομένη αυτόσε και εις την «Γενικήν Εφημερίδα» του Μονάχου τη 14 Ιουλίου καταχωρισθείσα περιήγησις υπό του διδάκτορος Στέιγερ είναι χαριεστάτη διότι ουδεμίαν έχουσαν αξίωσιν αρχαιολογικής ερεύνης, αφηγείται απλώς και χωρίς κριτικής παρασκευής τας εντυπώσεις βραχυχρονίου κατά την Φωκίδα περιοδείας.

Αράχωβα 1974. Ο εορτασμός της 25ης Μαρτίου.

Με λαμπρότητα και εθνικό ενθουσιασμό εορτάσθη η επέτειος της 25^ης Μαρτίου

Με θρησκευτικήν κατάνυξιν και εθνικόν παλμόν εορτάσθη εις την Πόλιν μας η 153^η Εθνική Επέτειος της Παλιγγενεσίας.

Από του Σαββάτου 23^η του μηνός ολόκληρος η πόλις έπλεεν εις την γαλανόλευκον. Την επομένην και περί ώραν 11.30 π.μ. παρουσία των τοπικών Αρχών εγένετο η στέψις υπό μαθητών των σχολείων του Ανδριάντος του Στρατηγού της Ρούμελης Γ. Καραϊσκάκη.

Την επομένην, εορτή της 25^ης εσήμαναν χαρμόσυναι κοδωνοκρουσίαι.

Περί την 10.30 π.μ. εγένετο η επίσημος Δοξολογία εις τον Μητροπολιτικόν Ναόν παρουσία του Δημάρχου, του Δ)του του Αστυνομικού Τμήματος, του Δημοτικού Συμβουλίου και των άλλων αρχών της πόλεώς μας και των σχολείων, ως και πλήθος κόσμου.

Oι αναφορές του Νικολάου Πολίτη στους καιρούς της Αράχωβας

του Γεωργίου Λ. Οικονόμου

Απ’ όλα τα φυσικά φαινόμενα, τα μετεωρολογικά ήταν αυτά που δημιούργησαν τη μεγαλύτερη εντύπωση στη φαντασία των λαών με τη γέννηση των ανεξάντλητων μύθων, που διατηρήθηκαν ως σήμερα, αν αναλογιστούμε, με πόσο δέος και ενδιαφέρον παρακολουθούσαν οι άνθρωποι τα ατμοσφαιρικά φαινόμενα απ’ τα πανάρχαια χρόνια, καθώς το κλίμα συνέβαλε αποφασιστικά στην εξέλιξη του ανθρώπινου πολιτισμού.

 Η καθοριστική επίδραση των ατμοσφαιρικών φαινομένων στη ζωή του λαού, που αρκετές φορές υπήρξε απροστάτευτος στην πάλη των στοιχειών και των ανέμων, υπήρξε η αιτία γέννησης των ανεξάντλητων μύθων που διασώζονται ως σήμερα, με τις όποιες τροποποιήσεις υπέστησαν στην πάροδο των χρόνων.

 Πλούσια λοιπόν η λαϊκή παράδοση της Αράχωβας, καθώς ανέδειξε αρκετούς μύθους και παραδόσεις για τα μετεωρολογικά της φαινόμενα.

Ο κορυφαίος Έλληνας θεμελιωτής της Λαογραφίας, ο Νικόλαος Πολίτης κατέγραψε και διέσωσε πολλές παραδόσεις για τον καιρό της Αράχωβας, κάνοντας μεταξύ άλλων, αναφορά στον  Κατεβατό, που επιφέρει καταστροφές στην Αράχωβα, στο Νότο, που λιώνει τα κρούσταλλα του Κατεβατού αλλά και σε σειρά μετεωρολογικών φαινομένων, όπως τα αστραπόβροντα, η βροχή, το ουράνιο τόξο, οι καιροί- άνεμοι, οι Σίφωνες με τις Λάμιες και τις Νεράιδες και το κατέβασμα του φεγγαριού.

Στο παρόν άρθρο θα ασχοληθούμε με τη λαϊκή παράδοση των Αραχωβιτών για την αστραπή και τη βροχή, όπως καταγράφονται απ' το Νικόλαο Πολίτη.

1931:ΤΡΕΙΣ ΗΜΕΡΕΣ ΜΕ ΘΥΕΛΛΑΝ ΣΤΑ ΧΙΟΝΙΑ ΤΟΥ ΠΑΡΝΑΣΣΟΥ

Μια επικίνδυνος χειμερινή ορειβασία

Το μεγαλειώδες όραμα του λευκού γίγαντος.

