Ο Φεβρουάριος είναι ο δεύτερος μήνας
του έτους, σύμφωνα με το Γρηγοριανό ημερολόγιο.
Στην αρχαία Ελλάδα, ο Φεβρουάριος
ήταν αφιερωμένος στο μήνα των Ανθεστηριών, Διονυσιακή γιορτή αφιερωμένη στο
Διόνυσο και τον Ερμή, γιορτή των άνθεων αλλά και τελετή για τις ψυχές των νεκρών.
Φλεβάρη τον αποκαλεί προπάντων, ο λαός μας, επειδή απ΄τις
πολλές βροχές και τα χιόνια ανοίγει τις φλέβες του, πρόκειται για
παρετυμολογία, όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Δημ. Λουκάτος.
Το μήνα αυτό κάνει αρκετό κρύο αλλά
ταυτόχρονα όμως είναι και ο προάγγελος της καλοκαιρίας:
Ο Φεβρουάριος ονομάζεται:
• κουτσός, Φλιάρης, κούτσουρος ή κουτσοφλέβαρος, επειδή σύμφωνα με την παράδοση, ο Μάρτιος δανείστηκε δύο ημέρες απ΄το Φεβρουάριο και κατά τη διάρκεια των δύο αυτών ημερών «πάγωσε τη γριά».
• κλαδευτής (λόγω κλαδέματος)
• χορευτής (εξαιτίας της αποκριάς)
• μεθυσμένος (λόγω του άστατου καιρού
του, «Ο Φλεβάρης κι αν φλεβίσει, καλοκαίρι θα μυρίσει, μα κι αν δώσει, μες στο
χιόνι θα μας χώσει»
• αστοχιάρης (διότι αστοχάει να κρατήσει όταν βρέχει)
• αποσπόρι (ως τελευταίος και
μικρότερος μήνας του χειμώνα).
Ο Φεβρουάριος είναι και μήνας των ψυχών, καθόσον με το
ψυχοσάββατο αφιερώνεται στη μνήμη των νεκρών.
Έχει τις λιγότερες θρησκευτικές γιορτές, ενώ ξεκινά με τρεις
γιορτές που λέγονται Συμόγιορτα και είναι του Αγίου Τρύφωνα, της Υπαπαντής και
του Αγίου Συμεών.
Την πρώτη ημέρα του Φεβρουαρίου
τιμάται ο Άγιος Τρύφωνας και οι Αραχωβίτες θα γιορτάσουν στο ξωκκλήσι που
βρίσκεται ΝΔ του χωριού. Την παραμονή της γιορτής θα τελεστεί ο Εσπερινός, ενώ
ανήμερα ο Όρθρος και η Θεία Λειτουργία. Δριμύ το κρύο, καθώς ανασαίνει ο ψυχρός
αέρας που κατεβαίνει απ΄ τον Παρνασσό, όμως πολλοί οι Αραχωβίτες που θα
προστρέξουν στη χάρη Του. Με το σχόλασμα της εκκλησίας θα μοιραστεί άρτος και
παραδοσιακό τσίπουρο. Και του χρόνου οι ευχές όλων…
Ο Άγιος Τρύφων θεωρείται ο προστάτης των αμπελουργών της
βλάστησης και της καλλιέργειας των αγρών ενώ χαρακτηριστική είναι η εικόνα στην
οποία κρατά ο Άγιος κλαδευτήρι.
Στις 2 Φεβρουαρίου τιμάται η γιορτή της Υπαπαντής, σε
ανάμνηση της συνάντησης του μικρού Χριστού με το Συμεών. Ονομάζεται λαϊκά και
Αποπαντή ή Πακού δηλ η Αγία (Θεοτόκος) που ακούει.
Με τη γιορτή της Υπαπαντής τελειώνει η μακρά περίοδος των
γιορτών των Χριστουγέννων και του Ιανουαρίου, οπότε και αναφέρεται ότι «η
Παπαντή διώχνει τις γιορτές με τ'αντί».
Ό,τι καιρό είχε της Υπαπαντής, τον ίδιο καιρό θα είχε τις
επόμενες ημέρες και γι αυτό συνηθιζόταν να κάνουν προβλέψεις οι αγρότες που
περίμεναν τη σοδειά τους.
Οι γεωργοί έλεγαν:
• «Καλοκαιριά της Παπαντής,
Μαρτιάτικος χειμώνας»
• «Παπαντή καλοβρεμένη, η κοφίνα
γεμισμένη».
• «Παπαντούλα χιονισμένη και τ'
αμπάρια γιομισμένα».
• «Η Παπαντή διώχνει τις γιορτές με
τ΄αντί».
• «Αν της Υπαπαντής δε φανεί ήλιος,
θα βρέχει 40 ημέρες. Αν φανεί θα έρθει καλή χρονιά».
• «Ό,τι ημέρα κάμει της Παπαντής, θα
την κάνει 40 μέρες».
• «Παπαντούλα βροχερή και τ’ αλώνια
σαν σωροί».