Παντού νερά και λίμναι. Όχι μονάχα εκεί όπου χρόνια κατασταλάζουν εις κοιλάδας τα όμβρια ύδατα λιμνωδώς – και όλη η Ελλάς έχει παρόμοιαν διαμόρφωσιν, βουνά και κοιλάδας, κόσμοι ξεχωριστοί μέσα σε ορεινόν μικρόκοσμον, – αλλά και σε μέρη, τα οποία απορροφούν τα νερά σαν σφουγγάρι.

Δυο μήνας τώρα πλημμυρίζει η χώρα μας. Ποταμοί της, ποταμάκια της, χείμαρροι (κωλοσούρτηδες, όπως τους ονομάζει η λαϊκή τοπωνυμία εκφραστικώς) εξεμάνησαν επί δίμηνον. Εκχειλίζουν κατακλύζουν αγρούς, δενδρώνας, ελαιώνας, λαχανοκήπους, αμπέλους, σταφιδαμπέλους, λιβάδια, αγρόσπιτα. Ούτε οι πρεσβύτεροι δεν ενθυμούνται τέτοιαν επιμονήν «κολυμβριάν».

- Έβρεξε και βρέχει όσο ποτές, πάρεξ την εποχή του Νώε, ήκουσα να χαρακτηρίζει εγγράμματος πρόεδρος κοινότητας την μετεωρολογικήν κατάστασιν του εφετεινού χειμώνος.

1938: ΤΟ ΠΡΩΤΑΘΛΗΜΑ ΧΙΟΝΟΔΡΟΜΙΑΣ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ

Ιανουάριος 1938. Προχθές ετελέσθη το πρωτάθλημα Παρνασσού, το οποίο περιελάμβανε αγώνα ελευθέρας καταβάσεως.

Λόγω της πυκνής ομίχλης ετροποποιήθη το σημείον εκκινήσεως, το οποίον είχε ορισθεί, το υψηλότερον σημείον της κορυφής του Παρνασσού (Λιάκουρα). 

Κατόπιν τούτου η εκκίνησις εγένετο εκ του αυχένος κάτωθι της κορυφής Λιάκουρα (Επάνω Κελλάρια), με τέρμα το καταφύγιον. Υψομετρική διαφορά μεταξύ εκκινήσεως και τέρματος περί τα 400 μέτρα.

ΟΙ ΠΡΩΤΕΣ ΑΝΑΣΚΑΦΕΣ ΚΑΙ Ο ΑΓΩΝΙΣΤΗΣ ΤΟΥ 1821 ΔΗΜΟΣ ΦΡΑΓΚΟΣ

(Απο έρευνα του ιστορικού Τάκη Λάππα)

 Αφού η Ελλάδα ησύχασε απ' τον πολύχρονο αγώνα για τη λευτεριά της κι έγινε πια κράτος, βάλθηκαν και οι Ρουμελιώτες, όπως κι οι άλλες επαρχίες να ξαναχτίσουν τ' αφανισμένα τους σπίτια. Γιατί στη Ρούμελη δεν υπήρχε πολιτεία ολόρθη, χωριό αγκρέμιστο. Ο εχθρός περνώντας τ' αφάνισε όλα. Ετσι και οι Καστρίτες άρχισαν να ξαναστήσουν τα σπίτια τους και να φτιάξουν το χωριό τους, που τον Ιούνιο του 1823 το είχε κάψει ο Μπερκόφτσαλης πασάς.

Δεν ήταν τυχερό όμως το χωριό τους Καστρί να ριζώσει για πάντα. Κάτω απ' τα θεμέλιά του βρισκόταν θαμμένη πριν απο αιώνες μια άλλη πόλη : οι Δελφοί! Πως λοιπόν ήταν μπορετό ο “Ομφαλός της γής” να μείνει θαμμένος κάτω απ' ένα χωριουδάκι...; Το Καστρί ήταν καταδικασμένο να παραμερίσει για χάρη της αρχαιότητας.

Τον Αύγουστο του 1839 η τότε “επί των εκκλησιαστικών και της Δημοσίας Εκπαιδεύσεως Γραμματεία” με υπουργό τον Γλαράκη υπόβαλε στον Οθωνα ένα υπόμνημα που σώθηκε (Γενικά Αρχεία του Κράτους – Αρχείον Ανακτοβουλίου Οθωνος). Γράφει λοιπόν ο Γλαράκης μεταξύ άλλων :

1928: ΜΙΑ ΕΚΔΡΟΜΗ ΣΤΟΝ ΠΑΡΝΑΣΣΟ

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΕΣ ΕΝΤΥΠΩΣΕΙΣ

Το σούρουπο, όταν στο βάθος του λιμανιού μια καταχνιά σκεπάζει τη δύση και ο μονόφθαλμος φάρος της Λειψοκουτάλας ρίχνει την ωχρή του ανταύγεια στα γαληνεμένα νερά, αφήνουμε με τη «Φωκίδα» το θορυβόδικο, βρωμερό λιμάνι του Πειραιά. Στην έξοδό μας κάνουν παράτα τα τρία γέρικα πολεμικά – περασμένα μεγαλεία – ενώ μπρός και πίσω μας γλιστρούν στα μουντά νερά κάθε λογής καράβια προς κάθε λογής λιμάνια.

Είναι πια νύχτα όταν αρχίζουν να θαμποφαίνονται τα φώτα του Ισθμού. Μια αδικαιολόγητη αναμονή στην είσοδο, και σε λίγο γλιστράμε στη φωτόλουστη υγρή του λεωφόρο.

Με τη γλύκα της νυχτιάς έχουν ημερέψει και τα πανύψηλα, απότομα, απειλητικά μουράγια. Ένα κόκκινο φανάρι – και τρέχουμε προς το Λουτράκι. Σε λίγο πάλι ξανοιγόμαστε, κι από το Ηραίο αρχίζει ένα νανουριστικό σάλεμα…

Ο αυγερινός σηκώνεται πάνω από τα βουνά του κόλπου της Ιτιάς. Το μαύρο ακρογιάλι σιγά-σιγά παίρνει χρώματα μουντά, που όσο παν και ζωηρεύουν, ενώ η θάλασσα χάνει τη μαυρίλα της. Σε λίγο η άγκυρα κατρακυλάει.

Χώρα σε ελεύθερη πτώση

Από επίσημη έκθεση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για ζητήματα ελληνικού ενδιαφέροντος, που δημοσιεύτηκε σε έγκριτη εφημερίδα των Αθηνών, στις 24/11/2016, διαβάζουμε μεταξύ άλλων τα εξής:

«[…]Επί πλέον η Ελλάδα συρρικνώνεται πληθυσμιακά ως αποτέλεσμα της οικονομικής κρίσης: ο αριθμός των γεννήσεων   μειώθηκε από 118.000 το 2008 σε 92.000 το 2014, πτώση 22%, και αναμένεται δραματική μείωση κατά 25% του  μαθητικού πληθυσμού της πρωτοβάθμιας  εκπαίδευσης τα επόμενα έξι χρόνια.[…] ».

Τα παραπάνω στοιχεία προκαλούν τρόμο σε κάθε συνετό  πολίτη, που έχει βαθιά επίγνωση της ιστορίας αυτού του τόπου, σε κάθε πατριώτη που αγαπάει αληθινά την πολύπαθη χώρα του και επιθυμεί να δει τη δρομολόγηση μιας άλλης πορείας της, προκειμένου να  ανακάμψει σε όλους τους κρίσιμους τομείς και να κερδίσει το στοίχημα του μέλλοντος.

Τα τελευταία χρόνια, καθώς ξέσπασε η οικονομική κρίση (που μοιάζει με πεδίο κινούμενης άμμου), οι Έλληνες συμπεριφέρονται σαν να έχει πέσει ο ουρανός στο κεφάλι τους^. αντί να κάνουν σκληρή αυτοκριτική και να πάρουν γενναίες και δύσκολες αποφάσεις, όπως απαιτεί το κρίσιμο των καιρών, εν τούτοις αρνούνται να συμμορφωθούν και να ανασυνταχτούν, βυθιζόμενοι όλο και περισσότερο στη φτώχεια και στην εξαθλίωση^.  κρίνουν όλους τους άλλους εκτός από τον εαυτό τους,  έχοντας πάντα εύκολη τη δικαιολογία.

Έτσι, τα βέλη στρέφονται, όπως είναι φυσικό, πρώτα απ’ όλα στους πολιτικούς και στο κράτος, ακόμα και στους ξένους, παρότι από αυτούς ζητούν στήριξη, ενώ ξεφεύγουν επιδέξια οι δημοσιογράφοι, οι οποίοι προκειμένου να κερδίσουν πελατεία, χαϊδεύουν αυτιά,  διογκώνουν γεγονότα και διαστρεβλώνουν αλήθειες^. Αρνούνται να μιλήσουν επί της ουσίας  και αντικειμενικά, για τα προβλήματα που ταλανίζουν την πατρίδα^. ποτέ δεν εκστομίζουν την ανάγκη μεγάλων θυσιών και ξεβολέματος από όλους μας.  Είναι πάντα στην απέξω σε μια ιδιότυπη κριτική, όποια τους συμφέρει κάθε φορά και ίσως εξ αυτής της συμπεριφοράς τους θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν, επιεικώς, οι «μπαγάσηδες» της κρίσης. Οι εξαιρέσεις ελάχιστες.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Δ’ (τελευταίο)

Μετά ταύτα επισκέφθην και το οικτρόν Μουσείον των Δελφών.