Στις 3 Φεβρουαρίου εορτάζεται η μνήμη
του Αγίου Συμεών, (εξαιτίας παρετυμολογίας από το «σημειώνω» = κάνω σημάδι,
όπου οι έγκυες γυναίκες την ημέρα εκείνη απέχουν κάθε δραστηριότητας για να μη
σημαδευτεί το παιδί στην κοιλιά τους.
Στις 10 του μηνός τιμάται η μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους,
προστάτη απ΄ την πανώλη και γενικότερα από λοιμώδεις νόσους. Μονοκκλησιά στην
Αράχωβα, όπως αναφέρεται, καθόσον οι Αραχωβίτες προστρέχουν στην εκκλησία της
Παναγίας, όπου και υπάρχει τμήμα του θαυματουργού λειψάνου του Αγίου
Χαραλάμπους!
Στις 11 Φεβρουαρίου τιμάται ο Άγιος Βλάσιος, ο προστάτης των
ποιμένων που προστατεύει τα κοπάδια απ΄ τα άγρια ζώα. Στην Αράχωβα εορτάζεται
στο ομώνυμο ξωκκλήσι που υπάρχει στον ελαιώνα, μέσα σε ένα ειδυλλιακό φυσικό
περιβάλλον.
Κάθε ξωκκλήσι και ένα μικρό Αραχωβίτικο πανηγυράκι!
Στις 23 Φεβρουαρίου γιορτάζεται ο
Άγιος Πολύκαρπος, όπου τη μέρα εκείνη κλαδεύουν τις κληματαριές για να κάνουν
πολλά σταφύλια.Λέγεται χαρακτηριστικά η ρήση:
« Άγιε Πολύκαρπε βόηθα
το σπόρο να φυτρώσει και να πολυκαρπίσει».
Στις 29 Φεβρουαρίου γιορτάζεται ο
Όσιος Κασσιανός ο Ρωμαίος. Είναι ο μόνος Άγιος που αφιερώνεται γι αυτόν μία
ημέρα κάθε τέσσερα χρόνια. Σύμφωνα με την παράδοση, ορίστηκε απ΄τον ίδιο το Θεό
για να τιμωρήσει τον Άγιο για την οκνηρία.
Ο Φεβρουάριος είναι και ο μήνας του χορού, της ξενοιασιάς και
του κεφιού γιατί ανοίγει το Τριώδιο, οπότε κι αρχίζουν οι Απόκριες, καθώς
γιορτάζονται τρεις εβδομάδες (Προσφωνήσιμη, Κρεατινή και Τυρινή), μέχρι την
Καθαρά Δευτέρα.
Οι Αποκριές αρχίζουν με το Τριώδιο,
την Κυριακή του Τελώνη και Φαρισαίου, συνεχίζουν με την Κυριακή της Κρεατινής
και κορυφώνονται με την Κυριακή της Τυρινής, όπου λέγεται και «Τρανή Αποκριά».
Στη διάρκεια των Αποκριών κυριαρχούν
οι μεταμφιέσεις, οι χοροί, το άναμμα φωτιών στις γειτονιές, τα καρναβάλια με
την παρουσία αρμάτων που σατυρίζουν πρόσωπα και καταστάσεις.
Την Πέμπτη της Κρεατινής εβδομάδας,
τη λεγόμενη «Τσικνοπέμπτη» συνηθίζεται να ψήνουν κρέας, «το τσικνίζουν» και να
γίνονται οικογενειακές συνεστιάσεις. Γιορτή η οποία χάνεται στους αιώνες, ημέρα
χαράς και προετοιμασίας ενόψει της νηστείας της Σαρακοστής που θα ακολουθήσει.
Η Καθαρά Δευτέρα (κούλουμα), σηματοδοτεί τη λήξη της Αποκριάς
και την αρχή της νηστείας της Μεγάλης Τεσσαρακοστής. Εκείνη τη μέρα ο Χριστιανός
καθαίρεται και διατροφικά. Τρώνε λαγάνες και νηστίσιμα φαγητά, ενώ βγαίνουν στη
φύση, πετώντας χαρταετούς.Τα έθιμα της Καθαρής Δευτέρας κινούνται στο πνεύμα
των Αποκριών, αποσκοπώντας στη γονιμότητα.
Ο Φεβρουάριος όμως είναι και ο μήνας των ψυχών, έτσι το
ψυχοσάββατο, (το Σάββατο πριν την τρίτη Κυριακή), όσοι έχουν αγαπημένους
νεκρούς, βράζουν στάρι κάνουν μνημόσυνο και το προσφέρουν σε ανάμνηση των
ψυχών.
Ο Φεβρουάριος (αποκαλείται και Κλαδευτής), είναι κατεξοχήν
αγροτικός μήνας, καθώς τότε οργώνουν τα χωράφια, κλαδεύουν τα δέντρα, φυτεύουν
αμπέλια, τσαπίζουν και καθαρίζουν το έδαφος, λιπαίνουν τους αγρούς.