Ευτυχώς ότι όταν εισέλθει τις εντός αυτού, προκύπτουν πολλοί λόγοι να λησμονηθεί το εξωτερικόν του.

Και πρώτος προκαλεί την προσοχήν ο χαλκούς ηνίοχος, υψηλός με λεπτάς γραμμάς, υψηλότερος ακόμη επί του κυλινδρικού στυλοβάτου του.

Ο ανδριάς αυτός είναι αριστούργημα τέχνης, νομίζεις δε ότι εξακολουθεί ακόμη να διευθύνει το άρμα του, μολονότι η αριστερά χείρ του ελλείπει από του βραχίονος. Οι οφθαλμοί του είναι κατασκευασμένοι από όνυχα διατηρούμενοι θαυμασίως. Οι πόδες του γυμνοί και φέροντες το χρώμα του παλαιού χαλκού, φαίνονται ως πόδες ευσταλούς Άραβος, εξ εκείνων οι οποίοι προηγούνται πεζοί εν Αιγύπτω των αμαξών των πλουσίων.

Εάν πλησιάσεις πολύ προς την επιφάνειαν του ποδός θα παρατηρήσεις όχι μόνον τους μυς, όχι μόνον τα νεύρα, αλλά και αυτάς τας βλέβας ευκρινέστατα διαγραφομένας. Νομίζεις ότι υπό την επιφάνειαν του χαλκού, ενεκλείσθη και ρέει διά μέσου των φλεβών ή το πυρ εκείνο, που εχρησίμευσε διά να καεί το μέταλλον, η το πυρ που εβοήθησε διά να θριαμβεύσει ο νικητής.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Γ’

Κατόπιν ανηφόρου 20 λεπτών της ώρας ανήλθομεν πρώτον εις το Στάδιον, ένθα εξετελούντο οι περίφημοι Πυθικοί αγώνες. Το Στάδιον τούτο ομοιάζει πολύ με το σημερινόν των Αθηνών, επισκευασθέν υπό των Ρωμαίων, η δε δεξιά αυτού πλευρά, η στηριζομένη επί των κλιτύων του λόφου, διατηρείται τελείως. Η αριστερά έχει καταπέση. Οι αποτελούντες τα ειδώλια λίθοι είναι ογκωδέστατοι, απεικόπησαν δε εκ της βραχώδους αγκάλης του υπερκειμένου Παρνασσού.

Εις το Στάδιον αυτό έδρεψαν τας δάφνας των πάντες οι υπό του Πινδάρου εξυμνησθέντες Πυθιονίκαι.

***

Ολίγον κάτωθεν και αριστερόθεν εκτείνεται το θέατρον, κάλλιστα ωσαύτως διατηρούμενον, κατά τον τύπον του θεάτρου του Βάκχου και της Επιδαύρου. Παρά δε το θέατρον τούτο σώζονται ακόμη τα ίχνη κλίμακος, συνδεούσης αυτό με τον Ναόν του Απόλλωνος.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Β’

Και τώρα πριν οδηγήσω τον αναγνώστην μου εις τον ιερόν χώρον του Ναού του Απόλλωνος, του Μαντείου και των θησαυρών, έχω καθήκον να του παρουσιάσω πρώτον τον Πελασγόν των Δελφών, τον επί 16 συνεχή έτη, ως ο Προμηθεύς επί του Καυκάσου, δεσμευμένον επί ιερών μεν βράχων, αλλά βράχων πάντοτε, - τον κ. Αλέξανδρον Εμμ. Κοντολέοντα.

Ο κ. Κοντολέων κατέχει μεν θέσιν βοηθού εφόρου, αλλά κυρίως είναι θησαυροφύλαξ του πολυτιμοτέρου αρχαϊκού θησαυρού. Η εμπιστοσύνη της υπηρεσίας είναι βέβαια αρκούντως ικανοποιητική δι’ αυτόν, αλλ’ η προς αυτόν σκληρότης αυτής υπερβαίνει και την σκληρότητα των βράχων, επί των οποίων τον έχει καρφώσει επί δεκαεξαετίαν ολόκληρον, χωρίς να του λύση τα δεσμά ούτε επί μιαν ημέραν.

1906:ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΤΑΞΕΙΔΙΩΤΟΥ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΔΕΛΦΟΥΣ

ΜΕΡΟΣ Α’

Προκειμένου να μεταβεί κανείς εις Δελφούς, ευρισκόμενος εις Ιτέαν, ουδέ καν έχει δικαίωμα να συζητήσει με τον εαυτόν του αν πρέπει να μεταβεί ή όχι.

Τι είναι οι Δελφοί διά τον Έλληνα, το αισθανόμεθα όλοι. Είναι η Ιερουσαλήμ του αρχαίου κόσμου, και τα ρείθρα της Κασταλίας πηγής, είναι ότι τα ρείθρα του Ιορδάνου. Τα νάματα του ποταμού της Ιουδαίας ήσαν το ιερόν βάπτισμα των ψυχών, τα νάματα της πηγής των Δελφών ήσαν το ιερόν βάπτισμα των πνευμάτων.

Εις την εκδρομήν αυτήν υπήρξα κατ’ εξοχήν τυχερός, διότι ευρήκα αλησμόνητον σύντροφον.

Εις την Ιτέαν ανεκάλυψα μετά πολυετή εξαφάνησιν εκ του ορίζοντος των Αθηνών, παλαιόν φίλον, γνωστότατον εις την γηράσκουσαν ήδη σφριγηλήν εκείνην νεολαίαν του 1880-90, διά την αγαστήν ζωηρότητα, αλλά και την ευγένειαν του χαρακτήρος και την αγαθότητα αυτού τον κ. Ιάκωβον Κόκκον, υπηρετούντα από ετών ως τελώνην Ιτέας, εξάδελφον δε του αειμνήστου ποιητού Δημητρίου Κόκκου.

Παλιά & νέα Αράχοβα ή Ζεμενό & Αράχοβα;

1826: Ανεβαίνοντας τη Σχιστή οδό λίγο πριν το Ζεμενό.

O Γάλλος ιστοριογράφος και περιηγητής, F.C.H.L. Pouqueville μέλος της Ακαδημίας Επιγραφών & Γραμμάτων των Παρισίων, στο βιβλίο του: “Voyage de la Grece”, Paris 1826, γράφει στο μέρος που αφορά στη  Φωκίδα (Κεφάλαιο Δεύτερο):

[...]Σε μικρή απόσταση από την Αράχοβα, φτάνουμε στη βρύση Κούκουρας και σε μισή λεύγα πιο μακριά, σε ερειπωμένα τείχη τοποθετημένα σ’ ένα λόφο, που ποτίζεται στη βάση του από ένα ρυάκι. Αυτό το ερείπιο και η περιοχή όπου βρίσκεται, λέγονται Ζεμενό και Παλιά Αράχοβα. Είναι πιθανόν αυτά τα τείχη να είναι εκείνα της Ερώχου πόλης των Φωκέων, το όνομα της οποίας μεταφέρθηκε στο χωριό Αράχοβα.[…]

Ο Max Vasmer στο βιβλίο του: «Die Slaven in Griechenland», Berlin 1941 αναφέρει, μεταξύ των άλλων δυο Αράχοβες: τη φωκική, με την παρατήρηση: «Ἀράχοβα ON am Krisäischen Meerbusen = altgriech. Ἀνεμώρεια nach R. und Neumann-Partsch, Griechenland 166. Es steckt darin ein slav. *Orěchovo wie oben S. 21.» και τη βοιωτική, με την παρατήρηση : «Ἀράχοβα ON, Kr. Lebadeia (Stat. Ap., Lex.). Nuch. Nennt den Ort Ῥάχοβα. Bei R. findet sich Ῥάχωβα und Δῆμος Ἀραχώβης. Aus slav. *Orěchovo wie oben S. 21.» και, όπως εύκολα γίνεται αντιληπτό, πρόκειται για την ίδια Αράχοβα, αυτή δηλαδή του Παρνασσού.

Η διπλή αναφορά του Vasmer πιθανόν να έχει αφετηρία στην παραπάνω αναφορά του Pouqueville. Προκειμένου, όμως,  να δοθούν πειστικές απαντήσεις στο εν λόγω ζήτημα απαιτείται η σχολαστική μικροτοπωνυμική έρευνα όλης της γύρω περιοχής. Και, βεβαίως, είναι ευτύχημα που σε αυτή τη γωνιά του Παρνασσού διασώζεται πληθώρα τοπωνυμίων, τα οποία φτάνουν στον εκπληκτικό αριθμό των τετρακοσίων εβδομήντα επτά (477)!